Cerrahi Servislerde Çalışan Hemşirelerin Preoperatif Hasta Eğitimi Uygulamaları ve Yaklaşımlarının Belirlenmesi

Yıl 2024, Cilt: 5 Sayı: 2, 492 - 503, 27.08.2024

Ali Güzel , Ayla Yava

https://doi.org/10.58605/bingolsaglik.1481592

Öz

Araştırma cerrahi kliniklerde çalışan hemşirelerin preoperatif hasta eğitimi konusundaki uygulamaları ve yaklaşımlarının değerlendirilmesi amacıyla planlandı. Tanımlayıcı tipteki araştırma, Bitlis Devlet Hastanesi ve Bitlis/Tatvan Devlet Hastanesi’nde yapıldı. Araştırmanın evrenini cerrahi kliniklerde çalışan tüm hemşireler (N:55), örneklemini ise gönüllü toplam 48 hemşire oluşturdu. Verilerin toplanmasında anket formu kullanılmış olup SPSS 20.0 paket programında tanımlayıcı istatistiksel yöntemler kullanılarak analiz edildi. Hemşirelerin yaş ortalamasının 27,29±3,57 yıl, %60,4’ünün kadın, %77,1’inin lisans mezunu olduğu görüldü. Hemşirelerin tamamının preoperatif hasta eğitimi verdiği, %75’inin eğitim vermek için kendini yeterli gördüğü, %20,8’inin ise hasta eğitimini hemşirenin sorumlulukları arasında görmediği saptandı. Hemşirelerin %41,7’sinin hasta eğitimini ameliyattan önceki gün öğleden sonra uyguladığı, %83,3’ünün sadece sözel anlatım yöntemini kullandığı, %33,3’ünün eğitimi uygulamalı olarak yapmadığı saptandı. Hemşirelerin en çok ameliyat sabahı hazırlığı (%97,9), hastaneye gelme zamanı (%95,8), preoperatif oral alımın kısıtlanması ve tetkikler (%93,8) hakkında, en az ise postoperatif derlenme ünitesi/yoğun bakım süreci (%31,3), ameliyathane ortamı (%43,8) ve yatak içi egzersizleri (%56,3) hakkında eğitim verdikleri saptandı. Hemşirelerin eğitim konusunda genellikle olumlu bir tutum sergilediği ve daha çok preoperatif konulara ağırlık verdiği saptandı.

