The Problem Of Referring To The Bible In Qurʾānic Translations: An Evaluation On The Example Of The "Saint Qurʾān" Translation

Yıl 2024, Sayı: 51, 183 - 223, 30.04.2024

Ercan Şen

https://doi.org/10.28949/bilimname.1409604

Öz

The reasons for the writing of Qurʾānic translations are different. For this reason, the Qurʾānic translations have some methodological differences within themselves. These methodological differences cover a wide range from the structural features of the Qurʾānic translations to their content. In this sense, some of the Qurʾānic translations focus on the literal word, some focus on the meaning and interpretation, some prioritise the style, and some prefer to include more explanatory notes for a better understanding of the verses. In addition to these, another striking feature in terms of content in recent the Qurʾānic translations is the quotations from the Bible, both for comparison and to support some of the information in the verses. In this respect, Muhammad Hamidullah’s (d. 2002) French translation of the Qurʾān, which was translated into Turkish under the title "Aziz Kur’ân", has a very rich content. Unlike the others, this Qurʾān translation makes frequent references to the Bible and the sources of the Ahl al-Kitāb. From this point of view, in our study, how should we understand the tendency to refer to the Bible, which is not common in the Qurʾānic translation literature, and is there a legitimate basis for this method? In the light of some questions such as "Does this method have a relationship with the phenomenon of referring to Israelite traditions (isrāʾiliyyāt)?", the problem of referring to the Bible in Qurʾānic translations will be emphasised. In order to concretise the issues we have discussed in our study, the verses that are subject to attribution in the entire "Saint Qur'ān" will be subjected to a thematic classification in terms of their subjects. In this way, it will be tried to show whether the message of the Qur'ān is better understood by reflecting these biblical references in the Qurʾānic translations.

Anahtar Kelimeler

Tafsīr, Qurʾān, Hamidullah, Qurʾān Translation, Bible.

Kur’ân Meâllerinde Kitâb-ı Mukaddes’ten Atıf Yapma Problemi: “Aziz Kur’ân” Meâli Özelinde Bir Değerlendirme

Öz

Kur’ân meâllerinin kaleme alınış sebepleri farklılık arzettiği için meâller kendi içerisinde yöntemsel bazı farklılıklar taşımaktadır. Bu metodolojik farklılıklar, meâllerin yapısal özelliklerinden muhtevasına kadar oldukça geniş bir yelpazeyi kapsamaktadır. Bu anlamda kimi meâller birebir kelimeye odaklanırken, kimileri anlam ve yoruma odaklanmış, kimileri üslubun merkeze alınmasını öncelemiş, kimileri de âyetlerin daha iyi anlaşılması adına açıklayıcı notlara daha fazla yer vermeyi tercih etmiştir. Bunların yanı sıra son dönem meâllerinde muhteva bakımından dikkat çeken bir özellik de Kitâb-ı Mukaddes’ten gerek mukayese gerekse âyetlerdeki bazı bilgileri destekleme amaçlı yapılan iktibaslar olarak öne çıkmaktadır. Bu bakımdan Muhammed Hamidullah’ın (öl. 2002) Fransızca olarak kaleme aldığı ve Türkçemize “Aziz Kur’ân” ismiyle tercüme edilen meâlinin oldukça zengin bir içeriğe sahip olduğu görülmektedir. Zira bu meâlde diğerlerinden farklı olarak Kitâb-ı Mukaddes’e ve Ehl-i Kitap kaynaklarına sıkça atıf yapılmıştır. Buradan hareketle çalışmamızda, meâl edebiyatında pek fazla rastlanmayan Kitâb-ı Mukaddes’e atıf yapma eğilimini nasıl anlamak gerekir ve bu yöntemin meşru bir zemini var mıdır? Bu yöntemin İsrâiliyat’a başvurma olgusuyla ilişkisi bulunmakta mıdır? gibi bazı sorular ışığında Kur’ân meâllerinde Kitâb-ı Mukaddes’e atıf yapma problemi üzerinde durulacaktır. Çalışmamızda tartıştığımız hususları somutlaştırmak adına “Aziz Kur’ân” meâlinin tamamında atfa konu olan âyetler konuları itibariyle tematik bir tasnife tabi tutulacak ve böylelikle söz konusu Kitâb-ı Mukaddes atıflarının meâllere yansıtılması ile Kur’ân’ın mesajının daha iyi anlaşılır olup olmadığı gösterilmeye çalışılacaktır.

Anahtar Kelimeler

Tefsir, Kur’ân, Hamidullah, meâl, Kitâb-ı Mukaddes.

