YAPAY ZEKÂNIN SUÇ POTANSİYELİNİN DEĞERLENDİRİLMESİ

Yıl 2024, Cilt: 6 Sayı: 2, 620 - 660, 30.12.2024

Mümin Güngör

https://doi.org/10.55009/bilisimhukukudergisi.1498256

Öz

Çalışmada gelişen teknoloji ile ortaya çıkan yapay zekânın suç potansiyeli, faillik ve ceza hukuku sorumluluğu kapsamında değerlendirilecektir. Bu çerçevede yapay zekânın gelişimi, etkileri, ortaya çıkarabileceği suçlar ve türleri hakkında bilgiler verilecektir. Ceza sorumluluğu için kanunda suç olarak tanımlanan haksızlığın maddi ve manevi unsurlarının bulunması ve suçla birlikte kusurun olması gerekmektedir. Sorumlulukta maddi unsurda hareket, manevi unsur ve kusur için ise temel şart bilince, özgür iradeye ve buna göre serbest özerk iradi hareket edebilme yeteneğine sahip olunmasıdır. Türk ceza hukukunda sadece gerçek kişilerin ceza sorumluluğu kabul edilmiştir. Yapay zekânın dâhil olduğu suçlarda ceza sorumluluğa ilişkin tartışmalar bulunmaktadır. Yapay zekânın suç hareketlerini kolaylaştıracak şekilde yönlendirilme ve suç işleyebilme potansiyelleri bulunmaktadır. Bu kapsamda öğretide yapay zekânın araç olarak kullanıldığı ve gerçek kişilerin doğrudan faillik cezai sorumluluk modeli, doğal olası sorumluluk modeli ve yapay doğrudan faillik cezai sorumluluk modeli şeklinde başlıca üç temel sorumluluk modeliyle karşılaşılmaktadır. Gerçek kişilerin ve yapay zekânın suç işleme potansiyeli ve sorumluluk modelleri değerlendirilmelidir. Çalışmada yapay zekânın suç işlenebilirlik potansiyeli değerlendirilerek öngörülebilir tehditlerine ilişkin disiplinler arası literatür analizini sunarak doktrine, etik uzmanlara, politika yapıcılara, uygulayıcılara, yargı alanına ve kolluk kuvvetlerine sorunların bir sentezi, bakış açısı ve olası çözümler sunulmaya çalışılacaktır.

Anahtar Kelimeler

Yapay Zekâ, Yapay Zekâ Suçları, Ceza Hukuku, Faillik, Cezai Sorumluluk.