Anahtar Kelimeler

Hemşire, Preoperatif, Hasta eğitimi, Cerrahi

Kaynakça

• Turunen E, Miettinen M, Setala L, Vehvilainen-Julkunen K. An İntegrative review of a preoperative nursing care structure. Journal of Clinical Nursing. 2016;26:915–930. doi: 10.1111/jocn.13448
• Avşar G, Kaşıkcı M. Ülkemizde hasta eğitiminin durumu. Atatürk Üniversitesi Hemşirelik Yüksekokulu Dergisi. 2009;12:3.
• Kaya H. Sağlık hizmetlerinde hasta eğitimi ve hemşirenin sorumlulukları. Türkiye Klinikleri J Nurs Sci. 2009;1(1):19-23
• Şenyuva E, Taşocak G. Hemşirelerin hasta eğitimi etkinlikleri ve hasta eğitim süreci. İ.Ü.F.N. Hem. Derg. 2007;15(59):100-106.
• Marcus C. Strategies for improving the quality of verbal patient and family education: A review of the literature and creation of the educate model. Health Psychology&Behavioural Medicine. 2014;2(1):482–495, http://dx.doi.org/10.1080/21642850.2014.900450
• Aydin D, Klit J, Jacobsen S, Troelsen A, Husted H. No major effects of preoperative education in patients undergoing hip or knee replacement – a systematic review. Dan Med J. 2015;62(7):A5106
• Brodersen F, Wagner J, Uzunoglu FG, Petersen-Ewert C. Impact of preoperative patient education on postoperative recovery in abdominal surgery: A systematic review. World J Surg. 2023;47:937–947 https://doi.org/10.1007/s00268-022-06884-4
• Çetinkaya F, Karabulut N. Batın ameliyatı olacak yetişkin hastalara ameliyat öncesi verilen eğitimin kaygı ve ağrı düzeyine etkisi. Anadolu Hemşirelik ve Sağlık Bilimleri Dergisi. 2010;13:2
• Itisha C, Manu S. Study on the effect of pre-operative patient education on post-operative outcomes. World Academy of Science, Engineering and Technology International Journal of Medical and Health Sciences. 2016;10(5):285-293.
• Karabulut N, Çetinkaya F. The ımpact on the level of anxiety and pain of the training before operation given to adult patients. Surgical Science. 2011;2:303-311. doi:10.4236/ss.2011. 26065
• Kaynar Şimşek A, Şimşek T, Ecevit Alpar Ş. Açık kalp ameliyatı olacak hastalara verilen preoperatif eğitimin postoperatif dönemde anksiyete ve iyileşme süreci üzerine etkisinin incelenmesi. Ege Üniversitesi Hemşirelik Fakültesi Dergisi. 2018;34(3):45-62
• Lemos MF, Lemos-Neto SV, Barrucand L, Vercosa N, Tibirica E. Preoperative education reduces preoperative anxiety in cancer patients undergoing surgery: Usefulness of the self-reported beck anxiety inventory. Rev Bras Anestesiol. 2019;69 (1):1-6. https://doi.org/10.1016/j.bjane.2018.07.004
• Ramesh C, Nayak BS, Pai VB, Patil NT, George A, George LS, Devi ES. Effect of preoperative education on postoperative outcomes among patients undergoing cardiac surgery: A systematic review and meta-analysis. Journal of PeriAnesthesia Nursing. 2017;32(6):518–529 http://dx.doi.org/10.1016/j.jopan.2016.11.011
• Yılmaz Eker P, Köksel P. Septorinoplasti olacak hastalara verilen eğitimin cerrahi anksiyete, ağrı korkusu, ağrı ve konfor düzeyi üzerine etkisinin incelenmesi: Randomize kontrollü çalışma. GÜSBD. 2023;12(4):1711-1721
• Pereira L, Figueiredo-Braga M, Carvalho IP. Preoperative anxiety in ambulatory surgery: The impact of an empathic patient-centered approach on psychological and clinical outcomes. Patient Education and Counseling99. 2016;733–738. http://dx.doi.org/10.1016/j.pec.2015.11.016
