Koronavirüs Hastalığında Hemşireler İçin Etik Sorunlar

Yıl 2024, Cilt: 5 Sayı: 2, 302 - 310, 27.08.2024

Süleyman Ümit Şenocak , Rüveyda Yüksel , Hülya Arslantaş

https://doi.org/10.58605/bingolsaglik.1514421

Öz

Koronavirüs hastalığı (COVID-19), SARS-CoV-2 virüsünün neden olduğu bulaşıcı bir hastalıktır. İlk olarak 2019 yılının Aralık ayının sonlarında Çin’in Wuhan Eyaleti'nde solunum yolu belirtilerine neden olan bir hastalık olarak ortaya çıkmış olup birkaç ay içinde ise küresel bir salgının ilan edilmesine neden olmuştur. Salgının ilanı ile birlikte sağlık bakım hizmeti sunulan hastanelerde ve diğer sağlık kuruluşlarında bazı etik sorunlar tartışılmaya başlanmıştır. Etik sorunlar, çeşitli nedenlerden dolayı doğru çözümü seçmenin güç olduğu, ahlaki bir yargıda bulunmayı ve seçim yapmayı gerektiren, mutlak doğru veya mutlak yanlış olarak tanımlanabilecek basit ve kesin çözümlerin bulunamadığı ve kişiyi ikilemde bırakan karmaşık problemler olarak tanımlanmaktadır. COVID-19 pandemisi döneminde mekanik ventilatör gibi tıbbi malzemelerin yetersiz olduğu durumlarda bu sınırlı kaynaklardan kimlerin öncelikli olarak faydalandırılacağı, COVID-19 tanılı bireylere bakım veren sağlık çalışanlarının kendilerinin ve ailelerinin sağlık durumlarını tehlikeye atmayacak şekilde ne tür sorumluluklar yükleneceği, kişisel koruyucu ekipmanların yetersiz olduğu durumlarda neler yapılabileceği, izolasyon önlemlerinin uygulanmasına ilişkin nasıl bir yol izlenmesi gerektiği gibi pek çok etik sorun yaşanmıştır. Etik sorunlar ile karşılaşıldığında bu sorunların çözümünde etik ilkeleri göz önünde bulundurmak oldukça önemlidir. Yararlılık, zarar vermeme, özerkliğe saygı, mahremiyet, saygınlık/itibar ve adalet ilkeleri diğer etik konularda olduğu gibi pandemi sürecinde de etik tartışmaların temelini oluşturmuştur. Bu derlemede COVID-19 pandemi döneminde hemşirelerin yaşamış olduğu etik sorunlar ele alınmıştır.

Anahtar Kelimeler

COVID-19, Etik, Hemşirelik, Pandemi

Etik Beyan

Literatür incelemesi yapılmış olup, kullanılan literatür, kaynaklar bölümünde gösterilmiştir. Araştırma derleme türünde olduğu için herhangi bir etik kurul onayı gerekmemektedir.

Destekleyen Kurum

Bu makale ile ilgili herhangi bir finansal kaynaktan yararlanılmamıştır.

Teşekkür

-

Ethical Problems for Nurses in Coronavirus Disease

Öz

Coronavirus disease (COVID-19) is an infectious disease caused by the SARS-CoV-2 virus. It first appeared in late December 2019 in Wuhan Province of China as a disease that causes respiratory symptoms, and within a few months it was declared a global epidemic. Since the outbreak was announced, hospitals and other healthcare facilities that offer medical services have begun to examine a few ethical issues. Ethical problems are defined as complex problems where it is difficult to choose the right solution for various reasons, requiring moral judgment and making a choice, where simple and precise solutions that can be defined as absolute right or absolute wrong cannot be found, and that leave a person in a dilemma. There have also been many ethical problems during the COVID-19 pandemic including who has the priority to benefit from rare resources like mechanical ventilators, what kind of responsibilities would the health staff caring for COVID-19 patients have to ensure both of their own health situation and their families, what should be done when personal protective equipments are not sufficient, how the isolation measures should be applied. It is crucial to solve ethical challenges by keeping ethical standards in mind when faced with them. The principles of usefulness, non-harm, respect for autonomy, privacy, respectability/reputation and justice have formed the basis of ethical discussions in the pandemic process as well as in other ethical issues. In this review, ethical problems experienced by nurses during the COVID-19 pandemic have been discussed.

