Araştırma Makalesi
BibTex RIS Kaynak Göster

Uygur Türkleri Üzerinde Dijital Gözetim

Yıl 2022, Sayı: 102, 119 - 146, 27.07.2022
https://doi.org/10.12995/bilig.10206

Öz

Çin Halk Cumhuriyeti tarafından Doğu Türkistan üzerinde kurulan baskıcı yönetimin en önemli unsurları arasında dijital gözetim teknolojileri bulunmaktadır. Çalışmanın amacı Çin’in sahip olduğu
teknoloji yoluyla Uygurlar üzerinde kurduğu dijital gözetimin ortaya konulmasıdır. Gözetimin ardında yatan felsefi ve ideolojik faktörlerin neler olduğu yine çalışmanın soruları arasındadır. Bu çerçevede Çin’in tarihi olarak ötekine bakışı ile Çinli olmayan milletleri yönetme politikaları ve Çin tarzı özerk yönetim anlayışı ele alınmıştır. Daha sonra sosyal düzen, devlete itaat ve hiyerarşi gibi prensiplere dayanan Konfüçyüsçü anlayışla kurulmuş dijital gözetim sistemi incelenmiştir. Bu amaçla Çin’in gözetleme odaklı teknolojik alt yapısı üzerine yapılmış akademik çalışmalar ve sivil toplum kuruluşlarının raporları taranmıştır. Çin hükümeti tarafından dünya kamuoyuna yapılan açıklamalar ile medyaya yansımış haber ve yorumlar incelenmiştir. Çalışmanın bulgularına göre dijital gözetim Çin’in Uygur politikasındaki en önemli araçlardan biridir. Doğu Türkistan, dijital gözetim yoluyla bir açık hava hapishanesine çevrilmiş, Uygurlara kendi kimliklerini yaşayabilecekleri serbest bir alan bırakılmamıştır.

