An Experimental Research On The Role Of Social Support In Reducing The Traumatic Effects Of Immigration

Yıl 2019, Cilt: 2019 Sayı: 37, 1001 - 1028, 30.04.2019

Dr. Öğr. Üyesi Zeynep Özcan

https://doi.org/10.28949/bilimname.518401

Cited By: 7

Öz

This study, based on a social adaptation project supported by the ministry, was carried out to reveal the contribution of social support through social interaction to the psycho-social adaptation of the refugee individual. As is known, forced migration is a life with traumatic effects that causes material and spiritual losses. This research is based on the assumption that the human being, created as a social being, needs support from his close and distant environment to overcome a traumatic experience such as migration. In the study, experimental method and 'pre-test/post-test control-group research design' has been used, and 15 students in the experimental and the control groups have been selected on the basis of volunteering among the refugee students from Syria, Iraq and Afghanistan –who continue their education in different departments of Karabük University and in different high schools of Karabük National Education Directorate in 2017-2018 academic year. In the study in which average age of the sample group is 18, the Rosenberg Self-Esteem Scale, the Ces-Depression Scale and the Cultural Adaptation Scale have been used in order to measure the effect of social support activities on psychosocial adaptation.
In this study, the Mann-Witney U Test which is used in less-subject researches to make comparisons in-group and inter-groups and Wilcoxon Signed-Rank Test were used. Mann-Witney U Test was used to determine whether the pre and posttest scores of the experimental and control groups were significantly different. The Wilcoxon Signed-Rank Test was used to determine whether the p and post-test scores of the two groups differed significantly in itself. SPPS 25 package program was used to analyze the data and Arabic and Persian interpreter support was provided when the scales were filled.
Findings and Conclusion
According to the Mann-Witney U Test results depending on self-esteem score distributions of the experimental and control groups before and after the practice, there is no significant difference between pre-test scores of the group who participated in the social support and interaction activities (p> .05). However, it is seen that there is a difference in favor of the experimental group in the last test and this difference has reached the level of significance (p <.05). According to the Wilcoxon Signed-Rank Test results depending on the self-esteem scores of the experimental and control groups before and after the practice, there is a significant difference between average scores of both tests (p <.05), but it is seen that pre-test and post-test average scores of the control group cannot reach the same significance level (p> .05). According to the Mann-Witney U Test results depending on the distribution of depression scores of the experimental and control groups before and after the practice, there is a significant difference between average scores of the two groups on the depression scale according to both the pre-test and post-test results (p <.05). According to the Wilcoxon Signed-Rank Test results depending on the depression scores of the experimental and control groups before and after the practice, there is no significant difference between the average scores of the two tests (p> .05), but it is seen that the pre-test and post-test average scores of the control group have reached a significance level (p> .05). When the Mann-Witney U Test results depending on the distribution of cultural adaptation scores of the experimental and control groups before and after the practice have been examined there is seen a significant difference in favor of the control group in the pre-test (p <.05); in the last test, this tendency has disappeared even if it does not reach the statistical significance level (p> .05). When the Wilcoxon Signed-Rank Test results depending on the distribution of cultural adaptation scores of the experimental and control groups before and after the practice have been examined, it has been observed that there is no significant difference between the average scores of both tests (p> .05).
The quantitative findings obtained from this experimental study show that social support and interaction activities have an effect on increasing the psycho-social adaptation of the refugee individual. In this context, the following conclusions are obtained:
1- Social support and interaction activities have increased self-esteem of the refugee students in the experimental group. As a matter of fact, both in-group and inter-groups pre-test/ post-test results have showed that the self-esteem scores of the experimental group have increased significantly compared to the control group.
2- When the average scores of the sample obtained from the depression scale and the in-group and inter-groups test results have been taken into consideration, the significant difference in favor of the control group in the pre-test has turned out to be in favor of the experimental group. This result shows that the practice has significantly reduced the depression scores of the refugee students in the experimental group. This also means that the depressive tendencies of the control group have increased over time.
3- There is a significant difference in favor of the control group in the pre-test according to the Mann-Witney U Test results depending on the distributions of cultural adaptation scores of the experimental and control groups before and after the practice, but the superiority of the scores turned to be in favor of the experimental group in the post-test and in the Wilcoxon Signed-Rank Test.    
As a result, it is thought that every kind of help, to be extended to individuals needing help in every aspect especially after a traumatic experience such as migration, will contribute to their mental and physical health, as well as providing cultural harmony and social peace.

