Melgunov’a Göre 19. Yüzyılda İran’da Türkmen Boyları

Yıl 2022, Sayı 103, 149 - 181, 27.10.2022

Zeynep YILDIRIM

https://doi.org/10.12995/bilig.10306

Öz

Grigory Valerianovich Melgunov 1860 yılında İran’a seyahat ederek Türkmenlerin yaşadığı bölgede araştırmalar yapmış ve hazırladığı seyahatnameyi Rusya’da yayımlamıştır. Eserde, 19. yüzyıl başlarında Hazar Denizi’nin güney kıyılarında yaşayan Türkmenlerin yerleşim birimleri, İran ve Rus Devletleri ile olan münasebetleri, sosyal ve siyâsî ilişkileri detaylı olarak tasvir edilmekte ve Türkmen boylarının sınıflandırılmış listesi verilmektedir. Bu çalışmada Melgunov’un Türkmenler hakkında verdiği malumat değerlendirilerek, bölgeye yaptığımız araştırma gezileri esnasında tespit edilen boyların Türkmen Türkçesi adlarının esas şekilleri verilerek Melgunov’un listesindeki hatalı kısımlara işaret edilmeye çalışılacaktır.

Anahtar Kelimeler

Melgunov, iran, türkmen, türkmen boyları

Turkmen Tribes in Iran in the 19th Century according to Melgunov

Öz

By travelling to Iran in 1860, Grigory Valerianovich Melgunov conducted research in the region where Turkmens lived and published his travel book in Russia. In his book, the settlements of the Turkmen living on the southern shores of the Caspian Sea at the beginning of the 19th century, their relations with Iran and Russian States and their social and political relations are described in detail and a classified list of Turkmen tribes is given. In this study, the information given by Melgunov about the Turkmens is evaluated, and the main forms of the Turkmen Turkish names of the tribes identified during our research trips to the region are given, and the erroneous parts in Melgunov’s list are pointed out.

Anahtar Kelimeler

Melgunov, Iran, Turkmen, Turkmen tribes

Kaynakça

• Atanıyazov, Soltanşa. Şecere (Türkmenin Soyağacı). Çev. Seyitnazar Arnazarov vd. Ötüken Neşriyat, 2010.
• Berdimuhamedow, Gurbanguly vd. Türkmen diliniň düşündirişli sözlügi I-II. Ilım, 2015.
• Curcani, Musa. “Ogulbaht Zen-i Kahraman-i Turkmen.” 2019, https://www.turkmenshura.com/%d8%b2%d9%86%d8%a7%d9%86/%d8%a7%d9%88%d8%ba%d9%84-%d8%a8%d8%ae%d8%aa-%d8%b2%d9%86-%d9%82%d9%87%d8%b1%d9%85%d8%a7%d9%86-%d8%aa%d8%b1%d9%83%d9%85%d9%86-%d9%83%d9%87-%d8%af%d8%b1-%d8%a7%d9%88%d8%ac-%d8%a7%d9%82%d8% aa%d8%af%d8%a7/.
• Ebulgazi Bahadır Han. Şecere-i Terâkime (Türkmenin Soy Kütüğü). Haz. Zuhal Kargı Ölmez, Simurg Yayınları, 1996.
• Ercilasun, Ahmet Bican. “Oğuz Boy Adlarının Etimolojisi.” Dil Araştırmaları Dergisi, no 3, 2008, ss. 9-25.
• Emini, Emir Huşeng. Mukaddime. Keraneha-yı Cenubi-yi Derya-yı Hazar. Kitabsera Yayınevi, 1997, ss. 10.
• Golbun, Muhammed, ve Feramerz Talebi. Sefername-yi İran ve Rusye (Nevahi-yi Şomal-e İran). Donya-ye Kitab, 1984.
• Gülzarî, Mesut. Sefernâme-i Esterabad ve Mazenderan ve Gilan. Bunyâd-i Ferheng-i İran, 1976.
• McKenzie, Charles Fransis. Sefername-yi Şomal. Haz. Mansure İttihadiye / Nezam Mafî. Gostere Yayınevi, 1980.
• Melgunova, Grigory. O yucnom Bereg Kaspiyskago Morya. V tipografii İmperatorskoy Akademii Nauk, 1863.
• Melgunov, Grigory. Keraneha-yı Cenubi-yi Derya-yı Hazar. Çev. Emir Huşeng Emini. Kitabsera Yayınevi, 1997.
• Melgunof, Grigory. Das Südliche Ufer des Kaspischen Meeres oder Die Nordprovinzen Persiens. Leopold Voss, 1868.
• Mirfendereski, Guive, A Diplomatic History of the Caspian Sea, Palgrave Macmillan, 2001.
• Reşîdüddin Fazlullâh-ı Hemedânî. Câmi’t-Tevârîh. Haz. Muhammed Revşen ve Mustafa Musevî. Alburz Yayınları, 1994.
• Rüstemnejad, Ali. “Yek Sefernâme, Do Tercüme.” 2014, http://www.localhistory. ir/rostamnejad/1393/09/28/ an_ itinerary_two_translator/.
• Sümer, Faruk. Oğuzlar (Türkmenler). Türk Dünyası Araştırmaları Vakfı, 1999.
• Yıldırım, Zeynep. İran Sahası Göklen ve Nohur Türkmen Ağızları. Türk Dil Kurumu Yayınları, 2019.