İyileşip Anne Olabilecek Miyim?: Watson İnsan Bakım Modeline Göre Oluşturulan İyi Bakım Örneği (Olgu Sunumu)

Yıl 2024, Cilt: 5 Sayı: 3, 730 - 747, 07.12.2024

Hümeyra Tülek Deniz , Nazlı Baltacı , Gürsün Kavak

https://doi.org/10.58605/bingolsaglik.1552500

Öz

In Vitro Fertilizasyon-Embriyo Transferi (IVF-ET) tedavisi aşamasında Over Hiperstimülasyon Sendromu (OHSS) gelişen bir olgunun bakımında “Watson'ın İnsan Bakım Modeli (İBM)”nin kullanımını açıklayarak model kullanımına rehber oluşturmak amaçlanmıştır. Veriler, bilgilendirilmiş onam alındıktan sonra “Roper, Logan ve Tierney’in Yaşam Aktiviteleri Modeli”ne göre oluşturulan veri toplama formu aracılığıyla toplanmış, hemşirelik sürecinde İBM uygulanmıştır. Beş yıllık evli 21 yaşındaki H.Ş. iki kez başarısız IVF tedavisinden sonra Türkiye’de bir tüp bebek ünitesine başvurmuştur. IVF-ET tedavisinin oosit stimülasyonu aşamasında OHSS gelişmiştir. H.Ş solunum güçlüğü ve bulantı-kusma şikâyetiyle acil servise başvurmuş ve kadın doğum servisine yatırılmıştır. H.Ş sağlık durumunun aniden bozulması üzerine iyileşme ve çocuk sahibi olma konusundaki endişelerini sık sık dile getirmiştir. H.Ş’ye öğretim elemanları rehberliğinde öğrenci hemşire tarafından İBM’ye göre 6 gün boyunca 8oo-16oo şiftinde bakım verilmiştir. H.Ş’nin bakım gereksinimlerine göre İBM’de yer alan 10 adet iyileştirme sürecine başvurulmuş, kişiler arası bakım ilişkisi ve bakım anlarına odaklanılmış, bakımda özellikle “umrunda olma, empati, umut aşılama, sevgiyle yaklaşma, güven” gibi kavramlara yer verilmiştir. “Akut ağrı, etkisiz solunum örüntüsü, uyku düzeninde bozulma, anksiyete, ümidi güçlendirmeye hazır oluş, öz bakım eksikliği, yorgunluk, enfeksiyon riski ve elektrolit dengesizliği riski” hemşirelik tanılarına yönelik hemşirelik bakımı verilmiştir. Bu olguda İBM’nin verilen bakımın kalitesini olumlu etkilediği, öğrencinin doyum düzeyini arttırdığı ve bireyin bütüncül bakım almasını sağladığı görülmüştür.

Anahtar Kelimeler

Hemşirelik Bakımı, Hemşirelik Tanıları, Over Hiperstimülasyon Sendromu, Watson İnsan Bakım Modeli.

Etik Beyan

“İyileşip Anne Olabilecek Miyim?: Watson İnsan Bakım Modeline Göre Oluşturulan İyi Bakım Örneği (Olgu Sunumu)” başlıklı çalışma bir olgu sunumudur. Bu kapsamda bir kadın olgudan bilgilendirilmiş onam alındıktan sonra kuram temelli hemşirelik bakımı uygulanmıştır. Bu çalışma için etik kurul onayı alınması gerekli olmayıp veri toplama süreci klinik uygulama boyunca hastane yönergelerine uygun olarak yürütülmüştür. Bu onam kapsamında kadına mahremiyetinin ve verdiği bilgilerin gizli tutulacağının güvencesi verilmiştir. Etik ilkeler doğrultusunda bakım alan kadının adı mahremiyetin korunması için kısaltılma şeklinde belirtilmiştir. Ayrıca, bu çalışmada Helsinki Deklerasyonu Prensipleri’ne uyulmuştur.

Destekleyen Kurum

yok

Proje Numarası

yok

Teşekkür

Bu çalışmaya katılmaya gönüllü olarak bakım alan ve veren arasında gelişen bakım anlarına eşlik etmemize izin veren H.Ş.’ye teşekkür ederiz.