Anahtar Kelimeler

Psyhology of Religion, Psycho-Social Adjustment, Trauma, Social Support, Refugee

Göçün Travmatik Etkilerini Azaltmada Sosyal Desteğin Rolü Üzerine Deneysel Bir Araştırma

Öz

Verileri bakanlık destekli bir sosyal uyum projesine dayanan bu araştırma, sosyal etkileşim yoluyla sağlanan sosyal desteğin mülteci bireyin psiko-sosyal uyumuna katkısını ortaya koymak amacıyla gerçekleştirilmiştir. Bilindiği üzere maddi ve manevi kayıpları beraberinde getiren zorunlu göç, travmatik etkileri olan bir yaşantıdır. Bu araştırma da sosyal bir varlık olarak yaratılan insanın, göç gibi travmatik bir yaşantının üstesinden gelme konusunda yakın ve uzak çevresinden alacağı desteğe ihtiyacı olduğu varsayımına dayanmaktadır. Deneysel yöntemin kullanıldığı araştırmada, 'ön test- son test kontrol gruplu araştırma deseni' kullanılmış olup, deney ve kontrol gruplarında yer alan 15’er öğrenci, 2017-2018 öğretim yılında Karabük Üniversitesi’nin farklı bölümlerinde ve Karabük Milli Eğitim Müdürlüğü'nün lise düzeyindeki farklı okullarında öğrenimlerine devam eden Suriye, Irak ve Afganistan kökenli mülteci öğrenciler arasından gönüllülük esasına uygun olarak seçilmiştir.  Deneklerin yaş ortalamasının 18 olduğu araştırmada sosyal destek faaliyetlerinin psiko-sosyal uyuma etkisini ölçmek amacıyla Rosenberg Benlik Saygısı Ölçeği, Ces-Depresyon Ölçeği ve Kültürel Uyum Ölçeği kullanılmıştır. Sosyal, kültürel ve sportif etkinliklerin yer aldığı uygulama öncesi ve sonrası elde edilen veriler karşılaştırıldığında, deney grubundaki öğrencilerin kontrol grubundaki öğrencilere göre benlik saygılarının anlamlı bir şekilde yükseldiği ve depresyon puanlarının da yine anlamlı bir şekilde düştüğü görülmüştür. Deney grubunun kültürel uyum düzeyinin ise anlamlı bir farklılık oluşmasa da kontrol grubuna göre yükseldiği tespit edilmiştir. Sonuç olarak özellikle göç gibi travmatik bir yaşantı sonrasında pek çok açıdan yardıma muhtaç olan bireylere uzatılacak her türlü yardım elinin onların ruh ve beden sağlığına katkıda bulunmasının yanı sıra kültürel uyum ve toplumsal huzurun teminine hizmet edeceği düşünülmektedir.