Anahtar Kelimeler

COVID-19, Ethics, Nursing, Pandemic

Kaynakça

• World Health Organization. Coronavirus disease (COVID-19). https://www.who.int/health-topics/coronavirus#tab=tab_1 . (Erişim Tarihi: 17 Haziran 2023).
• Sağlık Bakanlığı Covid-19 Bilgilendirme Platformu. COVID-19 Nedir? 2020. https://covid19.saglik.gov.tr/TR-66300/covid-19-nedir-.html. (Erişim Tarihi: 17 Haziran 2023).
• Firouzkouhi M, Alimohammadi N, Kako M, Abdollahimohammad A, Bagheri G, Nouraie M. Ethical challenges of nurses related COVID-19 pandemic in inpatient wards: An integrative review. Ethics Med Public Health, 2021;18:100669.
• Huxtable R. COVID-19: where is the national ethical guidance? BMC Med Ethics, 2020;21(1):32.
• Palandöken EA. COVID-19 Pandemisi ve hemşireler için etik sorunlar. İzmir Kâtip Çelebi Üniversitesi Sağlık Bilimleri Fakültesi Derg. 2020;5(2):139-142.
• Santini A, Messina A, Costantini E, Protti A, Cecconi M. COVID-19: dealing with ventilator shortage. Curr Opin Crit Care. 2022;28(6):652-659.
• Arslantaş H. Ruh sağlığı ve psikiyatri hemşireliğinde etik konular, kodlar ve standartlar. Psikiyatri Hemşireliği Derg. 2015;6(1):47-56.
• Taşdemir-Yiğitoğlu G. (2023). Afet psikiyatrisinde etik ilkeler ve psikiyatri hemşireliği yaklaşımları. Keskin G. (Editör). Afetlerde ruhsal sorunlar ve psikiyatri hemşireliği yaklaşımları. 1. Baskı. Ankara: Türkiye Klinikleri (s.s. 75-8).
• Oh Y, Gastmans C. Ethical issues experienced by nurses during COVID-19 pandemic: Systematic review. Nurs Ethics. 2023;09697330231200564. https://doi.org/10.1177/09697330231200564.
• Morley G, Grady C, McCarthy J, Ulrich CM. Covid-19: Ethical Challenges for Nurses. Hastings Cent Rep. 2020;50(3):35-39.
• Turale S, Meechamnan C, Kunaviktikul W. Challenging times: ethics, nursing and the COVID‐19 pandemic. Int Nurs Rev. 2020;67(2):164-167.
• Ulrich CM, Grady C. Nurses and COVID-19: Ethical Considerations in Pandemic Care. Springer International Publishing; 2022. p.151. ISBN: 9783030821135, 3030821137. https://doi.org/10.1007/978-3-030-82113-5_1.
• Wright DK, Peterson W, Gifford W. Nurses’ ethical considerations during a pandemic. Canadian Nurses Association; 2020.
• Sperling D. Ethical dilemmas, perceived risk, and motivation among nurses during the COVID-19 pandemic. Nurs Ethics. 2021;28(1):9-22.
• American Nurses Association. Nurses, ethics and the response to the COVID-19 pandemic. 2020. https://www.nursingworld.org/~4981cc/globalassets/covid19/nurses-ethics-and-the-response-to-the-covid-19-pandemic_pdf-1.pdf . (Erişim tarihi: 01 Temmuz 2023).
• Canadian Nurses Association. Code of Ethics for Registered Nurses. 2017. https://www.cna-aiic.ca/en/nursing/regulated-nursing-in-canada/nursing-ethics . (Erişim tarihi: 14 Kasım 2023).