Kaynakça

  • Allen-Ebrahimian, Bethany. “Exposed: China’s Operating Manuals for Mass Internment and Arrest by Algorithm.” International Consortium of Investigative Journalist, 24 Kasım 2019. ttps://www.icij.org/investigations/china-cables/exposed-chinas-operating-manuals-for-mass-internment-andarrest-by-algorithm.
  • ARPPLAC - Autonomous Region Party Political and Legal Affairs Commission . “Opinions on further strengthening and standardizing vocational skills education and training centers work.” 2017, https://www.documentcloud.org/ documents/6558510-China-Cables-Telegram-English.html#text/p4.
  • Bauman, Zygmunt, ve David Lyon. Akışkan Gözetim. Çev. Elçin Yılmaz. Ayrıntı Yayınları, 2016.
  • BBC. “Four charged over Kunming mass knife attack.” British Broadcasting Corporation, 30 Haziran 2014, https://www.bbc.com/news/world-asia-china-28085994.
  • BBC. “China Web Users Arrested Over Posts on Sina Weibo.” British Broadcasting Corporation, 22 Ağustos 2013, https://www.bbc.com/news/technology-23795294.
  • BBC Türkçe. “Çin’in Sincan Özerk Bölgesi’nde Uygurların tutulduğu 380 gözaltı kampı tespit edildi.” British Broadcasting Corporation Türkiye, 24 Eylül 2020, https://www.bbc.com/turkce/haberler-dunya-54269516.
  • Bentham, Jeremy vd. Panoptikon: Gözün İktidarı. Çev. Barış Çoban, ve Zeynep Özarslan. Su Yayınları, 2016.
  • Bischoff, Paul. “Surveillance camera statistics: which cities have the most CCTV cameras?” Comparitech, 22 Temmuz 2020, https://www.comparitech.com/vpn-privacy/the-worlds-most-surveilled-cities/.
  • Bloomberg. “China Kills 9,300 Mobile Apps, Rips Into Tencent’s News Service.” Bloomberg, 23 Ocak 2019, https://www.bloomberg.com/news/articles/2019-01-23/china-rips-into-tencent-s-news-service-kills-9-300-mobile-apps.
  • Buckley, Chris. “China Calls Xinjiang Riot A Plot Against Rule.” Reuters, 5 Temmuz 2009, https://www.reuters.com/article/us-china-xinjiang/china-callsxinjiang-riot-a-plot-against-rule-idUSTRE56500R20090706.
  • Caitlin, M. Ryan, and Sarah Tynen. “Fieldwork Under Surveillance: Rethinking Relations of Trust, Vulnerability, and State Power.” Geographical Review, no. 110, vol. 1-2, 2020, pp. 38-51.
  • Chen, Zhimin. “Nationalism, Internationalism and Chinese Foreign Policy.” Journal of Contemporary China, no. 14, vol. 42, 2005, pp. 35-53.
  • Cockburn, Harry. “China Blacklists Millions Of People From Booking Flights As ‘Social Credit’ System Introduced.” Independent, 22 Kasım 2018, https://www.independent.co.uk/news/world/asia/china-social-credit-system-flightbooking-blacklisted-beijing-points-a8646316.html.
  • Creemers, Rogier. “China’s Social Credit System: An Evolving Practice Of Control.” SSRN, 9 Mayıs 2018, https://papers.ssrn.com/sol3/papers.cfm?abstract_id=3175792.
  • Cuthbertson, Anthony. “China Launches ‘Spy Bird’ Drone To Boost Government Surveillance.” Independent, 25 Haziran 2018, https://www.independent. co.uk/life-style/gadgets-and-tech/news/china-spy-bird-drone-governmentsurveillance-a8415766.html.
  • Denyer, Simon. “Beijing Bets On Facial Recognition In A Big Drive For Total Surveillance.” Washington Post, 7 Ocak 2018, https://www.washingtonpost.com/news/world/wp/2018/01/07/feature/in-china-facial-recognition-issharp-end-of-a-drive-for-total-surveillance.
  • Dikötter, Frank. The Discourse of Race in Modern China. Oxford University Press, 2015.
  • Erdoğan, İrfan. Pozitivist Metodoloji. Erk Yayınları, 2003.
  • Farrell, Kirby. “Judging Your Worth.” Psychology Today, 12 Haziran 2017, https://www.psychologytoday.com/us/blog/swim-in-denial/201706/judging-yourworth. Finley, Joanne Smith. “The Wang Lixiong prophecy: ‘Palestinization’ in Xinjiang and the consequences of Chinese state securitization of religion.” Central Asian Survey, no. 38, 2018, pp. 81-101.
  • Foucault, Michel. Hapishanenin Doğuşu. Çev. Mehmet Ali Kılıçbay. İmge Kitabevi Yayınları, 1992.
  • Gladney, Dru. Dislocating China: Muslims, Minorities, and Other Subaltern Subjects. The University of Chicago Press, 2004.
  • Grassi, Valentino. Individualism in Modern China: The Social Credit Issue. Master Thesis. Rome LUISS Guido Carli University, 2018.
  • Greer, Tanner. “48 Ways to Get Sent to a Chinese Concentration Camp.” Foreign Policy, 13 Eylül 2018, https://foreignpolicy.com/2018/09/13/48-ways-toget-sent-to-a-chinese-concentration-camp.
  • HRW - Human Rights Watch. “China: Free Xinjiang ‘Political Education’ Detainees Muslim Minorities Held for Months in Unlawful Facilities.” Human Rights Watch, 10 Eylül 2017, https://www.hrw.org/news/2017/09/10/china-free-xinjiang-political-education-detainees.
  • HRW - Human Rights Watch. “Çin: Müslüman Bölgesinde Ağır Baskı: Sincan’da Kitlesel Keyfi Gözaltılar, Dini Baskı ve Gözetim.” Human Rights Watch, 9 Eylül 2018, https://www.hrw.org/tr/news/2018/09/09/322198.
  • HRW - Human Rights Watch. “World Report 2019: Events Of 2018.” Human Rights Watch, 30 Haziran 2019, https://www.hrw.org/world-report/2019.
  • IPMV. “Dahua Provides “Uyghur Warnings” To China Police.” IPMV, 9 Şubat 2021, https://ipvm.com/reports/dahua-uyghur-warning.
  • Jiang, Min (2014). “The co-evolution of the Internet, (un)civil society and authoritarianism in China.” The Internet, Social Media, and a Changing China, ed. Acques deLisle, University of Pennsylvania Press, 28-48.
  • Jörg, Friedrichs. “Sino-Muslim Relations: The Han, the Hui, and the Uyghurs.” Journal of Muslim Minority Affairs, no. 37, 2017, pp. 55-79.
  • Karluk, Abdülreşit Celil. Çinlilik ve Çin’de Ötekiler. Atlas Kitap Yayınları, 2019a.
