Çağdaş Kazak Edebiyatında Milli Romantizmin Bir Örneği Ey, Dünye Ey Romanı Üzerine Bir Değerlendirme

Yıl 2021, Sayı: 99, 137 - 162, 27.10.2021

Gulshat Shaikenova Hikmet Koraş

https://doi.org/10.12995/bilig.9906

Öz

Ey, Dünye Ey romanı 1916 yılında yaşanan olaylarla ilgili belgeler dikkate alınarak yazılmıştır. Çarın sömürme siyasetiyle Kazak erkeklerin askere alınması sırasındaki yaşanan katliamlar, halkın bu baskı ve şiddet karşısında canını kurtarmak için yaptığı göç, bu göç sırasında yaşadığı meşakkat ve acı ile 1917 yılında gerçekleşen Bolşevik İhtilali ve geriye dönüş maceraları ile Kazakistan’da Bolşevik İhtilali'nden sonra 1991 yılına kadar yaşanan olaylar anlatılmıştır. Yazar çok geniş bir zaman diliminde çok geniş bir coğrafyada yaşanan olayları roman edebi türünde kaleme almıştır. Romanın bir kısmı bu olayların yaşandığı dönemde kayda geçirilen bir belgeye dayanır. Romanın belgeye dayanan kısmı 1916 olayları ve sebep olduğu göç ve göç sırasında yaşananlardır. Romanın göç ve geriye dönüşten sonraki kısımları tamamen yazarın kurgusudur. Romandaki kişi ve yer tasvirlerinin yetersizliği ile romanın kapsadığı zamanda yaşanan pek çok olayın göz ardı edilmesi de romanda teknik bir zayıflık olarak sayılabilir.

Anahtar Kelimeler

Beksultan Nurjekeulı, Kazak Milli Kurtuluş Hareketi, Bolşevik İhtilali, Jeltoksan Olayları

An Example of National Romanticism in Contemporary Kazakh Literature an Assessment of the Novel Ey, Dünye Ey

Öz

Ey, Dunya Ey named novel was written depending on the facts of some affairs in 1916. During this time Russian government forcefully began to enroll Kazakh men to the army. Opposition to the unjust policy and oppression Kazakh people began to protest and this led to brutal genocide and forceful migration. At the same time, this novel also covering Russian communist
revolution in 1917 and returning back home of the migrant people and their social life until the end of Soviet Union in 1991. In this novel, the author has written a wide range of genres and very long
period of time. A part of the novel is based on documents which recorded at the time of these events. Some parts of the novel were written depending on documents which was described events occurring in 1916 and migrations during these period. Sections of the novel which were describing the events of after migration and back home are entirely the author’s fiction. The inadequacy of the depictions of the people and places, as well as many incidents which took place at that time covered by the novel are among the reasons for this technical weakness.

Anahtar Kelimeler

Beksultan Nurjekeulı, Kazakh National Freedom Movement, Bolshevik Revolution, Zheltoksan Affairs