• Fitzpatrick E, Hyde A. Nurse-related factors in the delivery of preoperative patient education. Journal of Clinical Nursing. 2006;15:671–677. doi: 10.1111/j.1365-2702.2006.01327.x
• Ramezanli S, Jahromi ZB. Iranian nurses' views on barriers and facilitators in patient education: A cross-sectional study. Global Journal of Health Science. 2015;7(5). http://dx.doi.org/10.5539/gjhs.v7n5p288
• Başaran Dursun H, Yılmaz E. Batın cerrahisi yapılan hastaların öğrenim gereksinimleri. CBU-SBED. 2015;2(3):65-70
• Low M, Burgess LC, Wainwright TW, Pgcert P, Mcsp H. Patient information leaflets for lumbar spine surgery: A missed opportunity. Journal of Patient Experience. 2020;7(6):1403–1409. https://doi.org/10.1177/2374373519897176
• Şavk A, Kebapçı E, Özcan S. Preoperatif cerrahi hastalarında hastalık algısı ile anksiyete düzeyinin saptanması. J Tepecik Educ Res Hosp. 2022;32(1):85-92. DOI: 10.4274/terh.galenos.2021.34101
• Tan M, Özdelikara A, Polat H. Hasta öğrenim gereksinimlerinin belirlenmesi. Determination of patient learning needs. F.N. Hem. Derg. 2013;21(1):1-8. ISSN 2147-4923
• Wongkietkachorn A, Wongkietkachorn N, Rhunsiri P. Preoperative needs-based education to reduce anxiety, ıncrease satisfaction, and decrease time spent in day surgery: A randomized controlled trial. World J Surg. 2018;42:666–674. DOI 10.1007/s00268-017-4207-0
• Yalçın S, Arpa Y, Cengiz A, Doğan S. Hemşirelerin hastaların taburculuk eğitim gereksinimlerine yönelik görüşleri ile hastaların eğitim gereksinimlerine yönelik görüşlerinin karşılaştırılması. Hemşirelikte Eğitim ve Araştırma Dergisi. 2015;12(3):204-209 Doi:10.5222/Head.2015.204
• Uzun Ö. Ameliyat öncesi hasta eğitimi. Atatürk Üniv. Hemşirelik Yüksekokulu Dergisi. 2000;3(2):36-45.
• Orgun F, Paylan Akkoç C. Hasta eğitim materyallerinin değerlendirilmesi: Okunabilirlik formülleri ve materyal değerlendirme araçları. Turkiye Klinikleri J Nurs Sci. 2020. DOI: 10.5336/nurses.2020-74172
• Abdi A, Izadi A, Vafaeei K, Lorestani E. Assessment of patient education barriers in viewpoint of nurses and general physicians. Intl. Res. J. Appl. Basic. Sci. 2014;8(12):2252-2256
• Babacan E, Ulupınar Alıcı S. Hemşirelerin hasta eğitimi ile ilgili düşünce ve uygulamaları. Hemşirelikte Eğitim ve Araştırma Dergisi. 2008;5(2):29-36
• Dal Yılmaz U, Bolat HN, Zengin Çakır HK. Nurses’ practice of preoperative patient education in Cyprus. International Journal of Medical Research&Health Sciences. 2019;8(3):7-14
• Gürlek Ö, Yavuz M. Cerrahi kliniklerde çalışan hemşirelerin ameliyat öncesi hasta eğitimi uygulama durumları. Anadolu Hemşirelik ve Sağlık Bilimleri Dergisi. 2013;16:1.
• Kahraman H, Kurşun Kural Ş. Cerrahi kliniklerde çalışan hemşirelerin ameliyat öncesi hasta eğitimini uygulama durumları. Genel Sağlık Bilimleri Dergisi. 2022;4(3):258-268. DOI: https://doi.org/10.51123/jgehes.2022.62
• Sayın Y, Aksoy G. The nurse’s role in providing ınformation to surgical patients and family members in Turkey: A descriptive study. AORN Journal. 2012;95(6):772-787. doi: 10.1016/j.aorn.2011.06.012.
• Yıldırım N, Çiftçi B, Kaşıkçı M. Hemşirelerin hasta eğitimi verme durumu ve etkileyen faktörlerin belirlenmesi. Atatürk İletişim Dergisi. Sağlık iletişimi özel sayı. 2017;14:217-230.
• Akçin E. Yataklı tedavi kurumlarında hasta eğitimine yönelik hemşirelik etkinlikleri. İstanbul Üniversitesi F.N.H.Y.O. Dergisi. 2006;15(57):109-121.