Kaynakça

• ALTINAY, Ramazan. “Örnek Bir Çağdaş İslam Bilimleri Araştırmacısı: Muhammed Hamidullah”. Yüzüncü Yıl Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 3/3 (2000), 263-298.
• AVCI, Casim. “Prof. Dr. Muhammed Hamidullah (1908-2002)”. Hadis Tetkikleri Dergisi 1/1 (2003), 223-226.
• AYDAY, Mehmet Selim. “Muhammed Hamidullah’ın Aziz Kur’an Adlı Çevirisi Üzerine Bir Değerlendirme”. Van İlahiyat Dergisi 8/12 (2020).
• AYDAY, Mehmet Selim. Muhammed Hamidullah’ın Kur’an’a Yaklaşımı ve Kur’an Eksenli Çalışmaları. İstanbul: İstanbul Üniversitesi, Yüksek Lisans, 2006.
• ÇONKOR, Burhan. “Mevdûdî’yi Kitâb-ı Mukaddes’e Müracaata Sevk Eden Âmiller”. 21. Yüzyılda Eğitim ve Toplum Eğitim Bilimleri ve Sosyal Araştırmalar Dergisi 4/11 (2015), 161-178.
• DOĞRUL, Ömer Rıza. Tanrı Buyruğu: Kur’an-ı Kerim’in Tercüme ve Tefsiri. 2 Cilt. İstanbul: Ahmet Halit Kitabevi, 1947.
• DÖNDÜREN, Hamdi. İnsanlığa Son Çağrı: Kur’an-ı Kerîm. 2 Cilt. İstanbul: Yeni Şafak Gazetesi, 2003.
• DURMUŞ, Zülfikar. “Muhammed Hamîdullah’ın Aziz Kur’an Adlı Meali Üzerine Tetkikler”. Kur’an Mealleri Sempozyumu: Eleştiriler ve Öneriler. Ankara: Diyanet İşleri Başkanlığı Yayınları, 2007.
• DURMUŞ, Zülfikar. Kur’an’ın Türkçe Tercümeleri: “Aziz Kur’an” ve “İnsanlığa Son Çağrı” Örneği. İstanbul: Rağbet Yayınları, 2007.
• ELİK, Hasan-COŞKUN, Muhammed. Tevhit Mesajı: Özlü Kur’an Tefsiri. İstanbul: M.Ü. İlahiyat Fakültesi Vakfı Yayınları, 2015.
• ESED, Muhammed. Kur’an Mesajı: Meal-Tefsir. çev. Cahid Koytak-Ahmet Ertürk. İstanbul: İşaret Yayınları, 2002.
• GÜLER, Zekeriya. “Muhammed Hamidullah’ın Kişiliği ve Araştırmaları Üzerine Ali Osman Koçkuzu İle Mülakat”. Hadis Tetkikleri Dergisi 2/1 (2004), 153-164.
• GÜNDÜZ, Şinasi. “Kur’an Vahyinin Dinler Tarihi Bağlamı”. Kur’an ve İslami İlimlerin Anlaşılmasında Tarihin Önemi. ed. M. Mahfuz Söylemez. Ankara: Ankara Okulu Yayınları, 2013.
• GÜNEŞ, Rumeysa. Prof. Dr. Muhammed Hamidullah’ın Hayatı ve Eserleri Üzerine Bir İnceleme. Elazığ: Fırat Üniversitesi, 2023.
• HAMİDULLAH, Muhammed. “İslâm Hukukunun Hukukî Kaynağı Olarak Kitâb-ı Mukaddes”. çev. Yusuf Ziya Kavakçı. İslam Medeniyeti Dergisi 2/20 (1969), 35-39.
• HAMİDULLAH, Muhammed. “İslâm Hukukunun Kaynakları Açısından Kitâb-ı Mukaddes”. çev. İbrahim Canan. Atatürk Üniversitesi İslami İlimler Fakültesi Dergisi 3 (1979).
• HAMİDULLAH, Muhammed. Aziz Kur’an. çev. Abdülaziz Hatip-Mahmut Kanık. İstanbul: Beyan Yayınları, 2016.
• HAMİDULLAH, Muhammed. İslam’ın Doğuşu. çev. Murat Çiftkaya. İstanbul: Beyan Yayınları, 2010.
• HAMİDULLAH, Muhammed. Kur’an-ı Kerim Tarihi. çev. Abdülaziz Hatip- Mahmut Kanık. İstanbul: Beyan Yayınları, 2022.
• HAMİDULLAH, Muhammed-YAŞAROĞLU, Macit. Kur’an-ı Kerim Tarihi ve Türkçe Tefsirler Bibliyografyası. çev. Mehmet Sait Mutlu. İstanbul: Yağmur Yayınları, 1965.
