YAPAY ZEKÂ VARLIKLARININ HUKUKİ STATÜSÜ ÜZERİNE DİSİPLİNLER ARASI BİR MUHAKEME

Yıl 2024, , 198 - 269, 30.06.2024

Emin Seyyid Küçük

https://doi.org/10.55009/bilisimhukukudergisi.1384191

Öz

Yapay zekâ sistemlerinin yaygınlaşmasıyla birlikte toplum üzerindeki etkisi gün geçtikçe artmakta ve son yıllarda yaşanan çığır açıcı gelişmelerle birlikte yapay zekâ teknolojisine olan ilgi artmaktadır. Şöyle ki; yapay zekâ hâlihazırda savunmadan sanayiye, eğitimden bilişime birçok farklı alanda kullanılmaktayken, piyasaya sürülen büyük dil modelleriyle birlikte insanların yapay zekâya ulaşımı kolaylaşmış ve bu sayede bireysel ölçekte kullanım da artmış, yapay zekâ sistemleri hayatımıza entegre olmuştur. Yapay zekâ sistemleri, bir insanın saatler içinde yapabileceği işlemleri saniyeler içinde yapabilmektedir. Yapay zekâ teknolojisini asıl ilgi odağı haline getiren noktaysa; bu teknolojinin kapasitesinin insanın hayal gücüyle eşdeğer olmasıdır. Şöyle ki; gelişen yapay zekâ teknolojisiyle Einstein’la izafiyet teorisi üzerine sohbet edilebilmekte, istenilen sanatçıya musiki eserler icra ettirilebilmektedir. Yapay zekâ teknolojisinin bu denli hızlı gelişimi, çözümlenmesi gereken pek çok hukuki soru ve sorunu beraberinde getirmektedir. Sorumluluk ve tazminat hukuku, fikri ve sınai haklar, kişilik hakları bu bağlamda ilk akla gelen ve çözümlenmesi gereken hukuki konulardır. Esasen bu sorunların temelinde yatan ana sorunsal ise yapay zekânın hukuki statüsüdür. Bu hukuki statünün açığa kavuşturulmasıyla beraber yapay zekâ sisteminin kullanımından doğabilecek ihtilaflara uygulanacak hukuk kuralları da belirlenebilecektir. Bu bağlamda doktrinde yapay zekânın hukuki kişiliği haiz olmadığını ve mevcut hukuki düzenlemelere yapılacak çeşitli düzenlemelerle bu sorunun üstesinden gelinebileceğini savunan görüşler bulunduğu gibi yapay zekânın kişiliği haiz olması gerektiğini savunan farklı görüşler de mevcuttur. Bu bağlamda Avrupa Parlamentosu’nun önerdiği elektronik kişilik modeli başta olmak üzere Amerikan hukuku dâhil yapay zekâ sistemleri için çeşitli kişilik modelleri önerilmektedir. Bu makale, bir görüşü kayıtsız şartsız savunmak yerine hâlihazırda doktrinde tartışılan görüşleri eleştirel yönleriyle değerlendirmekte ve bu değerlendirmede de karşılaştırmalı hukuk ve normatif metodolojilerinden yararlanmaktadır. Bu makalenin ayrıca, klasik bir hukuki metinden farklılaşarak, yapay zekânın yapısını, öğrenme biçimini ve çalışma prensiplerini inceleyen ve bu incelemeyi hukuki kişi ve kişilik kavramları ile sentezleyen disiplinler arası bir çalışma özelliği bulunmaktadır. Bu çalışma, ileride kendini temsil edebileceği ve bir şeyi neden yapmak isteyeceğini bilebilecek seviyede olacağı öngörülen bir varlığın, hukuki kişiliği haiz olmamasının modern hukuk anlayışıyla bağdaşmadığını, yapay zekânın sui generis yapısına uygun bir kişilik modelinin geliştirilmesinin gerekli olduğunu, bu sayede gelecekte oluşabilecek muhtemel uyuşmazlıkların önüne geçilebileceğini veya doğru bir hukuki düzlemde çözüme kavuşturulabileceğini tartışmaktadır.