Anahtar Kelimeler

Din Psikolojisi, Psiko-Sosyal Uyum, Travma, Sosyal Destek, Mülteci

Kaynakça

• Acartürk, C. (2016). Göç ve Ruh Sağlığı İlişkisi. Akademik Sosyal Araştırmalar Dergisi, 4(25), 137-150.
• Ainslie, R. C., Harlem, A., Narra P. T., Barbanel, L. & Ruth, R., (2013). Contemporary Psychoanalytic Views on the Experience of İmmigration. Psychoanalytic Psychology, 30(4), 663-679.
• Akgün, N. (2016). Suriyeli Mültecilerde Ruhsal İyilik Hali ve İlişkili Faktörlerin Değerlendirilmesi. (Yayımlanmamış Tıpta Uzmanlık Tezi). Selçuk Üniversitesi/ Tıp Fakültesi, Konya.
• Albal, E. (2009). Depresyonla Başa Çıkmada Öz Yeterlik ile Algılanan Sosyal Destek Arasındaki İlişki. (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). İstanbul Ünversitesi/ Sağlık Bilimleri Enstitüsü, İstanbul.
• Al-Issa, I, Ismail, S. J. (994). Social Support and Depression of Male and Female Students in Kuwait: Preliminary Findings. Anxiety Stress & Coping, 7(3), 253-262.
• Arslan, C. (2009). Anger, Self-Esteem, and Perceived Social Support in Adolescence. Social Behavior and Personality, 37(4), 555-564.
• Arslantaş, H., Ergin F. (2011). 50–65 Yaşı Arasındaki Bireylerde Yalnızlık, Depresyon, Sosyal Destek ve Etki Eden Faktörler. Türk Geriatri Dergisi, 14:135-144.
• Ataç, Ö., Akbay H., Dobral A., Demir S., Ateş B. S., Ahmedzai S. & Hayran O. E. (2018). Mülteci ve Yerleşik Ergenlerde Depresyona Yatkınlık ve Algılanan Sosyal Destek Düzeyleri. Anadolu Kliniği Tıp Bilimleri Dergisi, 23(3), 129-136.
• Aydın, D., Şahin, N. & Akay, B., (2017), Göç Olayının Çocuk Sağlığı Üzerine Etkileri. İzmir Dr. Behçet Uz Çocuk Hast. Dergisi, 7(1), 8-14.
• Sağır, A., Aydın, E. (2018), Türkiye’deki Üniversitelerde Öğrenim Gören Suriye Uyruklu Öğrencilerin Sosyo-Kültürel ve Sosyo-Ekonomik Durumlarının Sosyolojik Analizi, 1919B011700426 Kodlu 2209 Tübitak Üniversite Öğrencileri Araştırma Destek Projesi.
• Ayten, A. (2010). Empati ve Din, Türkiye’de Yardımlaşma ve Dindarlık Üzerine Psiko-Sosyal Bir Araştırma. İstanbul: İz Yayıncılık.
• Ayten, A. (2012). Tanrı’ya Sığınmak, Dini Başaçıkma Üzerine Psiko-Sosyal Bir Araştırma. İstanbul: İz Yayıncılık.
• Ayten, A. (2014). Erdeme Dönüş, Psikoloji ve Mutluluk Yolu. İstanbul: İz Yayıncılık.
• Balcıoğlu, İ, (2007). Sosyal ve Psikolojik Açıdan Göç. İstanbul: Elit Kültür Yayınları.
• Baron, R. S., Cutrona, C. E., Hicklin, D. & Lubaroff, D. M (1990). Social Support and Immune Function Among Spouse of Cancer Patients. Journal of Personality and Social Psychology, 59(2), 344–352.
• Bauman, Z. (2014). Sosyolojik Düşünmek, 10. Baskı, İstanbul: Ayrıntı Yayınları.
• Bhugra D. (2004). Migration and Mental Health, Review Article, Acta Psychiatr Sand, 109:243-258.
• Bhugra D., Arya, P. (2005), Ethnic Density, Cultural Congruity and Mental Illness in Migrant. International Review of Psychiatry, 17(2): 133–137.Budak, S. (2005). Psikoloji Sözlüğü. Ankara: Bilim ve Sanat Yayınları.