• KAPLAN, Abdurrahim. “Çağdaş Tefsirlerde Kitab-ı Mukaddes Nakillerinin Kullanımı: İlmin Işığında Asrın Kur’an Tefsiri Örneği”. Tefsir Araştırmaları Dergisi 4/1 (30 Nisan 2020), 129-148. https://doi.org/10.31121/tader.703844
• KARA, İsmail. “Dinî Düşünce Tarihimiz Açısından Hamidullah’ın Eserlerinin Türkçeye/Türkiye’ye İntikali ve Tesirleri”. Kutadgubilig: Felsefe-Bilim Araştırmaları 9 (2006), 246.
• KİRAZ, Celil. “Hz. Muhammed’in Önceki Kutsal Kitaplarda Müjdelenmesi (Tebşîrât)”. Uludağ Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 10/1 (2001), 5-9.
• MACİT, Abdülkadir. İslam Tarihçiliğinin Yeni Siması Muhammed Hamidullah. İstanbul: Beyan Yayınları, 2022.
• MAŞALI, Mehmet Emin. “Muhammmed Hamîdullah’ın Kur’an ve Kur’an Tarihi Çalışmaları”. Hayatı, Kişiliği ve Düşünceleri ile Muhammed Hamîdullah Sempozyumu. Bursa: Bursa Müftülüğü, ts.
• MUHAMMAD ALİ, Maulana. English Translation of The Holy Qur’an. ed. Zahid Aziz. U.K.: Ahmadiyya Anjuman Lahore Publications, 2010.
• POLAT, Fethi Ahmet. “Tarihi Olgularla İlişkili Kur’an İlimleri”. Tefsir Tarihi ve Usulü. ed. Bahattin Dartma. 227-228. Ankara: Anadolu Üniversitesi Yayınları, 2013.
• RAŞİD ŞEYH, Muhammed. Doktor Muhammed Hamidullah. Faysalabad: Mizan Publisher, 2003.
• SAK, Hasan İslam. “Kur’an Ayetlerinin Anlaşılmasında Tarihsel Arka Planın Önemi: Tefhîmü’l-Kur’an Örneği”. Bilimname 48 (31 Ekim 2022), 291-323. https://doi.org/10.28949/bilimname.1128925
• SHAH, Muhammed Sultan. “Critical Study of Dr. Muhammad Hamidullah’s French Qur’ānic Translation”. Afkâr 2 (2018).
• SIRMA, İhsan Süreyya. “Muhammed Hamidullah”. İslam Coğrafyası Günleri I. 203-211. İstanbul: Beyan Yayınları, 2012.
• ŞAFAK, Ali. “Prof. Dr. Muhammed Hamidullah (1908-2002): Hayatı, Eserleri, Hakkında Söylenenler ve Bazı Konulardaki Görüşleri”. İslam Hukuku Araştırmaları Dergisi 6 (2005), 663-664.
• TEKİN, Mesut. Kur’an’ın Harfî Tercümesi Meselesi -Muhammed Hamidullah ve Süleyman Ateş’in Mealleri Örnekliğinde. Malatya: İnönü Üniversitesi, Yüksek Lisans, 2020.
• TİYEK, Fatih. Kur’an’ı Anlamada Bağlamın Rolü ve Meallerdeki Bağlamsal Sorunlar. Ankara: Ankara Okulu Yayınları, 2015.
• TUĞ, Salih. “Prof. Dr. Muhammad Hamidullah 1908-2002”. Marife: Dini Araştırmalar Dergisi 2/3 (2002), 9-12.
• UZUN, Nihat. Bağlam ve Kur’an’ın Anlaşılması Üzerine. Ankara: Ankara Okulu Yayınları, 2022.
• YAŞAROĞLU, Kamil. “Muhammed Hamidullah”. Doğu’dan Batı’ya Düşüncenin Serüveni: Medeniyet Projelerinin İnşa Sürecinde Çağdaş İslâm Düşüncesi. ed. Bayram Ali Çetinkaya. 10/601-617. İstanbul: İnsan Yayınları, 2015.
• YAŞAROĞLU, Kamil. Muhammed Hamidullah. Köln: Plural Publications GmbH, 2018.
• YILDIZ, Mustafa. Tefsirde İsrâiliyat ve Kitâb-ı Mukaddes’e Yaklaşımlar: Tâhir b. Âşûr Örneği. Ankara: Fecr Yayınları, 2022.