Anahtar Kelimeler

Yapay Zekâ, Hukuki Kişilik, Elektronik Kişilik, Derin Öğrenme, Makine Öğrenmesi, Avrupa Parlamentosu, Sui Generis Yapı

Kaynakça

• Avrupa Birliği Resmi Gazetesi (Official Journal Of The European Union). ” 23 Ocak 2023. Erişim Tarihi: Nisan 16, 2023. https://eur-lex.europa.eu/oj/direct-access.html.
• Declaration On Digital Rights And Principles For The Digital Decade, Oj C 23, 23.01.2023. Erişim Tarihi: Nisan 16, 2023. https://eur-lex.europa.eu/legal-content/en/txt/?uri=uriserv:oj.c_.2023.023.01.0001.01.eng.
• European Commission Directorate-General For Justice And Consumers. “Liability For Artificial Intelligence And Other Emerging Digital Technologies” Publications Office, 2019.
• European Economic And Social Committee. “Opinion Of The European Economic And Social Committee On “Artificial Intelligence - The Consequences Of Artificial Intelligence On The (Digital) Single Market, Production, Consumption, Employment And Society” (Own-Initiative Opinion), 2017.
• European Parliament.“Civil Law Rules On Robotics P8_Ta (2017) 0051”, Paragraf 59.
• European Parliament. “Policy Department For Citizens Rights And Constitutional Affairs Directorate-General For Internal Policies, Artificial Intelligence And Civil Liability: Legal Affairs”. Brussels 2020.
• Artificial Lawyer. “Lawgeex Hits 94% Accuracy İn Nda Review Vs 85% For Human Lawyers”, Artificial Lawyer.com, Erişim Tarihi: Nisan 16, 2023. https://www.artificiallawyer.com/2018/02/26/lawgeex-hits-94-accuracy-in-nda-review-vs-85-for-human-lawyers/.
• Robotics-openletter. “Open Letter To The European Commıssıon Artıfıcıal Intellıgence And Robotıcs”, Erişim Tarihi: Nisan 16, 2023. http://www.robotics-openletter.eu/. P.1546 Trust Definition – 1st Meaning, “Black’s Law Dictionary”.
• I Propose To Consider The Question, “Can Machines Think?” Alan M. Turing, “Computing Machinery And Intelligence”, Mind, Lıx /236 (1950): 433-460. https://doi.org/10.1093/mind/LIX.236.433.
• Akipek Jale G., Akıntürk Turgut ve Ateş Deniz, Türk Medeni Hukuku Başlangıç Hükümleri Kişiler Hukuku. İstanbul, Beta Yayınları 2019.
• Akkurt Sami , “Yapay Zekânın Otonom Davranışlarından Kaynaklanan Hukukî Sorumluluk” Uyuşmazlık Mahkemesi Dergisi 7, no. 13 (2019): 39-59.
• Arkan, Sabih. Ticari İşletme Hukuku, Ankara: Banka ve Ticaret Hukuku Araştırma Enstitüsü, 2021
• Arslan, Kürşat. "Eğitimde Yapay Zekâ Ve Uygulamaları" Batı Anadolu Eğitim Bilimleri Dergisi 11, no.1 (2020): 71-88.
• Asaro, M. Peter. "Robots and Responsibility from a Legal Perspective", Peterasaro.org, Erişim Tarihi: Nisan 16, 2023. https://peterasaro.org/writing/ASARO%20Legal%20Perspective.pdf.
• Aşar, Haluk. "Hayvan Haklarına Yönelik Temel Görüşler ve Yanılgıları" Kaygı, Bursa Uludağ Üniversitesi Fen-Edebiyat Fakültesi Felsefe Dergisi 17, no. 30 (2018): 239-251.
• Atalay, Muhammet ve Enes Çelik. "Büyük Veri Analizinde Yapay Zeka ve Makine Öğrenmesi Uygulamaları" Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi 9, no.22 (2017): 155-172.
• Ayiter, Mehmet Kudret. Roma Hukuku Dersleri Aile Hukuku (Ankara: Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Yayınları, 1963).
• Babur, Furkan. “Yapay Zeka Destekli Robot Avukat Giderek Yaygınlaşıyor”. Erişim Tarihi: Nisan 16, 2023. https://www.donanimhaber.com/yapay-zeka-destekli-robot-avukat-giderek-yayginlasiyor--92356.
