Emerging of the Reperesentative Councils and New Organisations within the Administrative System of the Ottoman State in the Tanzimat Era

Yıl 2017, Sayı: 81, 295 - 321, 01.05.2017

Yusuf Erbay

Öz

Democratic organisations and elected councils are vital to embody the democratic regimes shaped by the “rule of law principle” of the modern times. The initial traces of democratic change can be found in the moments when the elected organs and elected representatives started to become effective. Such organisations and councils have started to emerge during the modernization periods such as the Tanzimat Era in the last century of the Ottoman Empire and played a significant role in political and administrative structuring. When considered from this point of view, modernization of Ottoman administration was not only a movement initiated and handled by the central authority, but a time period where the organisations and councils were the determinants shaped by the genuine conditions of the periphery. These reformist and representative structures were the most important milestones of the modernization process until the establishment of Turkish Republic.

Anahtar Kelimeler

Modernization, Tanzimat, administration system, province, representation, assembly

Tanzimat Döneminde Osmanlı Devleti’nin Yönetim Sisteminde Temsil Kurullarının ve Yeni Kurumların Ortaya Çıkışı

Öz

Modern çağlarda hukukun üstünlüğü ilkesine dayalı olarak biçimlenen demokratik rejimlerin hayata geçirilmesinde, demokratik kurumların ve seçilmiş kurulların meclislerin hayati önemi vardır. Seçilmiş kurulların ve seçilmiş kişilerin etkinlik kazanmaya başladığı dö- nemler, toplumdaki modern demokratik değişimin ilk işaretlerini taşırlar. Bu tip kurum ve kurullar Osmanlı Devleti’nin son yüzyılında yaşanan ve Tanzimat Dönemi olarak adlandırılan modernleşme hareketleri sırasında ortaya çıkmaya başlamış, siyasi ve idari yapılanmaların şekillenmesinde belirgin roller oynamışlardır. Bu yönüyle bakıldığında, Osmanlı modernleşmesi sadece merkezi otorite tarafından başlatılan ve yürütülen bir hareket değil, aynı zamanda taşrada gelişen özgün şartların biçim verdiği kurum ve kurulların etkin olduğu bir süreçtir. Yenilikçi özellikler ve temsil niteliği taşıyan bu yapılanmalar, Türkiye Cumhuriyeti’nin kurulmasına kadar uzanan modernleşme çabalarının önemli dönüm noktaları arasında yer almaktadırlar.

Anahtar Kelimeler

Modernleşme, Tanzimat, yönetim sistemi, taşra, temsil, meclis.