• Ceylan V., Yalçın, M., Algan C., Yalçın, E., Akın, E. & Köse, S. (2017). Suriyeli Mülteci ve Sığınmacıların Çeşitli Psikolojik Faktörler Açısından İncelenmesi: Batman örneklemi. International Journal of Social Sciences and Education Research, 3(2), 595–606.
• Chu, P. S., Hafner, E. & Saucier, D. A., (2010). Meta-Analysis of the Relationships Between Social Support and Well-Being in Children and Adolescents. Journal of Social and Clinical Psychology, 29(6), 624-645.
• Colarossi, L. G., Eccles, J. S. (2003). Differential Effect of Support Providers on Adolescent’s Mental Health. Social Work Research, 27/1, 19-30.
• Cutrona, C. E., Russell, D. W., (1987). The Provisions of Social Relationships and Adaptation to Stress. Advances in Personal Relationships, 1, 37-67.
• Çeri, V., Nasıroğlu, S. & Semerci, B., (2015). Psikiyatrinin Penceresinden Göç ve Sağlık, Sağlık Düşüncesi ve Tıp Kültürü Dergisi, 35, 80-85. http://www.sdplatform.com/Dergi/875/Psikiyatrinin-penceresinden-goc-ve-saglik.aspx
• Çevik N. (2010). Lise öğrencilerinin Öznel İyi Oluşlarını Yordayan Bazı Değişiklikler. (Yayımlanmamış Yüksek lisans tezi). Gazi Üniversitesi/ Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
• Çuhadaroğlu, F. (1986). Adölesanlarda Benlik Saygısı. (Yayımlanmamış Uzmanlık Tezi). Hacettepe Üniversitesi, Ankara.
• Demirbaş, H., Bekaroğlu E., (2013). Evden Uzakta Olmak: Sığınmacıların/ Mültecilerin Psikolojik Sorunları ve Alınacak Önlemler. Kriz Dergisi, 21(1-2-3), 11-24.
• Doğan, T., (2017). Bir Mental İyi Oluş Kaynağı Olarak Sosyal Destek. http://www.tayfundogan.net/2017/11/15/mental-iyi-olusun-bir-belirleyicisi-olarak-sosyal-destek/, 4.1.2019
• Doğan, T., Sapmaz, F. (2012). Kişilerarası İlişki Tarzları ve Öznel İyi Oluş. Türk Eğitim Bilimleri Dergisi, 10(3), 585-601.
• Doğan, T., (2008). Psikolojik Belirtilerin Yordayıcısı Olarak Sosyal Destek ve İyilik Hali. Türk Psikolojik Danışma ve Rehberlik Dergisi, 3(30), 30-44.
• Duru, E. (2008). Yalnızlığı Yordamada Sosyal Destek ve Sosyal Bağlılığın Rolü. Türk Psikoloji Dergisi, 23(61), 15-24.
• Ekinci, D. (2017). Suriyeli Lise Öğrencilerinin Algılanan Sosyal Destek ve Aile İşlevleri Açısından Psikolojik Sağlamlık Düzeylerinin İncelenmesi. (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Üsküdar Üniversitesi/ Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
• Ekşi, H. (2001). Başaçıkma, Dinî Başaçıkma ve Ruh Sağlığı Arasındaki İlişki Üzerine Bir Araştırma: Eğitim, İlahiyat ve Mühendislik Fakültesi Öğrencilerinin Karşılaştırılması. (Yayımlanmamış Doktora Tezi). Uludağ Ünversitesi/Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Eldeleklioğlu, J. (2006). The Relationship Between The Perceived Social Support And The Level of Depression And Anxiety in University Students. Educational Sciences: Theory & Practice, 6(3), 727-752.
• Fazel, M., Danesh, J. Wheeler, J. (2005). Prevalence of Serious Mental Disorder in 7000 Refugees Resettled in Western Countries: A Systematic Review.  The Lancet, 365(9467), 1309-1314.