• Broom A, Broom J. Fear, duty and the moralities of care: The Ebola 2014 threat. J Sociology. 2017;53(1):201-216. doi/10.1177/1440783316634215
• Sağlık Bakanlığı Sağlık Hizmetleri Genel Müdürlüğü. COVİD-19 Salgını Süresince Sağlık Kuruluşlarında Sağlık Personel Ayrılışları. 2020. https://shgm.saglik.gov.tr/TR,64726/covid-19-salgini-suresince-saglik-kuruluslarinda-saglik-personel-ayrilislari.html . (Erişim tarihi: 14 Kasım 2023).
• Sağlık Bakanlığı Sağlık Hizmetleri Genel Müdürlüğü. 2022. https://shgm.saglik.gov.tr/TR-65809/covid-19-hastaligi-icin-risk-grubunda-olan-kronik-hastaliklar.html . (Erişim tarihi: 14 Kasım 2023).
• Wang C, Pan R, Wan X, Tan Y, Xu L, Ho CS, et al. Immediate psychological responses and associated factors during the initial stage of the 2019 coronavirus disease epidemic among the general population in China. Int J Environ Res Public Health. 2020;17(5):1729.
• Esin MN, Dost A, Gülyenli N. Aile sağlığı merkezlerinde çalışan hemşirelerin COVID-19 pandemisi sürecinde karşılaştıkları etik sorunlar: Bir nitel çalışma. Sağlık Bilimlerinde İleri Araştırmalar Dergisi, 2021;4(1):51-62.
• Aydogdu ALF. Ethical dilemmas experienced by nurses while caring for patients during the COVID‐19 pandemic: An integrative review of qualitative studies. J Nurs Manag. 2022;30(7):2245-2258.
• Falcó‐Pegueroles A, Zuriguel‐Pérez E, Via‐Clavero G, Bosch‐Alcaraz A, Bonetti L. Ethical conflict during COVID‐19 pandemic: the case of Spanish and Italian intensive care units. Int Nurs Rev. 2021;68(2):181-188.
• Carnevale FA. COVID-19 Pandemic Measures: Ethical Consequences of Barring Families From Hospitals and Long-term Care Centers. 2020. https://medium.com/@franco.carnevale/covid-19-pandemic-measures-ethical-consequences-of-barring-families-from-hospitals-and-long-term-951b812e7f49 . (Erişim tarihi: 14 Kasım 2023).
• Silverman HJ, Kheirbek RE, Moscou-Jackson G, Day J. Moral distress in nurses caring for patients with Covid-19. Nurs Ethics, 2021;28(7-8):1137-1164.
• Sağlık Bakanlığı Halk Sağlığı Genel Müdürlüğü. COVID-19 Erişkin Hasta Tedavisi Rehberi. 2022. https://covid19.saglik.gov.tr/Eklenti/43095/0/covid-19rehberieriskinhastayonetimivetedavi-12042022pdf.pdf . (Erişim tarihi: 14 Kasım 2023).
• Hall LM, Angus J, Peter E, O’Brien-Pallas L, Wynn F, Donner G. Media portrayal of nurses’ perspectives and concerns in the SARS crisis in Toronto. J Nurs Scholarsh. 2003;35(3):211-216.
• Hürriyet. 2020. https://www.hurriyet.com.tr/kelebek/hurriyet-pazar/apartmanlara-arka-kapiyi-kullanin-gibi-notlar-asiliyor-saglik-calisanlari-ve-yakinlari-anlatiyor-41497718 . (Erişim tarihi: 14 Kasım 2023).
• Soylar P, Ulucan M, Dogan Yuksekol O, Baltaci N, Ersogutcu F. Ethical problems among nurses during pandemics: A study from Turkey. Ethics Med Public Health, 2022;22:100796.