• T.C. Sağlık Bakanlığı. Hasta Hakları Yönetmeliği. Madde 15- (Başlığı ile birlikte değişik:RG-8/5/2014-28994) https://www.mevzuat.gov.tr/mevzuat?MevzuatNo=4847&MevzuatTur=7&MevzuatTertip=5 (Erişim tarihi:07.05.2024)
• Taşdemir N, Yavuz M. Cerrahi hemşireliğinde aile merkezli yaklaşım. Ege Üniversitesi Hemşirelik Yüksek Okulu Dergisi. 2008;24 (1):91-99
• Doğu Ö. Cerrahi girişim planlanan hastaların eğitim gereksinimlerinin karşılanması ve eğitimin hasta bireyin psikolojik hazırlığına etkisi-Sakarya örneği. Düzce Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü Dergisi. 2013;3(3):10-13.
• Dolgun E, Dönmez YC. Hastaların ameliyat öncesi döneme ait bilgi gereksinimlerinin belirlenmesi. Maltepe Üniversitesi Hemşirelik Bilim ve Sanatı Dergisi. 2010;3(3):10-15.
• Vermişli S, Çukurova İ, Baydur H, Yılmaz E. Kulak burun boğaz ve baş boyun cerrahisi kliniğinde cerrahi tedavi için yatan hastaların ameliyat öncesi hasta öğrenim gereksinimi ve kaygı arasındaki ilişki. Kulak Burun Bogaz Ihtis Derg. 2016;26(2):79-91. doi: 10.5606/kbbihtisas.2016.42385.
• Yetkin A. Hemşirelerin hasta ve ailesinin eğitimi ile ilgili görüş ve uygulamaları. Atatürk Üniv. Hemşirelik Yüksekokulu Dergisi. 2002;5(1):53-59.
• Lee CK, Lee IFK. Preoperative patient teaching: The practice and perceptions among surgical ward nurses. Journal of Clinical Nursing. 2012;22:2551–2561. doi: 10.1111/j.1365-2702.2012.04345.x
• Erbaş N. Sağlık hizmetlerinde önemli iki kavram: Hasta eğitimi ve hemşirelik süreci. Sürekli Tıp Eğitimi Dergisi. 2018;27(5):358-364.
• Avşar G, Kaşıkçı M. Evaluation of patient education provided by clinical nurses in Turkey. International Journal of Nursing Practice. 2011;17:67–71. doi:10.1111/j.1440-172X.2010.01908.x
• Aygül S, Ulupınar S. Hemşirenin hasta eğitimindeki rolüne yönelik hastaların görüşleri. Anadolu Hemşirelik ve Sağlık Bilimleri Dergisi. 2012;15:1
• Moret L, Rochedreux A, Chevalier S, Lombrail P, Gasquet I. Medical information delivered to patients: Discrepancies concerning roles as perceived by physicians and nurses set against patient satisfaction. Patient Education and Counseling. 2008;70:94–101. doi:10.1016/j.pec.2007.09.011
• Şahin G, Başak T. Perioperatif hemşirelik bakımının hemşire ve hastalar tarafından değerlendirilmesi. Uluslararası Hakemli Hemşirelik Araştırmaları Dergisi. 2018;13:82-103. Doi: 10.17371/UHD.2018.2.7
• Karadağ S, Taşçı S. Kayseri Devlet Hastanesinde çalışan hemşirelerin verdiği hemşirelik bakımı ve bakımı etkileyen faktörler. Sağlık Bilimleri Dergisi (Journal of Health Sciences). 2005;14 (Ek Sayı:Hemşirelik Özel Sayısı):13-21.
• Yavuz M, Şahin Köze B, Alkan D, Moradi Özkan D. Hastaların ameliyat öncesi ve sonrasında solunum egzersizlerini uygulama durumları. Ege Üniversitesi Hemşirelik Fakültesi Dergisi. 2015;31(2):1-7
• Ünver S, Kıvanç G, Alptekin H.M. Deep breathing exercise education receiving and performing status of patients undergoing abdominal surgery. International Journal of Health Sciences. 2018;12(4):35-38.
• Yıldız T. Cerrahi hasta eğitiminde kullanılan güncel yöntemler: Hastalık merkezli değil, hasta merkezli eğitim. MÜSBED. 2015;5(2):129-133. DOI: 10.5455/musbed.20150125115949
• Karimi Moonaghi H, Emami Zeydi A, Mirhaghi A. Patient education among nurses: Bringing evidence into clinical applicability in Iran. Invest Educ Enferm. 2016;34(1):137-151. DOI: 10.17533/udea.iee.v34n1a16