Kaynakça

• Berkes, Niyazi (2002). Türkiye’de Çağdaşlaşma. İstanbul: YKY.
• Çadırcı, Musa (2007). Tanzimat Sürecinde Türkiye, Ülke Yönetimi. Ankara: İmge Kitabevi.
• Davison, Roderic H. (1990). Essays in Ottoman and Turkish History, 1774-1923, The Impact of the West. Austin: University of Texas Press.
• Eisenstadt, Shauel Noah (1963). The Political Systems of Empires. İllinois: Free Press of Glenceo.
• Erbay, Yusuf and Hasan Akgün (2013). Modernleşmeden Küreselleşmeye Türkiye’de Yerel Yönetimler, Tarihi ve Bugünü. İstanbul: Kazancı Kitap.
• Findley, Carter (1980). Bureaucratic Reform in the Ottoman Empire, The Sublime Porte,1789-1922. New Jersey: Princeton University Press.
• ______ , (2010). Turkey, Islam, Nationalism and Modernity, A History, 1789-2007. London: Yale University Press.
• ______ , (2011). Modern Türkiye Tarihi. İstanbul: Timaş Yay.
• Heper, Metin (1973). “Osmanlı-Türk Devletinde Bürokrasinin Siyasal Rolü: Karşılaştırmalı Kamu Yönetimi Açısından Bazı Gözlemler”. Amme İdaresi Dergisi 5 (Temmuz): 29-40.
• İnalcık, Halil (2005). Doğu Batı, Makaleler I. Ankara: Doğu Batı Yay.
• ______, (2006). Turkey and Europe in History. İstanbul: Eren Yay.
• ______ , (2011). Rönesans Avrupası, Türkiye’nin Batı Medeniyetiyle Özdeşleşme Süreci. İstanbul: Türkiye İş Bankası Yay.
• ______, (2012).“Tanzimat Nedir”. Tanzimat, Değişim Sürecinde Osmanlı İmparatorluğu. Ed. Halil İnalcık and Mehmet Seyitdanlıoğlu. Ankara: İş Bankası Kültür Yay. 29-56.
• Kahraman, Hasan Bülent (2010). Türk Siyasetinin Yapısal Analizi, I – Kavramlar, Kuramlar, Kurumlar. İstanbul: Agora Kitaplığı.
• Kasaba, Reşat (1988). The Ottaman Empire and The World Economy -The Nineteenth Century-. New York: State University.
• Keleş, Ruşen (2012). Yerinden Yönetim ve Siyaset. İstanbul: Cem Yay.
• Keskin, Ertürk Nuray (2009). Türkiye’de Devletin Toprak Üzerinde Örgütlenmesi. Ankara: Tan Yay. Kırlı, Cengiz (2015). Yolsuzluğun İcadı, 1840 Ceza Kanunu, İktidar ve Bürokrasi. İstanbul: Verita Yay.
• Küçükömer, İdris (1994). Sivil Toplum Yazıları. İstanbul: Bağlam Yay.
• Mardin, Şerif (1997). Türk Modernleşmesi. İstanbul: İletişim Yay.
• Ortaylı, İlber (2000). Tanzimat Devrinde Osmanlı Mahalli İdareleri 1840-1880. Ankara: TürkTarih Kurumu Yay.
• ______, (2007). Batılılaşma Yolunda. İstanbul: Merkez Yay.
• ______, (2008). Türkiye Teşkilat ve İdare Tarihi. Ankara: Cedit Neşriyat.
• ______, (2012). İmparatorluğun En Uzun Yüzyılı. İstanbul: Timaş Yay. Önen, Nizam ve Cenk Reyhan (2011). Mülkten Ülkeye, Türkiye’de Taşra İdaresinin Dönüşümü. İstanbul: İletişim Yay.
• Rzayeva, Roida (2005). ”Modernleşme Süreci Üzerine.” Türk Kültürü ve Hacı Bektaş Velî Araştırma Dergisi 34: 413-421.
• Seyitdanlıoğlu, Mehmet (1999). Tanzimat Devrinde Meclis-i Vâlâ (1838-1868). Ankara: Türk Tarih Kurumu Yay. ______, (2010). Tanzimat Döneminde Modern Belediyeciliğin Doğuşu, Yerel Yönetim Metinleri. İstanbul: Türkiye İş Bankası Kültür Yay.
• Shaw, Stanford J. (1970). “The Central Legislative Councils in the Nineteenth Century Ottoman Reform Movement Before 1876”. International Journal of Middle East Studies 1(1): 51-84.
• Shaw, Stanford J. and Ezel Kural Shaw (1977). History of the Ottoman Empire and Modern Turkey, Volume II: Reform, Revolution, and Republic: The Rise of Modern Turkey, 1808-1975. New York: Cambridge University Press.
• Toksöz, Meltem (2012). “Reform ve Yönetim: Devletten Topluma, Merkezden Bölgeye Osmanlı Modernleşmesi”. Tanzimat, Değişim Sürecinde Osmanlı İmparatorluğu. Ed. Halil İnalcık and Mehmet Seyitdanlıoğlu. Ankara: İş Bankası Kültür Yay. 209-226.
• Yücel, Yaşar (1974). “Osmanlı İmparatorluğunda Desantralizasyona (Adem-i merkeziyet) Dair Genel Gözlemler”. Türk Tarih Kurumu, Belleten XXXVIII (152): 657-708.
• Yücel, Yaşar and Özer Ergenç (1990). “General Charesteristics of the Ottaman State Policy During The XVIII. and The XIX. Centuries”.Türk Tarih Kurumu, Belleten LIV (209): 233-243. Zürcher, Erik Jan (2010). Modernleşen Türkiye’nin Tarihi. İstanbul: İletişim Yay