• Bacaksız, Pınar ve Seda Yağmur Sümer. Robotlar, Yapay Zeka ve Ceza Hukuku, Ankara: Adalet Yayınevi, 2021 .
• Balaban, Mahmut Furkan ve Merve Ayşegül Kulular İbrahim. “Chatgpt Gibi Sohbet Yazılımlarının (Sohbet Botları/ Chatbots) Neden Olduğu Hukuka Aykırılıkların Önlenmesi” ASBÜ Hukuk Fakültesi Dergisi 5, no. 2 (2023), 747-789.
• Bak, Başak. "Medeni Hukuk Açısından Yapay Zekânın Hukuki Statüsü Ve Yapay Zekâ Kullanımından Doğan Hukuki Sorumluluk" Türkiye Adalet Akademisi Dergisi 9, no.35 (2018), 211-232.
• Banteka, Nadia. "Artificially Intelligent Persons" Houston Law Review 58, no. 3 (2021): 5373-596
• Başkaya, Fatma ve Hacer Karacan. "Yapay Zekâ Tabanlı Sistemlerin Kişisel Veri Mahremiyeti Üzerine Etkisi: Sohbet Robotları Üzerine İnceleme" Bilişim Teknolojileri Dergisi 15, no. 4 (2022): 481-491.
• Bayamlıoğlu, Emre. "Akıllı Yazılımlar ve Hukuki Statüsü: Yapay Zekâ ve Kişilik Üzerine Bir Deneme", İstanbul Bilgi Üniversitesi Yayınları 2 no. Uğur Alacakaptan'a Armağan, (2008) .
• Beckman, Ludvig. "Personhood and Legal Status: Reflections on the Democratic Rights of Corporations" Netherlands Journal of Legal Philosophy 47, no. 1 (2018).
• Behdadi, Dorna ve Christian Munthe. "A Normative Approach to Artificial Moral Agency" Minds and Machines 30, no. 2 (2020) : 195-218
• Bertolini, Andrea. "Robots as Products: The Case for a Realistic Analysis of Robotic Applications and Liability Rules" Law, Innovation and Technology 5 no.2 (2013): , 214- 247
• Bilim, Bebar. “Makine Öğrenmesi Nedir? - Makineler Nasıl Öğrenir?”. Erişim Tarihi: Nisan 16, 2023. https://www.youtube.com/watch?v=yuhocj6fjc4&list=pldbeyam5mgis0aoqqsokyrow-peuskfxe&index=3.
• Bilim, Bebar. " “Yapay Zeka” Nedir? - Çok İlginç Örneklerle". Erişim Tarihi: Nisan 16, 2023. https://www.youtube.com/watch?v=D0NTkVrWG4Q&list=PLdbeYAM5mGiS0AoQQsOKyRow-PEUSKFxE&index=3.
• Bostrom, Nick ve Eliezer Yudkowsky. The Ethıcs Of Artıfıcıal Intellıgence (The Cambridge Handbook of Artificial Intelligence) (Cambridge: Cambridge University Press,2014), 315-334.
• Bozkurt, Armağan Ebru ve Başak Bak. Futurist Hukuk - Yapay Zeka, Biyobankalar, Gıda Kapsülleri İstanbul: Aristo, 2018.
• Bozkurt, Armağan Ebru. Yapay Zeka Endüstri 4.0 ve Robot Üreticiler-Hukuki Bakış, Aristo Yayınları, 2019.
• Bryson, Joanna J., Mihailis E. Diamantis ve Thomas D.Grant. "Of, for, and by the People: The Legal Lacuna of Synthetic Persons’"Artificial Intelligence and Law 25, no. 9 (2017): 273-291
• Calverley, David J. . Imagining a Non-Biological Machine as a Legal Person Springer-Verlag London Limited 2007, published online: 13 March 2007, Springer-Verlag London Limited 2007, AI & Soc (2008) 22: 523 – 537, status.irational.org/legal_person_machine.pdf.
• Chopra, Samir ve Laurence, F. White. A Legal Theory for Autonomous Artificial Agents ,Michigan: The University of Michigan Press 2011.
• Cloud, Oracle. “AI Nedir? Yapay Zeka Hakkında Bilgi Edinin”. Erişim Tarihi: Nisan 16, 2023. https://www.oracle.com/tr/artificial-intelligence/what-is-ai/.
