The Relationship Between Breastfeeding Self-Efficacy and Perceived Partner Support of Primiparas with 0-6 Month Old Babies

Yıl 2024, Cilt: 5 Sayı: 3, 650 - 661, 07.12.2024

Fatma Kaya , Didem Şimşek Küçükkelepçe

https://doi.org/10.58605/bingolsaglik.1551454

Öz

The research was conducted to determine the relationship between breastfeeding self-efficacy of primiparous women with 0-6 month old babies and their perceived partner support.
The descriptive type research was conducted at Lokman Hekim Etlik Hospital (Ankara) by interviewing 200 primiparous women who were admitted to the hospital between September and December 2023. Research data were obtained through the Personal Information Form (PIF), Breastfeeding Self-Efficacy Scale-Short Form (BSES-SF) and Women's Perceived Partner Support Scale in the Early Postpartum Period (SSCPWEPPS).
When the data were analyzed, it was revealed that the average breastfeeding self-efficacy of women giving birth for the first time was 50.4±13.28, and the average perceived partner support was 58.6±15.31. These data showed that primiparas' breastfeeding self-efficacy and perceived level of partner support were moderate. In the regression analysis, a relationship was found between primiparous women's breastfeeding self-efficacy (dependent variable) and their perceived partner support, women's age, income level and partner's breastfeeding education (independent variables). Among these factors, it was observed that the most determining factor for breastfeeding self-efficacy was women's perceived partner support.
It is recommended that spouses take an active role in the breastfeeding process and especially include spouses in breastfeeding training.

Anahtar Kelimeler

Primiparous Women, Postpartum, Breastfeeding Self-Efficacy, Perceived Partner Support

0-6 Aylık Bebeği Olan Primiparların Emzirme Öz Yeterlilikleri ile Algıladıkları Eş Desteği Arasındaki İlişki

Öz

Araştırma, 0-6 aylık bebeği olan primipar kadınların emzirme öz yeterlilikleri ile onların algıladıkları eş desteği arasındaki ilişkiyi tespit etmek amacıyla gerçekleştirildi.
Tanımlayıcı nitelikte olan araştırma, Lokman Hekim Etlik Hastanesi’nde (Ankara) Eylül – Aralık 2023 tarihleri arasında, hastaneye başvuran 200 primipar kadınla mülakat yöntemiyle yapıldı. Araştırma verileri, Kişisel Bilgi Formu (KBF), Emzirme Öz-Yeterlilik Ölçeği-Kısa Formu (EÖYÖ-KF) ve Erken Lohusalık Sürecinde Kadınların Algıladıkları Eş Desteği Ölçeği (ELSKAEDÖ) aracılığıyla elde edildi.
Veriler analiz edildiğinde, primipar kadınların emzirme öz yeterliliklerinin ortalamasının 50,4±13,2 ve algıladıkları eş destek ortalamasının 58,6±15,3 olduğu ortaya çıktı. Bu veriler, primiparların emzirme öz yeterlilikleri ve algıladıkları eş destek seviyesinin orta düzeyde olduğunu gösterdi. Yapılan regresyon analizinde, primipar kadınların emzirme öz yeterliliği (bağımlı değişken) ile algıladıkları eş desteği, kadınların yaşı, gelir düzeyi ve eşinin emzirme eğitimi (bağımsız değişkenler) arasında ilişki bulunmuştur. Bu faktörler içerisinde emzirme öz yeterliliğini en fazla belirleyenin, kadınların algıladığı eş desteği olduğu görüldü.
Emzirme sürecinde, eşlerin aktif bir şekilde rol alması ve bunun için özellikle emzirme eğitimlerine eşlerin dahil edilmesi önerilmektedir.