  • Karluk, Abdülreşit Celil. “Çin Tarihinde Çinli Olmayan Halkların Yönetiminde Uygulanan Stratejiler.” Doğu Asya Araştırmaları Dergisi, no. 2, vol. 3, 2019b,ss. 2-36.
  • Karluk, Abdülreşit Celil. “Çin’in Ülküsü, Soykırım Mağduru Doğu Türkistanlılar ve Hayal Kırıklığı.” Türk Yurdu Dergisi, no. 400, 2020, ss. 30-35.
  • Kostka, Genia. “China’s Social Credit Systems And Public Opinion: Explaining High Levels Of Approval.” New Media & Society, no. 21, vol. 7, 2019, pp. 1566-1593.
  • Lam, Oiwan. “Orwelian Dystopia or Trustworthy Nation? The Facts on China’s Social Credit System.” Hong Kong Free Press, 10 Ocak 2016, https://hongkongfp.com/2016/01/10/orwellian-dystopia-or-trustworthy-nation-thefacts-on-chinas-social-credit-system.
  • Lam, Oiwan. “With ‘Sharp Eyes’, Smart Phones and TV Sets Are Watching Chinese Citizens.” Hong Kong Free Press, 8 Nisan 2018, https://hongkongfp.com/2018/04/08/sharp-eyes-smartphones-tv-sets-watching-chinese-citizens.
  • Leibold, James. “Surveillance in China’s Xinjiang Region: Ethnic Sorting, Coercion, and Inducement.” Journal of Contemporary China, no. 29, 2019, pp.
  • MacKinnon, Rebecca. “Liberation Technology: China’s Networked Authoritarianism.” Journal of Democracy, no. 22, vol. 2, 2011, pp. 32-46.
  • Martina, Michael. “Chinese state media says five suicide bombers carried out Xinjiang attack.” Reuters, 24 Mayıs 2014, https://www.reuters.com/article/us-china-blast/chinese-state-media-says-five-suicide-bombers-carried-outxinjiang-attack-idUSBREA4L01K20140523.
  • Merriam, Sharan. Nitel Araştırma. Çev. Selahattin Turan. Nobel Akademik Yayın,2015.
  • Millward, James, and Dahlia Peterson. “China’s System Of Oppression In Xinjıang: How It Developed And How To Curb It.” The Brookings Institution, 21 Eylül 2020, https://www.brookings.edu/research/chinas-system-of-oppression-in-xinjiang-how-it-developed-and-how-to-curb-it.
  • Mukherjee, Kunal. “The Uyghur Question in Contemporary China.” Strategic Analysis, no. 34, vol. 3, 2010, pp.420-435.
  • Nardi, Dominic. “Religious Freedom in China’s High-Tech Surveillance State.” United States Commission on International Religious Freedom, 13 Temmuz 2020, https://www.uscirf.gov/sites/default/files/2019%20China%20Surveillance%20State%20Update.pdf.
  • NLI - Newlines Institute. “The Uyghur Genocide: An Examination of China’s Breaches of the 1948 Genocide Convention.” Newslines Institute, 8 Mart 2021, https://newlinesinstitute.org/uyghurs/the-uyghur-genocide-an-examination-of-chinas-breaches-of-the-1948-genocide-convention.
  • Ohlberg, Mareike et al. “Central Plannıng, Local Experıments: The Complex Implementation Of China’s Social Credit System.” Mercator Institute for China Studies, 12 Aralık 2017, https://merics.org/en/report/central-planning-local-experiments.
  • Philippou, Olived. “The US has a security camera penetration rate rivalling China’s.” Smart City Hub, 21 Ocak 2020, https://technology.informa.com/619515/the-us-has-a-security-camera-penetration-rate-rivalling-chinas.
  • Phillips, Tom. “China Orders GPS Tracking Of Every Car In Troubled Region.” The Guardian, 21 Şubat 2017, https://www.theguardian.com/world/2017/feb/21/china-orders-gps-tracking-of-every-car-in-troubled-region.
  • Roberts, Margaret. Censored: Distraction and Diversion Inside China’s Great Firewall. Princeton University Press, 2018.
  • Salutin, Gideon. “Arendt’s Algorithm: Ai’s Disenfranchising Effect On Refugees As Examined Through China’s Uighur Population.” The McGill Journal of Refugee and Migration Studies, no.1, 2020, pp.1-22.
  • State Council of the People’s Republic of China. “Planning Outline for the Construction of a Social Credit System (2014-2020).” State Council of the Peo-ple’s Republic of China, 14 Haziran 2014, https://chinacopyrightandmedia.wordpress.com/2014/06/14/planning-outline-for-the-construction-of-asocial-credit-system-2014-2020.
  • UAÖ - Uluslararası Af Örgütü. “Dünya İnsan Haklarının Durumu.” Amnesty International, 22 Şubat 2018, https://www.amnesty.org/en/documents/pol10/6700/2018/tr.
  • Wang, Maya. “Eradicating Ideological Viruses. China’s Campaign of Repression Against Xinjiang’s Muslims”. Human Right Watch, 9 Eylül 2018, https://www.hrw.org/report/2018/09/09/eradicating-ideological-viruses/chinascampaign-repression-against-xinjiangs.
  • Winfield, Betty et al. “Confucianism, Collectivism and Constitutions: Press Systems in China and Japan.” Communication Law and Policy, no. 5, vol. 3, 2000, pp. 323-347.
  • Wu, Kane, and Julie Zhu. “China’s AI Start-Up Megvii Raising $500 Million At $3.5 Billion Valuation: Sources.” Reuters, 9 Aralık 2018, https://www.reuters.com/article/us-megvii-fundraising/chinas-aistart-up-megvii-raising-500-million-at-35-billion-valuation-sources-idUSKBN1O90AV.
  • Yusha, Zhao. “Sky Net tech fast enough to scan Chinese population in one second: report.” Global Times, 25 Mart 2018, https://www.globaltimes.cn/content/1095176.shtml. Yutang, Lin. My Country and My People. Reynal & Hitchcock, 1936.
  • 1-15. Leibold, James, and Danielle Xiaodan Deng. “Segregated diversity: Uyghur residential patterns in Xinjiang, China.” Inside Xinjiang, ed. Anna Hayes, James Leibold, Routledge, 2016, pp. 122-147. Li, Jun. “Confucianism.” Encyclopedia of Modern China, ed. D. Pong, Charles Scribner’s Sons, 2009, pp. 347-351. Lyon, David. The Electronic Eye: The Rise of Surveillance Society. University of Minnesota Press, 1994.
Toplam 55 adet kaynakça vardır.