• Covrigaru Arie ve Robert K. Lindsay. "Deterministic Autonomous Systems" ,AI Magazine, 12, no.3 (1991). Cumhuriyet Gazetesi, “Dava Sonuçlarını Tahmin Eden Yapay Zeka Geliştirildi”, Erişim tarihi: Nisan 16, 2023. https://www.cumhuriyet.com.tr/haber/dava-sonuclarini-tahmin-eden-yapay-zeka-gelistirildi-620756.
• Çetin, Mürvet Senem. "Yapay Zekânın Cezai Sorumluluğu" İstanbul Barosu Dergisi 95, no. 5 (2021): 122-173.
• Dural, Mustafa ve Tufan Öğüz. Kişiler Hukuku, İstanbul: Filiz Kitabevi, 2019.
• Dutton, Tim. “An Overview Of National Aı Strategies”. Erişim Tarihi: Nisan 16, 2023. https://medium.com/politics-ai/an-overview-of-national-ai-strategies-2a70ec6edfd.
• Dülger, Murat Volkan. "Yapay Zekalı Varlıkların Hukuk Dünyasına Yansıması: Bu Varlıkların Hukuki Statüleri Nasıl Belirlenmeli ?" Terazi Hukuk Dergisi, 13 no. 142 (2018): 82- 87.
• Elmas, Çetin. Elmas Yapay Zeka Uygulamaları, Ankara: Seçkin Yayınları, 2018.
• Doğan, Erdem. ”Yapay Zekânın Hukukî Statüsü Ve Hukukî Sorumluluğu”. Doktora tezi Ankara Üniversitesi, 2022.
• Erdoğan, Gökhan. "Yapay Zekâ Ve Hukukuna Genel Bir Bakış" Adalet Dergisi 66, no. 131 (2021/1): 117-192.
• Ergün, Ömer. "Kişi Kavramı Ve Çeşitleri" Dicle Üniversitesi Adalet Meslek Yüksekokulu Dicle Adalet Dergisi 1, no. 1 (2017): 1-14.
• Ersanlı, Erkin. “Kıta Avrupası Hukuku Merceğinden “Trust” Hukukuna Yaklaşım”. Erişim Tarihi: Nisan 16, 2023. https://www.erdem-erdem.av.tr/bilgi-bankasi/kita-avrupasi-hukuku-merceginden-trust-hukukuna-yaklasim.
• Ersoy, Çağlar. Robotlar Yapay Zeka ve Hukuk. İstanbul: Oniki Levha Yayıncılık, 2017.
• Filiker, Özlem. “Turing Testi”. Erişim Tarihi: Nisan 16, 2023. https://www.uzmandoktor.net/turing-testi.
• Flanagan, Owen. The Science of The Mind. Massachusetts: Massachusetts Institute of Technology, 1991.
• Floridi, Luciano ve J.W. Sanders. ‘On The Morality Of Artificial Agents’ Minds & Machines, (2004) 14 349–379.
• Friedmann, Wolfgang. Legal Theory, çev. T. Ansay (Tüzel Kişilik Nazariyeleri ve Tatbikat),Londra: Columbıa Unıv Pr, 1953.
• Genesereth, Michael. "Computational Law The Cop in the Backseat’ White Paper, CodeX - The Stanford Center for Legal Informatics", (2015): 1-8. Erişim Tarihi: Nisan 16, 2023. http://logic.stanford.edu/publications/genesereth/complaw.pdf.
• Gözübüyük, Barış. "Yapay Zekanın Meydana Getirdiği Fikri Ürünlere İlişkin 5846 Sayılı Fikir Ve Sanat Eserleri Kanunundaki Sorunlar Ve Çözüm Önerileri" Kırıkkale Hukuk Mecmuası 1. no.1 (2021) 54- 81.
• Gtech. “Büyük Veri Nedir? Nasıl Kullanılır?”. Erişim Tarihi: Nisan 16, 2023. https://www.gtech.com.tr/buyuk-veri-nedir-nasil-kullanilir/.
• Gönel Sağıroğlu, Güç. "Medeni Kanun 2.0’ın Yeni “kişisi” Robotlar Olabilir". Erişim Tarihi: Nisan 16, 2023. https://www.samsunbarosu.org.tr/Detay.aspx?ID=79411.