Anahtar Kelimeler

Primipar Kadın, Postpartum, Emzirme Öz Yeterliliği, Algılanan Eş Desteği

Kaynakça

• Ay F, Tektaş E, Mak A, Aktay, N. Postpartum depresyon ve etkileyen faktörler: 2000–2017 araştırma sonuçları. Psikiyatri Hemşireliği Dergisi. 2018; 9(3), 147-152.
• Özkan HBZ. Kanıta dayalı gebelik ve doğum yönetimi. Nobel Yayınları; 2019.
• Suyer S. Yenidoğan sağlığının postpartum depresyon ve emzirme davranışına etkisi. Yüksek Lisans Tezi, İstanbul: Marmara Üniversitesi, Sağlık Bilimleri Enstitüsü, 2011
• Şahbaz G. Doğum sonu stres etkenleri ölçeği Türkçe geçerlilik ve güvenilirliği. Yüksek Lisans Tezi, Ordu: Ordu Üniversitesi, Sağlık Bilimleri Enstitüsü, 2019
• Baykal S. Doğum sonrası dönemde depresyona yatkınlığın güvenlik his düzeyi̇ ile ilişkisi. Yüksek Lisans Tezi. İstanbul: Marmara Üniversitesi, Sağlık Bilimleri Enstitüsü, 2020
• Yüksel D, Yılmaz H.B. Emzirme ve anne sütünün tarihsel süreçteki yeri. İzmir Kâtip Çelebi Üniversitesi Sağlık Bilimleri Fakültesi Dergisi. 2021; 6(1), 71-76.
• Özdemir K, Başkaya Y, İdare A. Annelerin maternal bağlanma düzeyleri ile algıladıkları sosyal destek arasındaki ilişkinin değerlendirilmesi. Jinekoloji-Obstetrik ve Neonatoloji Tıp Dergisi. 2021;18(1), 638-642.
• Özdamar Ö, Yılmaz O, Beyca H, Muhcu M. Gebelik ve postpartum dönemde sık görülen ruhsal bozukluklar, Zeynep Kâmil Tıp Bülteni. 2014;45(2), 71-77
• Yanık E, Güler, H. Annelerin özgüvenlerinin yenidoğan bebeklerini algılamalarına etkisi. Cumhuriyet Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü Dergisi. 2023; (8), 316-322
• Öztürk S, Erci B. Postpartum dönemdeki primipar annelere loğusa ve yenidoğan bakımı konusunda verilen eğitimin annelik özgüvenine etkisi. Gümüşhane Üniversitesi Sağlık Bilimleri Dergisi. 2016;5(2), 25-31
• Çakmak S, Dengi ASD. Postpartum dönemdeki annelerin emzirme ve anne sütünün önemi hakkındaki bilgilerinin değerlendirilmesi. Türk Aile Hekimleri Dergisi.2019;23(1), 9-19
• Pehlivanoğlu E, Ünlüoğlu İ. Emzirmenin Tarihsel Gelişimi. Aile Hekimliğinde Anne Sütünün Anne ve Bebek Sağlığı Açısından Önemi. 2019
• Akarsu RH, Tunca B, Alsaç SY. Anne-bebek bağlanmasında kanıta dayalı uygulamalar. Gümüşhane Üniversitesi Sağlık Bilimleri Dergisi.2017; 6(4), 275-279
• Işık H, Arça G. Anne sütü ve emzirmeye ilişkin ebe ve hemşirenin rolü. Sağlık Bilimleri Üniversitesi Hemşirelik Dergisi. 2019;1(3), 221-228.
• WHO (2024). Breastfeeding, Erişim tarihi: 06/06/2024 https://www.who.int/westernpacific/health-topics/breastfeeding
• Çaylan N, Yalçın SS. Türkiye’de ve dünya’da emzirmenin durumu: Emzirmenin desteklenmesi için öneriler. Çocuk Beslenmesi, 2020
• Taşlar N, Aydın D, Hancıoğlu-Ayta S. Pandemi sürecinde emzirmenin önemi, UNIKA Sağlık Bilimleri Dergisi. 2021;1(3),180-189
• Koçakoğlu, Ş, Çadırcı, D. Emzirme destek merkezi başvurularının değerlendirilmesi. Ankara Medical Journal. 2020; 20(1).105-115
• TNSA. 2018 Türkiye Nüfus ve Sağlık Araştırması. Erişim tarihi:20/04/2024. http://www.sck.gov.tr/wp-content/uploads/2020/08/TNSA2018_ana Rapor. pdf
• TÜİK (2024). 2022 bebeklerin anne sütüyle beslenme istatistikleri, Erişim tarihi: 27/06/2024 www.tuik.gov.tr / istatistik.
• Tokat MA, Okumuş H. Emzirme öz-yeterlilik algısını güçlendirmeye temelli antenatal eğitimin emzirme öz-yeterlilik algısına ve emzirme başarısına etkisi. Hemşirelikte Eğitim ve Araştırma Dergisi.2013;10(1), 21-29.
• Dennis CL. Theoretical underpinnings of breastfeeding confidence: a self-efficacy framework. Journal of Human Lactation.1999;15(3),195-201