• Gençöz, T., Özlale Y. (2004). Direct and Indirect Effects of Social Support on Psychological Well-Being. Social Behavior and Personality, 32, 449-458.
• Gez, A. (2018). Suriyeli Çocuk ve Ergenlerde Algılanan Sosyal Destek ve Psikolojik Sağlamlık Arasındaki İlişki. (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Çağ Üniversitesi/Sosyal Bilmler Enstitüsü, Mersin.
• Grinberg L, Grinberg R. (1999), Psychoanalytic Perspectives on Migration. David Bell (Ed), In Psychoanalysis and Culture. A Kleinien Perspective (s. 154-170) London:Tavistock Clinic Series.
• Güdül, Ö., T. (2018). Suriyeli Kadın Göçmenlerin Travmatik Yaşantıya Bağlı ruh Sağlığı Sorunlarının ve Sosyal Destek Süreçlerinin İncelenmesi. (Bilim Uzmanlığı Tezi). Kocaeli Üniversitesi/ Sağlık Bilimleri Enstitüsü, Kocaeli.
• Gündoğan, N. (2015). Türkiye’de Yaşayan Sığınmacı ve Mültecilerin Psikososyal Gereksinimleri ve Psikolojik Belirtileri. (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Ankara Üniversitesi/Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.
• Hood, R. W., Peter C. H. & Spilka B. (2009). The Psychology of Religion An Empirical Approach. 4nd Edition. New York: The Guilford Press.
• Hökelekli, H. (2007). “Müslüman ve Öteki: Farklı Dinî Grupların Birbirini Algılama Biçimi”, Kur’an-ı Kerim’de Ehli Kitap, (Tartışmalı İlmi Toplantı), 12-13 Kasım 2005, İstanbul.
• Kahriman, İ., Polat, S. (2003). Adölesanlarda Aileden ve Arkadaşlardan Algılanan Sosyal Destek ve Benlik Saygısı Arasındaki İlişki. Atatürk Üniversitesi Hemşirelik Yüksekokulu Dergisi, 6(2), 13-24.
• Kaptanoğlu, C. (2000). “Ben” Hayali, Ulusal Kimlk ve Travma. Birikim, 134(135): 87-91.
• Kara, P., Nazik, E. (2018). Göçün Kadın ve Çocuk Sağlığına Etkisi. Gümüşhane Üniversitesi, Sağlık Bilimleri Dergisi, 7(2), 58-69.
• Karaca, F. (2017). Din Psikolojisi. 3. Baskı. Trabzon: Eser Ofset.
• Karaca, F. (2010). “Dindarlığın Etkileri”, Din Psikolojisi, Hayati Hökelekli (Ed.), Eskişehir: Anadolu Üniversitesi Yayınları.
• Karipek, Y. Z. (2017). “Asylum-Seekers Experience and Acculturation: a Study of Syrian University Students in Turkey”. Turkish Journal of Middle Eastern Studies, 105-133.
• Korkmaz, M., Uysal, Ş. (1996). Yetişkin Örneklem İçin Bir Benlik Saygısı Ölçeğinin Güvenirlik ve Geçerlik Çalışması. (Yayımlanmamış Yüksek Lisan Tezi). Ege Üniversitesi/Sosyal Bilimler Enstitüsü, İzmir.
• Kovacev, L., Shute, R. (2004). Acculturation and Social Support in Relation to Psychosocial Adjustment of Adolescent Refugees Resettled in Australia. International Journal of Behavioral Development, 28(3), 259–267.
• Martinkainen, T. (2010). “Din Göçmenler ve Entegrasyon”, Nebile Özmen (Çev), M. Ü. İlahiyat Fakütlesi Dergisi, 38: 266, 274.
• Matthews, L.T., Marwit, S.J. (2004). Examining the Assumptive World Views of Parents Bereaved by Accident, Murder, and İllness. Omega: Journal of Death and Dying, 48(2), 115-136.
• Merter, M. (2006). Doküzyüz Katlı İnsan. İstanbul: Kaknüs Yayınları.