• Gülfidan, Osman Serkan. "Hak-Yükümlülük Bağlantısı Çerçevesinde Milli Egemenlik-İnsan Hakları İlişkisi: Hohfeld’in Hak Analizi Üzerinden 1921 Anayasası’nın Yapısal Devrimi" Ondokuz Mayıs Üniversitesi İnsan Bilimleri Dergisi 3, no.1 (2022): 1- 18.
• Günçiner, Mert. "Shakespeare Gibi Yazabilen Ritim ve Kafiye Ustası Yapay Zekâ". Erişim Tarihi: Nisan 16, 2023. https://gelecekbilimde.net/shakespeare-gibi-yazabilen-ritim-ve-kafiye-ustasi-yapay-zeka/.
• Güney, Emir. “Kasparov Derin Mavi’ye Karşı: Satranç Ve Yapay Zekâ”. Erişim Tarihi: Nisan 16, 2023. https://panorama.khas.edu.tr/kasparov-derin-maviye-karsi-satranc-ve-yapay-zeka-529.
• Günther, J., F. Münch, S. Beck, S. Löffler, C. Leroux ve R. Labruto. "Issues of Privacy and Electronic Personhood in Robotics" Proceedings - IEEE International Workshop on Robot and Human Interactive Communication (2012): 815- 820.
• Hallevy, Gabriel. “Virtual Criminal Responsibility” Original Law Review 6, no. 1 (2010): 6- 27.
• Hanisch, Jochen. Haftung Für Automation, Göttingen: Cuvillier (2010).
• Hatemi, Hüseyin. Medeni Hukuk Tüzel Kişileri I, İstanbul: İÜHF Yayınları, 1979.
• Heikkinen ve Tiia-Helina. “How Does the Use of Artificial Intelligence Affect the Concept of Fair Trial?" (Faculty Of Law Lund University) 25. Erişim Tarihi: Nisan 16, 2023. https://lup.lub.lu.se/student-papers/search/publication/8980709.
• Hildebrandt, Mireille. Human Law And Computer Law: Comparative Perspectives , ed. J. Gaakeer, Belçika: Vrije Universiteit Brussel, 2013.
• Hoş, Sibel. “Gpt-4 Nedir? Gpt-3 Vs. Gpt-4 Arasındaki Farklar, Gpt-4 Artık Görselleri De İşleyebiliyor”. Erişim Tarihi: Nisan 16, 2023. https://www.hosting.com.tr/blog/gpt-4/.
• Hubbard, F. Patrick. ‘“Do Androids Dream?”: Personhood And Intelligent Artifacts’ University Of South Carolina Scholar Commons (83 Temp L Rev 405 (2011) (Hubbard, Personhood)).
• Hürriyet. “Pragmatizm Nedir? Felsefede Faydacılık Ne Demek? Pragmatizm Öncüsü (Kurucusu) Hakkında Bilgi”. Erişim Tarihi: Nisan 16, 2023. https://www.hurriyet.com.tr/egitim/pragmatizm-nedir-felsefede-faydacilik-ne-demek-pragmatizm-oncusu-kurucusu-hakkinda-bilgi-41625907#:~:text=pragmatizm%2c%20t%c3%bcm%20eylem%20ve%20bilgilerin,i%c3%a7in%20materyalizm%20ile%20do%c4%9frudan%20ilintilidir. .
• Kaplan Andreas ve Michael Haenlein. "Siri, Siri, in My Hand: Who’s The Fairest in the Land? On the Interp Retations, Illustrations, and Implications of Artificial Intelligence" Business Horizons 62, no. 1, (2019) 15- 25.
• Kaplan, Jerry. Artificial Intelligence, What Everyone Needs To Know, ABD: Oxford University Press, 2016.
• Kara Kılıçarslan, Seda. "Yapay Zekanın Hukuki Statüsü ve Hukuki Kişiliği Üzerine Tartışmalar" Yıldırım Beyazıt Hukuk Dergisi 4, no. 2 (2019): 363- 389.
• Karaaslan, Muzaffer. "Kölelik Yasağının Tarihsel Gelişimi" Yaşar Hukuk Dergisi 4, no. 1 (2022): 60- 81.