• Dennis CL, Faux S. Development and psychometric testing of the breastfeeding self‐efficacy scale. Research in Nursing & Health. 1999;22(5), 399-409.
• Dennis CL.The breastfeeding self‐efficacy scale: Psychometric assessment of the short form. Journal of Obstetric, Gynecologic, & Neonatal Nursing. 2003;32(6), 734-744.
• Dündar T. Emzirmeyi Etkileyen Faktörler. Emzirme ve Anne Sütü ile Beslemede Danışmanlık/Güncel Yaklaşımlar, 2021
• Turan A, Bozkurt G. Primipar annelerin doğum şekli ve emzirmeye ilişkin özelliklerine göre emzirme öz yeterlilik düzeyleri. Ege HFD. 2020;36(1), 1-10
• Ayhan MR. Primipar gebelerde sosyal desteğin emzirme öz yeterliliği ile ilişkisi. Yüksek Lisans Tezi. Konya: Necmettin Erbakan Üniversitesi, Sağlık Bilimleri Enstitüsü, 2022
• Gökçeoğlu E. Annelerin emzirme öz yeterlilikleri ile sütün yeterlilik algısı arasındaki ilişkinin incelenmesi Doktora Tezi. Erzurum: Atatürk Üniversitesi, Sağlık Bilimleri Enstitüsü, 2014
• Gözüyeşil E, Tar E, Ünal E. Yüksek riskli yaş grubu kadınlarda emzirme öz-yeterliliği ile emzirme başarısının değerlendirilmesi. Avrasya Sağlık Bilimleri Dergisi. 2020;3(3), 190-198.
• İşbay B, Gerçek E. Anne sütünün önemi ve emzirme davranışı üzerinde büyükanneler ve babaların etkisi. Türkiye Klinikleri. 2020;28(2),87-96.
• Sade G, Özkan H, Mucuk Ö. Kuramlarla postpartum bakım. Türkiye Klinikleri Sağlık Bilimleri Dergisi. 2020;5(3), 23-36
• Şahin BM, Özerdoğan N. Başarılı emzirme için sosyal bilişsel ve emzirme öz-yeterlilik kuramlarına dayalı hemşirelik bakımı. Hemşirelikte Eğitim ve Araştırma Dergisi.2014;11(3).11-15
• Aslan Y. Annelerin emzirme öz yeterliliği ve depresyon riski ile ilişkisi. Yüksek Lisans Tezi. Konya: Selçuk Üniversitesi, Sağlık Bilimleri Enstitüsü, 2016
• Gülenç D. Primipar kadınların erken lohusalık sürecinde algıladıkları eş desteği ile emzirme öz yeterliliği arasındaki ilişki. Yüksek Lisans Tezi. Sivas: Cumhuriyet Üniversitesi, Sağlık Bilimleri Enstitüsü, 2022
• Aslan Ş. Sosyal bilimlerde araştırma yöntemleri, Eğitim Kitabevi; 2019
• Faul F, Erdfelder E, Lang AG, Buchner A. G*Power 3: A flexible statistical power analysis program for the social, behavioral, and biomedical sciences. Behavior Research Methods, 20078; 39, 175-191
• Tokat MA, Okumuş H, Dennis CL. Translation and psychometric assessment of the breastfeeding self-efficacy scale – short form among pregnant and postnatal women in Turkey. Midwifery. 2010; 26 (1), 101-108
• Şahin NH, Dişsiz M, Dinç H, Soypak F. Erken lohusalık sürecinde kadınların algıladıkları eş desteği: ölçek geliştirme çalışması. Anadolu Hemşirelik ve Sağlık Bilimleri Dergisi. 2014; 17(2), 73-79
• Pallant J. SPSS Survival Manual. Open University Press, 2002
• Tabachnick BG, Fidell LS. Using Multivariate Statistics. Pearson Education, 2013
• Büyüköztürk Ş, Kılıç-Çakmak E, Akgün Ö, Karadeniz Ş, Demirel F. Bilimsel Araştırma Yöntemleri. PAGEM, 2008
• Metin A. Gebelerin algıladıkları sosyal destek ile prenatal bağlanma arasındaki ilişki. Yüksek Lisans Tezi. Erzurum: Atatürk Üniversitesi, Sağlık Bilimleri Enstitüsü, 2014
• Uludağ E. Erken lohusalık döneminde eş desteğinin emzirme öz yeterliliğine etkisi. Yüksek Lisans Tezi. Erzurum: Atatürk Üniversitesi, Sağlık Bilimleri Enstitüsü, 2017
• Aydın D, Aba YA. Annelerin sağlık okuryazarlığı düzeyleri ile emzirme öz-yeterlilik algıları arasındaki ilişki. Dokuz Eylül Üniversitesi Hemşirelik Fakültesi Elektronik Dergisi. 2019;2(1), 31-39.
• Erdoğan. T.B. Annelerin eş desteği ile emzirme öz yeterlilik algıları arasındaki ilişki. Yüksek Lisans Tezi. İzmir: Ege Üniversitesi, Sağlık Bilimleri Enstitüsü, 2021
