A Portrait of a 19th-Century Literary Figure: Ibn-i Kemal Giritli Süleyman Nuzhet and His Literary Personality

Yıl 2024, Sayı: 111, 103 - 123, 31.10.2024

Nesrin Aydın Satar

https://doi.org/10.12995/bilig.11105

Öz

The aim of this study is to find out the literary portrait of Ibn-i Kemal Giritli Suleyman Nuzhet, a 19th-century literary figure who has been almost neglected until today. Despite his poems, stories, articles, and
many other works, almost no information about Suleyman Nuzhet exists, except for what he mentions in his writings and poems. Moreover, his biography, which is shaped with very little data, also contains incorrect and incomplete information about his works. For example, a small number of studies mention the author’s book Şu’ûn-ı Edebiyye, which cannot be physically found despite being mentioned in these sources. Actually, the name of this book is Bir Şey Değil and it contains information about Suleyman Nuzhet’s literary ideas and includes his writings and poems. This article gives the information about Ibn-i Kemal Suleyman Nuzhet’s life and mentions about his literary understanding by taking into accounts the works and writings that he wrote. In this article, the author’s poems, articles and stories in the literary journals of the period and in his book Bir Şey Değil are considered and Suleyman Nuzhet’s place in the literary world of his period is evaluated.

Anahtar Kelimeler

İbn-i Kemal Giritli Suleyman Nuzhet, Bir Şey Değil, Muktebes, Mütalâa, early modern Turkish literature, Defterdar Kemal Efendi

Bir 19. Yüzyıl Edibinin Portresi: İbn-i Kemal Giritli Süleyman Nüzhet ve Edebî Kişiliği

Öz

Bu çalışma, bugüne kadar neredeyse üzerinde hiç durulmamış bir 19. yüzyıl edibi olan İbn-i Kemal Giritli Süleyman Nüzhet’in (187?- 19??) edebî portresini ortaya çıkarmayı hedeflemektedir. Şiirleri, hikâyeleri, makaleleri, telif ve tercüme eserlerine rağmen Süleyman Nüzhet hakkındaki bilgiler, kendisinin yazılarında ve şiirlerinde açık ettiklerinin dışında yok denecek kadar azdır. Dahası, oldukça kısıtlı veriyle şekillenen biyografisi, yazarın eserleri hakkında yanlış ve eksik bilgileri de ihtiva eder. Örneğin, az sayıdaki araştırmada yazarın, kaynaklarda ismi geçmesine rağmen rastlanamayan Şu’ûn-ı Edebiyye isimli kitabından bahsedilir. Süleyman Nüzhet’in edebî görüşleri hakkında bilgiler içeren, yazı ve şiirlerini ihtiva eden bu kitabın asıl adı Bir Şey Değil’dir. Bu makalede hem İbn-i Kemal Süleyman Nüzhet’in hayatına dair bilgilere yer verilmiş hem de kaleme aldığı eser ve yazılar dikkate alınarak edebiyat anlayışı ve edebî yöneliminden bahsedilmiştir. Yazarın, dönemin edebiyat dergilerinde ve Bir Şey Değil isimli kitabında yer alan şiir, makale ve hikâyeleri göz önünde bulundurularak Süleyman Nüzhet’in döneminin edebiyat dünyasındaki yeri değerlendirilmiştir.

Anahtar Kelimeler

İbn-i Kemal Giritli Süleyman Nüzhet, Bir Şey Değil, Muktebes, Mütalâa, edebiyat-ı cedide, Defterdar Kemal Efendi

Teşekkür

Muktebes’in ilk serisi 1 Kanunusâni 1313 (13 Ocak 1898) ile 23 Temmuz 1314 (4 Ağustos 1898) tarihleri arasında 30 sayı olarak yayınlanmıştır. Derginin imtiyaz sahibinin İzmir’den ayrılmasının ardından yayın hayatına bir süreliğine son veren Muktebes’in ikinci serisi ise 2 Kânunuevvel 1315 (14 Aralık 1899) ile 13 Nisan 1316 (26 Nisan 1900) arasında 19 sayı olarak yayınlanarak yayın hayatını tamamlamıştır. Hatice Harika Nüfusçu’nun yukarıda da bahsedilen tez çalışmasında derginin ikinci serisine ait sayıların tamamına ulaşılamadığı göze çarpar. Nüfusçu’nun ulaşamadığı 8 sayı kütüphane arşivlerinde de yer almamaktadır. Süleyman Nüzhet’in dergideki tüm yazı ve şiirlerinin bibliyografik künyelerini ortaya çıkarmayı hedefleyen bu çalışma için Muktebes’in ulaşılamayan sayılarını kendi özel koleksiyonundan benimle paylaşan ve böylelikle Süleyman Nüzhet’in dergideki yayınlarının tam bir listesinin ortaya çıkmasına katkıda bulunan saygıdeğer Ümit Yazıcı Bey’e teşekkürlerimi sunarım.