Ayrıntılar

Birincil Dil Türkçe
Bölüm Makaleler
Yazarlar

Haldun Narmanlıoğlu

Tuğçe İyigüngör 0000-0001-7431-3403

Yayımlanma Tarihi 27 Temmuz 2022
Yayımlandığı Sayı Yıl 2022 Sayı: 102

Kaynak Göster

APA Narmanlıoğlu, H., & İyigüngör, T. (2022). Uygur Türkleri Üzerinde Dijital Gözetim. Bilig(102), 119-146. https://doi.org/10.12995/bilig.10206
AMA Narmanlıoğlu H, İyigüngör T. Uygur Türkleri Üzerinde Dijital Gözetim. Bilig. Temmuz 2022;(102):119-146. doi:10.12995/bilig.10206
Chicago Narmanlıoğlu, Haldun, ve Tuğçe İyigüngör. “Uygur Türkleri Üzerinde Dijital Gözetim”. Bilig, sy. 102 (Temmuz 2022): 119-46. https://doi.org/10.12995/bilig.10206.
EndNote Narmanlıoğlu H, İyigüngör T (01 Temmuz 2022) Uygur Türkleri Üzerinde Dijital Gözetim. Bilig 102 119–146.
IEEE H. Narmanlıoğlu ve T. İyigüngör, “Uygur Türkleri Üzerinde Dijital Gözetim”, Bilig, sy. 102, ss. 119–146, Temmuz 2022, doi: 10.12995/bilig.10206.
ISNAD Narmanlıoğlu, Haldun - İyigüngör, Tuğçe. “Uygur Türkleri Üzerinde Dijital Gözetim”. Bilig 102 (Temmuz 2022), 119-146. https://doi.org/10.12995/bilig.10206.
JAMA Narmanlıoğlu H, İyigüngör T. Uygur Türkleri Üzerinde Dijital Gözetim. Bilig. 2022;:119–146.
MLA Narmanlıoğlu, Haldun ve Tuğçe İyigüngör. “Uygur Türkleri Üzerinde Dijital Gözetim”. Bilig, sy. 102, 2022, ss. 119-46, doi:10.12995/bilig.10206.
Vancouver Narmanlıoğlu H, İyigüngör T. Uygur Türkleri Üzerinde Dijital Gözetim. Bilig. 2022(102):119-46.

Ahmet Yesevi Üniversitesi Mütevelli Heyet Başkanlığı