• Yılmaz Ö. Emzirme sürecinde babaların desteğinin annelerin emzirme öz yeterliliğine ve emzirme motivasyonuna etkisi. Yüksek Lisans Tezi. Hatay: Mustafa Kemal Üniversitesi, Sağlık Bilimleri Enstitüsü, 2021
• Kumral S. Doğum sonu döneminde algılanan eş desteği ve güvenlik hissinin kadınların emzirme öz yeterliliğine etkisi. Yüksek Lisans Tezi. İstanbul: İstinye Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü, 2021
• Cantürk D, Kostak, M. A. Vajinal doğum yapan ve sezaryen operasyonu geçiren annelerin ilk emzirme davranışları, emzirme öz-yeterlilik düzeyleri ve etkileyen faktörler. Mersin Üniversitesi Sağlık Bilimleri Dergisi. 2020;13(3), 382-394
• Şenol DK, Pekyiğit A. Normal doğum ve sezaryende doğum sonu stresin emzirme öz-yeterliliğine etkisi. Jinekoloji-Obstetrik ve Neonatoloji Tıp Dergisi. 2021;18(4), 1062-1069
• Küçükoğlu S, Çelebioğlu A. Hasta yenidoğanların annelerinin emzirme özyeterlilik düzeyi ve emzirme başarılarının incelenmesi. ERÜ Sağlık Bilimleri Fakültesi Dergisi. 2014;2(1), 1-11
• Gözükara F.Emzirmenin başarılmasında anahtar faktör: Baba desteğinin sağlanması ve hemşirenin rolleri. Harran Üniversitesi Tıp Fakültesi Dergisi. 2014;11(3), 289-29652
• Dildar F. En Baştan Ebeveyn Olma Yolculuğu, Doğan; 2021
• Metin A, Altınkaynak S. Babaların sosyodemografik özelliklerinin eş desteği ve emzirme başarısına etkisi. JAREN. 2020;6(1):109-116
• Beydağ KD, Pekcan N. Kadın Sağlığı ve Hastalıkları, Nobel; 2021
• Kurnaz D. Erken postpartum dönemde annelerin emzirmeye ilişkin tutum ve başarılarını etkileyen faktörler. Yüksek Lisans Tezi. Aydın: Adnan Menderes Üniversitesi Sağlık Bilimler Enstitüsü, 2014
• Konukoğlu T, Pasinlioğlu, T. Gebelerde emzirme öz-yeterliliği ve etkileyen faktörlerin belirlenmesi. Ebelik ve Sağlık Bilimleri Dergisi. 2021;4(1), 12-22
• Cohen J.Statistical power analysis for the behavioral sciences, 2nd ed. Hillsdale.1988. NJ: Erlbaum
• Yüksekal Z, Yurdakul M. Gebelerin eş desteği algıları ve ilişkili faktörler. Turkish Journal of Family Medicine and Primary Care. 2021;15(4), 800-808
• Altunhan H. Erken lohusalık döneminde eş desteğinin anne sütü üzerine etkisi. Uzmanlık tezi. Konya: Necmettin Erbakan Üniversitesi Aile Hekimliği Ana Bilim Dalı, 2022
• Aksakallı, M, Çapık, A, Ejder, SA, Pasinlioğlu, T, Bayram, S. Loğusaların destek ihtiyaçlarının ve doğum sonu dönemde alınan destek düzeylerinin belirlenmesi. Psikiyatri Hemşireliği Dergisi. 2012;3(3), 129-135.
• Gülşen, Ç, Merih, YD. Doğum sonu dönemde anneler kimden hangi desteği bekliyor? Kadın Sağlığı Hemşireliği Dergisi. 2018;4(1), 20-34
• Akbay AS, Duran E. How does spousal support affect women's quality of life in the postpartum period in Turkish culture?Asian Women.201834 (3), 29-45
• Tang S, Li X, Wu Z. Rising cesarean delivery rate in primiparous women in urban China: evidence from three nationwide household health surveys. American Journal of Obstetrics and Gynecology. 2006:1-6.
• Oweis A, Abushaikha L. Jordanian pregnant women’s expectations of their first chilbirth experience. International Journal of Nursing Practice. 2004;10: 264-271.
• Sheehan A, Schmied V, Cooke M. Australian women's stories of their baby-feeding decisions in pregnancy. Midwifery. 2003; 19(4):259-266.
• Hauck YL, Fenwick J, Dhaliwal SS, Butt J, Schmied V. The association between women's perceptions of professional support and problems experienced on breastfeeding cessation: a Western Australian study. J Hum Lact. 2011; 27(1):49-57.
• Rosen P. Supporting women in labor: analysis of different types of caregivers. Journal of Midwifery and Women’s Health, 2004;49(1), 24–31