• Karaaslan, Muzaffer. "Peculium’un Roma Ekonomik Hayatındaki Rolü" D.E.Ü. Hukuk Fakültesi Dergisi 19. no. Özel Sayı- Prof. Dr. Şeref Ertaş’a Armağan (2017): 2251-2269.
• Karadeniz Çelebican, Özcan. Roma Hukuku Ankara: Turhan Kitabevi, 2019.
• Karadeniz, Özcan. "Roma Hukukunda Peculium Müessesesi" Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi 25. no. 3 (1968): 179- 194.
• Karaküçük, Yalçın ve Serhat Eker. Oftalmolojıde Yapay Zeka Ve Derin Öğrenme Uygulamaları, ed.Ahmet Rıza Şahin, Kamil Doğan, Süleyman Sivri, Ankara: Akademisyen Kitabevi, 2020.
• Karal, Ethem ve Metin Turan. "Hekime Tanı Koymada Yardımcı, Yapay Zekâ Destekli Hastalık Tespit Uzmanı" Avrupa Bilim ve Teknoloji Dergisi 26. no. Özel Sayı, (2021): 100-116.
• Kasap, Atilla. "Güncel Gelişmeler Işığında Türk Hukukunda Yapay Zekâ Varlıkları ve Hukuki Kişilik" TAÜHFD 4, no.2 (2022): 485- 555.
• Kasap, Atilla. Autonomous Vehicles: Tracing the Locus of Regulation and Liability, İngiltere: Edward Elgar Publishing Ltd, 2022.
• Kaya, Mehmet Bedii. “AB Dijital On Yıl İçin Dijital Hak Ve İlkeler Deklarasyonu( Resmi Olmayan Türkçe Tercüme). Erişim Tarihi: Nisan 16, 2023. https://mbkaya.com/ab-dijital-hak-ilkeler-deklarasyonu/.
• Kaya, Z. Ebrar. "Çin’de Robot Hakimler" Hukuk ve Bilişim Dergisi. Erişim Tarihi: Nisan 16, 2023. https://hukukvebilisim.org/cinde-robot-hakimler/.
• Kelep Pekmez, Tuba. "Otonom Araç Kullanımından Doğan Cezai Sorumluluk: Türk Hukuku Açısından Genel Bir Değerlendirme", Ceza Hukuku ve Kriminoloji Dergisi 6, no. 2 (2018): 173- 195.
• Kılıçoğlu, Ahmet M. . Medeni Hukuk (Temel Kavramlar, Başlangıç Hükümleri, Kişiler Hukuku) , Ankara: Turhan Kitabevi, 2018.
• Kinikoğlu, Batu, Yücel Hamzaoğlu ve Melike Hamzaoğlu. "Otonom Araçlardan Kaynaklanan Kazalarda Hukuki Sorumluluk Rejimi” Adalet Dergisi 66, no. 1 (2021): 333- 377.
• Koçhisarlıoğlu, Cengiz ve Özlem Söğütlü Erişgin. "Hayvanın Hukukî Konumu" Yaşar Üniversitesi Elektronik Dergisi 8, no. Özel Sayı- Prof. Dr. Aydın Zevkliler’e Armağan (2013): 1691- 1723.
• Kudret, Hüseyin Ali ve Semra Nubihar Mente. "Köleliğin Kılıf Değiştirmiş Hali: Modern Kölelik" ASBÜ Hukuk Fakültesi Dergisi 4, no. 2 (2022): 993- 10666.
• Kurtuluş, Berkcan. "Yapay Zeka Ve Hukuk". Erişim Tarihi: Nisan 16, 2023. https://hukukvebilisim.org/yapay-zeka-ve-hukuk/#Yapay_Zeka_Hukuku.
• Lashbrooke, E. C. An Artificial Intelligence Approach to Legal Reasoning ed. Anne Von Der Lieth Gardner, Bradford Books, 1988.
• Mccarthy, John. “What Is Aı?/Basic Questions”. Erişim Tarihi: Nisan 16, 2023. http://jmc.stanford.edu/artificial-intelligence/what-is-ai/index.html.
• Nebioğlu, Osman ve Bülent Nuri Esen. Kölelik Ve Hürriyet, İstanbul: Nebioğlu Yayınevi http://bulentnuriesen.com/kitap/kolelik_ve_hurriyet.pdf.