Kaynakça

• Arşiv Belgeleri BOA (Türkiye Cumhuriyeti Cumhurbaşkanlığı Devlet Arşivleri Başkanlığı Osmanlı Arşivi). DH.SAİDd. 10/535. H. 26.12.1267 (M. 22 Ekim 1851). BOA. İ.TAL. 108/107. H. 21.08.1314 (M. 25 Ocak 1897). BOA. İ.ML. 23/41. H. 14.05.1315 (M. 11 Ekim 1897). BOA. İ.TAL. 205/23. H. 06.11.1317 (M. 8 Mart 1900). BOA. DH.MKT. 2353/111.H. 02.02.1318 (M. 1 Haziran 1900).
• Diğer Kaynaklar Abdülhalim Memduh. “Meşâhîr-i Üdebâ-yı Osmâniyeden Memdûh Bey Efendi’nin İhdâ Buyurdukları Takrîzidir.” Bir Şey Değil, İbn-i Kemal Süleyman Nüzhet. Asr Matbaası. 1315, s. 3-4.
• Abidin Paşa. “Süleyman Nüzhet Bey’e Mektup.” Muktebes, no. 2/13, 24 Şubat 1315, s. 5.
• Ahmet Enverî. “Yine Fiil-i İstîlâ.” Mütalâa, no. 74, 24 Kânunuevvel 1313, s. 3-4.
• Avcı, İsmail. “Yeni Bilgiler Işığında Giritli Şairlere Ek.” Uluslararası Akdeniz Medeniyetleri Sempozyumu Bildiri Kitabı. ed. Yıldırım Atayeter ve İsmail Avcı, Gece Kitaplığı, 2016, s. 325-355.
• Aydın Satar, Nesrin. “Bir Şey Değil.” Türk Edebiyatı Eserler Sözlüğü, 17.03.2022, http://tees.yesevi.edu.tr/madde-detay/bir-sey-degil-ibn-i-kemal-suleymannuzhet-tees-1785.
• “Bir Şey Değil.” Mütalaâ, no. 89, 15 Nisan 1313, s. 6.
• Fazlı Necib. “Efendim.” Mütalâa 71, 3 Kânunuevvel 1313, s. 2.
• Hamdibeyzâde Osman Adil. “İstîlâ Üzerine Yine Bir İki Söz.” Mütalâa, no. 72, 10 Kânunuevvel 1313, s. 1-2.
• Hamdibeyzâde Osman Adil. “Mütalâa-i Ceride-i Edebiyyesine.” Mütalâa, no. 75, 31 Kânunuevvel 1313, s. 5-8.
• İbn-i Kemal Süleyman Nüzhet. Bir Şey Değil. Asr Matbaası, 1315.
• İbn-i Kemal Giritli Süleyman Nüzhet. “Mebâhis-i Lisâniye Makâlesine Bir Nazar.” Mütalâa, no. 71, 3 Kânunuevvel 1313, s. 1.
• İbn-i Kemal Giritli Süleyman Nüzhet. “İstîlâya Bir Nazar.” Mütalâa, no. 73, 17 Kânunuevvel 1313, s. 2.
• İbn-i Kemal Giritli Süleyman Nüzhet. “Tebcîl.” Mütalâa, no. 77, 14 Kânunusani 1313, s. 1.
• İbn-i Kemal Süleyman Nüzhet. “Tevhîd.” Mütalâa, no. 78, 21 Kânunusani 1313, s. 1.
• İslamoğlu, Oğuzhan Davut. Mütâlaa Mecmuası Tahlili Fihrist, İnceleme, Metinler. Yüksek Lisans Tezi. Karadeniz Teknik Üniversitesi, 2000.
• Kaya, Ahmet İhsan. Mütâlaa Gazetesi: İnceleme, Fihrist, Seçme Metinler. Yüksek Lisans Tezi. Atatürk Üniversitesi, 1998.
• Molla Memet, Amet. Ege Adalarında Klasik Türk Şiiri ve Şairler. Doktora Tezi. Uludağ Üniversitesi, 2022.
• “Muhâberât-ı Aleniyye.” Muktebes, no. 7, 12 Şubat 1313, s. 57.
• Nüfusçu, Hatice Harika. Muktebes Dergisi Üzerinde Bir İnceleme. Yüksek Lisans Tezi. Ege Üniversitesi, 2002.
• Süleyman Nüzhet. “Bizde Felsefe ve Ahmet Mithat Efendi Hazretleri.” Muktebes, no. 2/2, 7 Kânunuevvel 1315, ss. 3-5.
• Süleyman Nüzhet. “Bizde Felsefe ve Ahmet Mithat Efendi Hazretleri (İkinci Nüshadan Mabad).” Muktebes, no. 2/3 12 Kânunuevvel 1315, ss. 6-7.
• Süleyman Nüzhet. “Yakında Basılacak Emma İsmindeki Romanıma Mukaddime.” Muktebes, no. 2/6, 6 Kânunusani 1315, ss. 5-6.
• Süleyman Nüzhet. “Bir Hakîkat Kalmasın Allah’ım Dünyada Nihân.” Mütalâa, no. 70, 26 Teşrinisani 1313, ss. 3-4.
• “Şu’ûn-ı Edebiyye.” Muktebes, no. 14, 2 Nisan 1314, s. 114.