• Neccar, M. (2016). Suriye’den Türkiye’ye Göç: Nedenler, Sonuçlar ve Umutlar. Tuba Erkut (Çev), İlahiyat Akademi Dergisi, 3(4), 185-198.
• Oppedal, B., Roysamb, E., Sam, D. L. (2004). The Effect of Acculturation and Social Support on Change in Mental Health Among Young Immigrants. International Journal of Behavioral Development, 28(6), 481–494.
• Özcan, Z. (2016). “Birlikte Yaşamanın İmkânı Olarak ‘Öteki’yi Anlamak”. Hz. Peygamber ve Birlikte Yaşama Hukuku. Kutlu Doğum Sempozyum Bildirileri (Mardin, 17-19 Nisan 2015) 531-544. Ankara: Diyanet İşleri Başkanlığı.
• Öztürk, M., Uluşahin, A. (2015). Orhan Ruh Sağlığı ve Bozuklukları. 13. Baskı. Ankara: Nobel Tıp Kitapları.
• Paykel, E. S. (1994). Life Events, Social Support and Depression. Acta Psychiatrica Scandinavica, 89(377), 50- 58.
• Pargament, K. I. (1997). The Psychology of Religion and Coping Theory, Research, Practice, New York: The Guilford Press.
• Pargament, K. I., Hathaway, W. Kennell, J. & Jones, W. (1988). Religion and The Problem-Solving Process: Three Styles of Coping. Journal for the Scientific Study of Religion, 27, 90-104.
• Radloff, L. S. (1977). The CES-D Scale: A Self-Report Depression Scale For Research in The General Population. Applied Psychological Measurement, 1(3), 386-401.
• Rosenberg, M. (1965). Society And the Adolescent Self-Image. New Jersey: Princeton University Press.
• Ryff, C. D., Singer, B. H. (2008). Know Thyself and Become What You Are: a Eudaimonic Approach to Psychological Well-Being. Journal of Hapiness Studies, 9(1), 13-39.
• Ryff, C. D. (1989). Happiness is Everything, or is it? Explorations on the Meaning of Psychological Well-Being. Journal of Personality and Social Psychology, 57(6), 1069-1081.
• Sağaltıcı, E. (2013). Suriyeli Mültecilerde Travma Sonrası Stres Bozukluğu Taraması. (Uzmanlık Tezi). Gaziantep Üniversitesi/Tıp Fakültesi, Gaziantep.
• Sağır, Z. (2014). Suriyeli Mültecilerde Dinî Başaçıkma ve Ruh Sağlığı. (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Marmara Üniversitesi/Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
• Sağır, Z. (2018). Suriyeli Kadın Mültecilerde Kültürel Uyum, Ruh Sağlığı ve Din. (Yayımlanmamış Doktora Tezi). İstanbul Üniversitesi/Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
• Sayar, K. (2015). “Kemal Sayar ile Göç ve Göçmen Psikolojisi Üzerine” http://kemalsayar.com/KatagoriDetay-Kemal-Sayar-ile-goc-ve-gocmen-psikolojisi-uzerine-57.html,10.03.2019.
• Saygın Y. Arslan C. (2009). Üniversite Öğrencilerinin Sosyal Destek, Benlik Saygısı ve Öznel İyi Oluş Düzeylerinin İncelenmesi. Selçuk Üniversitesi Ahmet Keleşoğlu Eğitim Fakültesi Dergisi, 28, 207-222.
• Siyez, D. M. (2008). Adolescent Self-Esteem, Problem Behaviors, and Perceived Social Support in Turkey. Social Behavior and Personality, 36, 973-984.
• Sorias, E. O. (1988). Sosyal Destek Kavramı, Ege Üniversitesi Tıp Fakültesi Dergisi, 27(1), 353-357.
• Şimşir, Z., Boynueğri, S. B. & Dilmaç, B. (2017). Religion and Spirituality in the Life of Individuals with Paraplegia: Spiritual Journey From Trauma to Spiritual Development. Spiritual Psychology and Counseling, 2, 89–110.