Destekleyen Kurum

T.C. Anadolu Üniversitesi Bilimsel Araştırma Projeleri Koordinasyon Birimi

Proje Numarası

2209E169

Kaynakça

• Abbott Ryan ve Alex Sarch. “Punishing Artificial Intelligence: Legal Fiction or Science Fiction”. University of California Davis Law Review. (53) (2019): 323-385.
• Aksoy Hakan. "Yapay Zekâlı Varlıklar ve Ceza Hukuku", International Journal of Economics, Politics, Humanities & Social Sciences, 4(1) (2021):10-28.
• Alkaabi Ali, George Mohay, Adrian McCullagh ve Nicholas Chantler. "Dealing with the Problem of Cybercrime", International Conference on Digital Forensics and Cyber Crime (ICDF2C), (Springer: 2010): 1-18.
• Altunç Sinan. Robotlar, Yapay Zeka ve Ceza Hukuku, (2019). 29 Ocak 2024, https://www.researchgate.net/publication/336406393_Robotlar_Yapay_Zeka_ve_Ceza_Hukuku.
• Anderson Janna, Lee Raınıe ve Alex Luchsinger. Artificial Intelligence and the Future of Humans, Pew Research Center Report, (2018): 1-15.
• Arslan Fatih. "Deepfake Technology: A Criminological Literature Review", Sakarya Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi (SHD), 11(1) (2023): 701-720.
• Ateş Hüseyin ve Mustafa Tırtır. “An Evaluation of the Uber’s Autonomous Car Crash in the Scope of Turkish Criminal Law”, Adalet Dergisi, (66) (2021): 315-332.
• Baş Eylem. Ceza Hukukunda Fail ve Mağdur. Ankara: Seçkin Yayınevi, 2021.
• Caldwell M., Andrews J.T.A., Tanay T. ve L. D. Griffin. "AI-enabled future crime". Crime Crime Science, (9) (2020): 1-13.
• Castro Daniel ve Joshua New. "The Promise of Artificial Intelligence", Center for Data İnnovation, (2016). 20 Ocak 2024, https://www2.datainnovation.org/2016-promise-of-ai.pdf.
• Choraś Michał ve Michał Woźniak. "The double‑edged sword of AI: Ethical Adversarial Attacks to counter artifcial intelligence for crime", AI and Ethics, (2021):1-4.
• Comiter Marcus. Attacking Artificial Intelligence: AI’s Security Vulnerability and What Policymakers Can Do About It, Belfer Center for Science and International Affairs Harvard Kennedy School, (2019). 25 Ocak 2024, https://www.belfercenter.org/sites/default/files/2019-08/AttackingAI/AttackingAI.pdf.
• Cooper Ben. “Artificial Intelligence and Economic Crime”, (2023). 25 Ocak 2024, https://www.tlt.com/insights-and-events/insight/artificial-intelligence-and-economic-crime/.
• Değirmenci Olgun. "Yapay Zeka ve Ceza Hukuku Sorumluluğu", Ardahan Barosu Dergisi (2) (2021): 74-88.
• Dong Yanyan, Jie Hou, Ning Zhang ve Maocong Zhang. "Research on How Human Intelligence, Consciousness, and Cognitive Computing Affect the Development of Artificial Intelligence", Complexity, (2020): 1-10.
• Dülger Murat Volkan. Ceza Hukuku Genel Hükümler, 2.Baskı. Ankara: Seçkin Yayınevi, 2023.
• Dülger Murat Volkan. "Yapay Zekâlı Varlıkların Hukuk Dünyasına Yansıması: Bu Varlıkların Hukuki Statüleri Nasıl Belirlenmeli", Terazi Hukuk Dergisi 13(142) (2021): 82-88.
• Durkee Tony, Gergo Hadlaczky, Michael Westerlund ve Vladimir Carli. "Internet Pathways in Suicidality: A Review of the Evidence", International Journal of Environmental Research and Public Health, 8(10) (2011): 3938-3952.
• Gülmez Salih. Military Robots: Ethics Of Lethal Autonomous Weapon Systems, A Thesıs Submıtted To The Graduate School Of Socıal Scıences Of Mıddle East Technıcal Unıversıty, 2023.
• Hafızoğulları Zeki ve Devrim Güngör. "Türk Ceza Hukukunda Suçların Tasnifi". Türkiye Barolar Birliği Dergisi, (69) (2007): 21-50.
• Hayward Keith ve Matthijs Maas. "Artificial Intelligence and crime: A primer for criminologists", Crime Media Culture An International Journal, 17(2) (2020):209-233.
• Kerry Cameron F. "Protecting privacy in an AI-driven world", The Brookings Institution, (2020). 25 Ocak 2024, https://www.brookings.edu/articles/protecting-privacy-in-an-ai-driven-world/.
• Kim Justın. "Artificial Intelligence And Crime: What Kıller Robots Could Teach About Criminal Law", Faculty of Law Victoria University of Wellington (2017): 36-38.
• King Thomas C., Nikita Aggarwal, Mariarosaria Taddeo ve Luciano Floridi. "Artifcial Intelligence Crime: An Interdisciplinary Analysis of Foreseeable Threats and Solutions", Science and Engineering Ethics, (26) (2019): 1-36.
• Kılıçarslan Seda Kara. "Yapay Zekânın Hukuki Statüsü Ve Hukuki Kişiliği Üzerine Tartışmalar", Yıldırım Beyazıt Hukuk Dergisi, 4(2) (2019): 363-389.
• Koca Mahmut ve İlhan Üzülmez. Türk Ceza Hukuku Genel Hükümler, 16.Baskı. Ankara: Seçkin Yayınevi, 2023.
• Köken Enes. “Yapay Zekânın Cezai Sorumluluğu”, Türkiye Adalet Akademisi Dergisi, 12(47) (2021): 247-487.