Kaynakça

• Äbdildä, Juldız. Oydan Tarix Jasav Qılmıs. B.Nurjekeulı, http://ult.kz/post/beksultan-nurzhekeuly-oydan-tarikh-zhasau-kylmys, 29.01.2016 [Erişim Tarihi: 25.12.2018].
• Abdıkulova, Roza. “1916 Türkistan İsyanı’nın Kırgız Edebiyatına Yansıması.” bilig, no. 76, 2016, ss. 159-178.
• Argınbayev, Halel. Kazak Otbası. Kaynar, 1996.
• Avezov, Muhtar. Kıylı Zaman. 3. Baskı. Ap Arıs, 2016.
• Biray, Nergis. “XX. Yüzyıl Kazak Edebiyatı.” Türk Dünyası Çağdaş Edebiyatları, ed. Orhan Söylemez ve Samet Azap. Kesit Yayınları, 2018, ss. 103-201.
• Bizakov, Seydin. Türk Dünyası. Mühendislik Mimarlık ve Şehircilik Kurultayı Özel Yayınları, 2014.
• Gömeç, Saadetin. Türk Cumhuriyetleri ve Toplulukları Tarihi. 5. Baskı. Akçağ Yayınları, 2015.
• Gürsu, Uğur. Kazak Türkçesi’ndeki ve Türkiye Türkçesi’ndeki Atasözlerinin Karşılaştırmalı Biçimde İncelenmesi. Yüksek Lisans Tezi. İstanbul Üniversitesi, 2009.
• Iskakulı, Danday. Sın Öneri. (Okuv Kuralı). KAZakparat, 2001.
• Kara, Abdulvahap. Eski Devirlerden Günümüze Kazakistan ve Kazaklar. Selenge Yayınları, 2007.
• Karakaş, Şuayip. “Sosyalist Realizm (Toplumcu Gerçekçilik) ve Sovyet Edebiyatı Hakkında Resmî Bir Yazı.” Gazi Üniversitesi Gazi Eğitim Fakültesi Dergisi, Prof. Dr. Reşat Genç Armağanı, 2009, ss. 595-617.
• Kirabayev, Serik vd. Kazak Edebiyatının Tarihi (Kenes Daviri, 1917-1940), 7. Cilt, Madeni Mura, 2004.
• Koraş, Hikmet. “Ulpan Romanı Örneğinde Edebi Eserde Siyasi Propaganda.” V. Uluslararası Türk Dünyası Araştırmaları Sempozyumu Bildiriler Kitabı, 1.Cilt, 2018, ss. 440-452.
• Kordabayev, Tölevbay, and Gabdolla Kaliyev. Jalpı Til Bilimi. Davren, 2004.
• Koygeldiyev, Mambet. Kazakistan Tarihi. Mektep, 2007.
• Koyşıbayev, Beybit. Tavarih-Tamşılar. Ruh BG, 2017.
• Kudaybergenov, Nurbol. “B.Nurjekeulınıŋ “’Ey, Dünye Ey’ Romanındağı Jalpı Adamzattıq Qundılıqtar.” Vestnik. Ulusal Bilimsel Akademisyen Dergisi, 2017, ss. 160-165.
• Muqantegi, Darkhan. https://qamshy.kz/article/9750-beksultan-nurdgekeuly-dgazushy-oydan-tarikh-zhasau-%E2%80%93-qylmys, 29 Ocak 2016.
• Nazarbayev, Nursultan. Tarih Tolkınında. Atamura, 2003.
• Niyazğaliyeva, Ağilaş, and G. Turğanaliyeva. ‘Qazak Dialektologiası: OquȀdistemelik Qural’. Oral: M.Ötemisov atındağı Redakciyalıq Baspa Ortalığı, 2013.
• Nurjekeulı, Beksultan. Ey, Dünye Ey. Jalın, 2015.
• Nurjekeulı, Beksultan. Bir Pişmanlık Bir Ümit. Çev. E.Kaljanova. Bengü, 2016.
• Nurjekeulı, Beksultan. Ey, Dünye Ey. Bengü, 2018.
• Nurullah, Çetin. Roman Çözümleme Yöntemi. Öncü Kitap, 2009.
• Oraltay, Hasan. Kazak Türkleri. 2.Baskı. Türk Kültür Yayınları, 1976.
• Özey, Ramazan. Dünya Platformunda Türk Dünyası. Eğitim, 1997.
• Roy, Oliver. Yeni Orta Asya ya da Ulusların İmal Edilişi. Çev. Mehmet Moralı. Metis Yayınları, 2005.
• Sakaoğlu, Saim. “Divan-ü Lügati-t Türk’te Türk Halk Edebiyatı.” Ders Notları, 2001, ss. 18-86.
• Saray, Mehmet. “Kazakistan.” İslam Ansiklopedisi, TDV Yayınları, 2002, ss. 121-125.
• Söylemez, Orhan. Çağdaş Türk Edebiyatları-II, ed. Yavuz Akpınar ve Ferruh Ağca, 1. Baskı, Anadolu Üniversitesi Yayınları, 2013.
• Şirin User, Hatice. Başlangıcından Günümüze Türk Yazı Sistemleri. 1.Baskı. Akçağ Yayınları, 2006.
• Tuganova, Akmaral. Bağımsız Kazakistan’da Kadınların Sosyal ve Siyasi Hayatı. Yüksek Lisans Tezi. İstanbul Üniversitesi, 2014.