• Oğuzman, M. Kemal ve Nami Barlas. Medeni Hukuk, İstanbul: Vedat Kitapçılık, 2018.
• Oğuzman, M. Kemal, Özer Seliçi, Saibe Oktay Özdemir. Kişiler Hukuku (Gerçek Ve Tüzel Kişiler) İstanbul: Filiz Kitapevi, 2016.
• Özcan, Barış. “Yapay Zeka Dünyasındaki En Büyük Sıçrama Gerçekleşti! Gpt-3 Nedir?”. Erişim Tarihi: Nisan 16, 2023. https://www.youtube.com/watch?v=r2dqgdktujg.
• Önder, Murat. Disiplinlerarası Politika Vizyonu Ve Stratejiler ed. İbrahim Demir, Ankara: İksad Yayınevi, 2020.
• Özdemir, Türkoğlu. "Roma Hukukunda Actio De Peculio" Dokuz Eylül Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi 7, no.2 (2005): 103- 135.
• Pagallo, Ugo. "Vital, Sophia, and Co.—The Quest for the Legal Personhood of Robots" , Law School, University of Turin, 9 no. 230 (2018 ) : 1. doi:10.3390/info9090230.
• Sarı, Onur. "Yapay Zekânın Sebep Olduğu Zararlardan Doğan Sorumluluk" TBB Dergisi 32, no.147 (2020) : 251- 312.
• Serozan, Rona. Medeni Hukuk/ Genel Bölüm Kişiler Hukuku, İstanbul: Vedat Kitapçılık, 2013.
• Solaiman, S. M.. "Legal Personality of Robots, Corporations, Idols and Chimpanzees: A Quest for Legitimacy" University of Wollongongs Faculty Of Law 25, no. 2 (2017)
• Solum, Lawrence B.. "Legal Personhood for Artificial Intelligences" North Carolina Law Review 70 no. 4 :
• Sun, Chuen-Tsai. "Toward the Human–Robot Co-Existence Society: On Safety Intelligence for Next Generation Robots" International Journal of Social Robotics (2009)
• Şener, Oruç Hami. Teorik ve Uygulamalı Ortaklıklar Hukuku Ders Kitabı, Ankara: Seçkin Yayıncılık, 2019.
• Taşdelen, Deniz İhsan. "İkinci Dünya Savaşı’nın Kaderini Değiştiren Kriptolog: Alan Turing" Milliyet.com, Erişim tarihi; Nisan 16, 2023. https://www.milliyet.com.tr/molatik/galeri/ikinci-dunya-savasinin-kaderini-degistiren-kriptolog-alan-turing-85419/1.
• Taulli, Tom. Artificial Intelligence Basics: A Non-Technical Introduction, Berkeley Kaliforniya: Apress, 2019.
• TDK. https://sozluk.gov.tr/.
• The University Of Memphis, “Computational Law”, Memphis.edu, Erişim tarihi: Nisan 16, 2023. https://www.memphis.edu/law/documents/computational_law.pdf.
• TRT Haber, “Yargının Yükünü Yapay Zeka Hafifletecek”. Erişim Tarihi: Nisan 16, 2023. https://www.trthaber.com/haber/gundem/yarginin-yukunu-yapay-zeka-hafifletecek-697869.html.
• White, Frederick J.. "Personhood: An Essential Characteristic of the Human Species" The Linacre Quarterly 80, no.1 (2013: 74 - 97.
• Yıldırım, Ömer. "Pragmatizm Nedir, Faydacılık Nedir?". Erişim Tarihi: Nisan 16, 2023. https://www.felsefe.gen.tr/pragmatizm-faydacilik-nedir-ne-demektir/.
• Yılmaz, Atınç ve Umut Kaya. Derin Öğrenme İstanbul: KODLAB, 2020.
• Yiğit Erkut, A. Erdem Öner ve Orçun Yöntem. "Otonom Araçların Otomotiv Sektörüne Etkileri ve Beraberinde Getirdiği Yenilikler" Avrupa Bilim ve Teknoloji Dergisi Özel Sayı (2020): 181- 186.
• Zimmerman, Evan J.. "Machine Minds: Frontiers in Legal Personhood" 8 (yayınlanmamış taslak metin), http://dx.doi.org/10.2139/ssrn.2563965.