• Lee Nicol Turner, Paul Resnick ve Genie Barton. “Algorithmic bias detection and mitigation: Best practices and policies to reduce consumer harms”, The Brookings Institution, (2019). 24 Ocak 2024, https://www.brookings.edu/articles/algorithmic-bias-detection-and-mitigation-best-practices-and-policies-to-reduce-consumer-harms/.
• Marr Bernard. “What Is the Difference Between Deep Learning, Machine Learning and AI?”, Forbes, (2016).
• Meske Christian, Enrico Bunde, Johannes Schneider ve Martin Gersch."Explainable Artificial Intelligence: Objectives, Stakeholders, and Future Research Opportunities", Information Systems Management, (2020): 1-10.
• Miralis Nyman Gibson ve Dennis Miralis. "AI-enabled future Crime: Study reveals 20 disturbing possibilities". 18 Ocak 2024. https://ngm.com.au/ai-enabled-future-Crime-study/.
• Murdoch Blake. "Privacy and Artificial Intelligence: challenges for protecting health information in a new era". BMC Medical Ethics, (22) (2021):1-5.
• Newscientist Instant Expert. Düşünen Makineler: Yaklaşan Yapay Zekâ Çağı ve İnsanlığın Geleceği (Çeviren: Samet Öksüz). İstanbul: Say Yayınları, 2021.
• Özbek Veli Özer, Koray Doğan, Serkan Meraklı, Pınar Bacaksız ve İsa Başbüyük. Türk Ceza Hukuku Genel Hükümler, 14.Baskı. Ankara: Seçkin Yayınevi, 2023.
• Özgenç İzzet. Türk Ceza Hukuku Genel Hükümler, 19.Baskı, Ankara: Seçkin Yayınevi, 2023.
• Pagallo Ugo. "Robots of Just War: A Legal Perspective". Philosophy & Technology, (24) (2011): 307–323.
• Pizzi Michael, Mila Romanoff ve Tim Engelhardt. "AI for humanitarian action: Human rights and ethics", International Review of the Red Cross, 102(913) (2020): 145–180.
• Popa Elena. "Human Goals Are Constitutive of Agency in Artificial Intelligence (AI)", Philosophy & Technology, (34) (2021):1731–1750.
• Raposo Vera. "When facial recognition does not "recognise": erroneous identifications and resulting liabilities", AI & Socıety, (2023): 1-13.
• Rigano Christopher. “Using Artificial Intelligence to Address Criminal Justice Needs”, National Institute of Justice Journal, (280) (2019).
• Say Cem. 50 Soruda Yapay Zekâ. 22.Baskı, İstanbul: Bilim ve Gelecek Kitaplığı, 2022.
• Selanik Adem Atakan. “Adam Çalıştıranın Sorumluluğu Kapsamında Yapay Zekâ Robotun Sorumluluğu ve Sigortalanması Hususunun Değerlendirilmesi”, Türkiye Adalet Akademisi Dergisi, (50) (2022): 335-364.
• Selçuk Sami, Suç Genel Kuramı. Ankara: Seçkin Yayınevi, 2021.
• Shankar Shreya, Yoni Halpern, Eric Breck, James Atwood, Jimbo Wilson, D. Sculley. "No Classification without Representation: Assessing Geodiversity Issues in Open Data Sets for the Developing World", 31st Conference on Neural Information Processing Systems (NIPS 2017), (2017): 1-5.
• Shimrona Efrat, Jonathan Tamir, Ke Wanga ve Michael Lustig. "Implicit Data Crimes: Machine Learning Bias Arising From Misuseof Public Data", PNAS, 119(13) (2022): 1-11.
• Simmler Monika ve Nora Markwalder. "Roboter in der Verantwortung?". Zeitschrift für die gesamte Strafrechtswissenschaft. 129(1) (2017): 20-47.
• Sparrow Robert. "Killer Robots", Journal of Applied Philosophy, 24(1) (2007): 62-77.
• Šucha Vladimir ve Jean-Philippe Gammel. Humans and Societies in the Age of Artificial Intelligence, Publications Office of the European Union, (Luxembourg: 2021).
• Taddeo Mariarosaria ve Floridi Luciano, “Solving the symbol grounding problem: A critical review of fifteen years of research”, Journal of Experimental and Theoretical Artificial Intelligence, 17(4) (2005): 419-445.
• The Guardian. 28 Ocak 2024. https://www.theguardian.com/technology/2016/mar/24/tay-microsofts-ai-chatbot-gets-a-crash-course-in-racism-from-twitter.
• Timur Demirbaş. Ceza Hukuku Genel Hükümler, 18.Baskı. Ankara: Seçkin Yayınevi, 2023.
• Treleaven Philip, Jeremy Barnett, Daniel Brown, Andrew Bud, Enzo Fenoglio, Charles Kerrigan, Adriano Koshiyama, Sally Sfeir-Tait ve Martin Schoernig. "The Future of Cybercrime: AI and Emerging Technologies Are Creating a Cybercrime Tsunami", UCL Theses, (2023):1-34.
• Tziakouris Giannis. "The rise of AI-powered Criminal s: Identifying threats and opportunities", (2023), 20 Ocak 2024. https://blog.talosintelligence.com/the-rise-of-ai-powered-Criminal s/.
• Vinuesa Ricardo, Hossein Azizpour, Iolanda Leite, Madeline Balaam, Virginia Dignum, Sami Domisch, Anna Felländer, Simone Daniela Langhans, Max Tegmark ve Francesco Fuso Nerini. "The role of Artificial Intelligence in achieving the Sustainable Development Goals", Nature Communıcatıons, (11) (2020):233-243.
• Winston Patrick Henry. Artificial Intelligence, 3.Baskı. London: Pearson Yayınevi, 1992.