• Şimşir, Z. (2017). Savaş Travma Sonrası Büyüme, Değerler ve Algılanan Sosyal Destek Arasındaki Yordayıcı İlişkiler. (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Necmettin Erbakan Üniversitesi/Sosyal Bilimler Enstitüsü, Konya.
• Tarhan, N. (2011). Güzel İnsan Modeli: Ailede, Toplumda, Siyasette Değerler Psikolojisi. İstanbul: Timaş Yayınları.
• Tatar, A., Saltukoğlu, G. (2010). CES-Depresyon Ölçeği'nin Doğrulayıcı Faktör Analizi ve Madde Cevap Kuramı Kullanımı ile Türkçe'ye Uyarlanması ve Psikometrik Özelliklerinin İncelenmesi. Klinik Psikofarmakoloji Bülteni, 20 (3), 213-227.
• Terzi, Ş. (2008). Üniversite Öğrencilerinin Psikolojik Dayanıklıkları ve Algıladıkları Sosyal Destek Arasındaki İlişki. Türk Psikolojik Danışma ve Rehberlik Dergisi, 3/29, 1-11.
• Uluç, G., Ankaralıgil, N. (2008). Duygusal Zeka ve Öteki’yi Anlamak: Doğu- Batı Üzerine Bir Çalışma. Duygusal Zeka Ve İletişim, II. Uluslar arası Sempozyum, İzmir.
• Uygur, A. E. (2016). Değerler Sisteminin (Dini Başaçıkma, Affedicilik ve Emmons Şükür Ölçekleri Açısından) Anksiyete Duyarlılığı Üzerindeki Yordayıcı Etkisi: Metakognisyonların Aracı Rolü, (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Üsküdar Üniversitesi/Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
• Wallace, K. A, Bisconti, T. L. & Bergeman, C. S. (2001). Mediational Efect of Hardiness on Social Support and Optimal Outcomes in Later Life. Basic and Applied Social Psychology, 23(4), 267-279.
• Yalçın, İ. (2011). Social Support and Optimism as Predictors of Life Satisfaction of College Students. International Journal for the Advancement of Counselling, 33(2), 79–87.
• Yalçın, İ. (2014). İyi Oluş ve Sosyal Destek Arasındaki İlişkiler: Türkiye’de Yapılmış Çalışmaların Meta Analizi. Türk Psikiyatri Dergisi, 4(25), 1-12. Yaparel, R. (1987). Yirmi-Kırk Yaşlar Arası Kişilerde Dini Hayat ile Psiko-Sosyal Uyum Arasındaki İlişki Üzerine Bir Araştırma. (Yayımlanmamış Doktora Tezi). Ankara Üniversitesi/Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.
• Yavuz, Ş. (2009). Öteki” ile “Beriki” Arasındaki Salınımda Dinlerde Birlikte ve Beraber Yaşamanın Teolojik ve Pratik İmkânı. Milel ve Nihal, 6(2), 31-50.
• Yıldırım, İ. (1997). Algılanan Sosyal Destek Ölçeğinin Geliştirilmesi, Güvenirliği ve Geçerliği. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 13, 81-87.
• Yıldırımalp, S., İslamoğlu, E. & İyem, C. (2017). Suriyeli Sığınmacıların Toplumsal Kabul ve Uyum Sürecine İlişkin Bir Araştırma. Bilgi, 35, 107-126.
• Zevalsiz, S., Gündağ, E. (2017), Yabancı Uyruklu Öğrencilerin Sosyo-Kültürel Entegrasyonu (Karabük Üniversitesi Örneği). İnsan ve Toplum Bilimleri Araştırmaları Dergisi, 6(5), 3168-3192.
• Zhang, J., Goodson, P. (2011). Predictors of International Students’ Psychosocial Adjustment to Life in the United States: A Systematic Review. International Journal of Intercultural Relations, 35(2), 139-162.