Will I Recover and Become a Mother?: An Example of Good Care Created Based on the Watson Human Care Model (Case Report)

Öz

The aim was to explain the use of 'Watson's Human Care Model (HCM)' in the care of a patient who developed Ovarian Hyperstimulation Syndrome (OHSS) during the In Vitro Fertilization-Embryo Transfer (IVF-ET) treatment and to provide a guide for its application. Data were collected using a form created according to 'Roper, Logan, and Tierney's Life Activities Model' after obtaining informed consent, and HCM was applied during the nursing process. H.Ş., 21, married for five years, turned to an in vitro fertilization unit in Turkey after two unsuccessful IVF treatments. H.Ş. presented to the emergency room with complaints of respiratory distress, nausea, and vomiting and was admitted to the obstetrics and gynecology ward. H.Ş. received care from a student nurse, under the guidance of faculty members, during the 8.00-16.00 shift according to HCM for six days. Based on H.Ş.'s care needs, ten improvement processes within HCM were applied, focusing on interpersonal care relationships and moments of care, and incorporating concepts such as 'caring, empathy, instilling hope, love, and trust. The nursing student identified the nursing diagnoses of 'acute pain, ineffective respiratory pattern, sleep disturbance, anxiety, readiness to strengthen hope, lack of self-care, fatigue, risk of infection, and risk of electrolyte imbalance. In this case report, the authors observed that HCM positively affected the quality of care provided, increased the student's satisfaction, and ensured that the individual received holistic care.

Anahtar Kelimeler

Nursing Care, Nursing Diagnoses, Ovarian Hyperstimulation Syndrome, Watson Human Care Model.

Proje Numarası

yok

Kaynakça

• Terzioğlu F. İnfertilite ve yardımcı üreme teknikleri. In: Taşkın L, editor. Doğum ve Kadın Sağlığı Hemşireliği. 17th ed. Akademisyen Tıp Kitabevi; 2023.
• Özkan H. Yardımcı üreme teknikleri komplikasyonları. In: Demirci N, Kızılkaya Beji N, editors. İnfertilite Hemşireliği El Kitabı. Nobel Tıp Kitabevleri; 2017. p. 121–7.
• Royal College of Obstetricians and Gynaecologists. The Management of Ovarian Hyperstimulation Syndrome. 2016.
• Pfeifer S, Butts S, Dumesic D, Fossum G, Gracia C, La Barbera A, et al. Prevention and treatment of moderate and severe ovarian hyperstimulation syndrome: a guideline. Fertil Steril. 2016;106(7):1634–47.
• Nastri CO, Teixeira DM, Moroni RM, Leitão VMS, Martins WP. Ovarian hyperstimulation syndrome: pathophysiology, staging, prediction and prevention. Ultrasound in Obstetrics & Gynecology. 2015;45(4):377–93.
• Kunter Tatar H, Ferhat Ürünsak İ, Khatib G, Küçükgöz Güleç Ü, Çetin T, Seydaoğlu G. Kontrollü overyan hiperstimülasyon uygulanan olgularda overyan hiperstimülasyon sendromu görülme insidansı ve risk faktörleri. Journal of Clinical Obstetrics & Gynecology. 2013;23(3):176–85.
• Palomba S, Costanzi F, Nelson SM, Caserta D, Humaidan P. Interventions to prevent or reduce the incidence and severity of ovarian hyperstimulation syndrome: a systematic umbrella review of the best clinical evidence. Reproductive Biology and Endocrinology. 2023;21(1):67.
• Çetin C, Göktolga Ü, Çetin T. All aspects of ovarian hyperstimulation syndrome. Türk Üreme Tıbbı ve Cerrahisi Dergisi. 2017;1(1):59–65.
• Durgun Ozan Y, Okumuş H. Effects of nursing care based on Watson’s Theory of Human Caring on anxiety, distress, and coping, when infertility treatment fails: A randomized controlled trial. J Caring Sci. 2017;6(2):95–109.
• Boz İ, Okumuş H. The “everything about the existence” experiences of Turkish women with infertility: solicited diaries in qualitative research. Journal of Nursing Research. 2017;25(4):268–75.
• Arslan‐Özkan İ, Okumuş H, Buldukoğlu K. A randomized controlled trial of the effects of nursing care based on Watson’s Theory of Human Caring on distress, self‐efficacy and adjustment in infertile women. J Adv Nurs. 2014;70(8):1801–12.
• Zuhur Ş, Özpancar N. Türkiye’de kronik hastalık yönetiminde hemşirelik modellerinin kullanımı: sistematik derleme. Hemşirelikte Araştırma Geliştirme Dergisi. 2017;19(2):57–74.
• Dağcı M. Türkiye’de 2008-2018 yılları arasında model ve kuram kullanılmış hemşirelik araştırmaları: sistematik inceleme. İstanbul Gelişim Üniversitesi Sağlık Bilimleri Dergisi. 2019;(9):929–43.
• Erbay Ö, Yıldırım Y, Fadıloğlu Ç, Şenuzun Aykar F. Hipertansif atak yaşayan hastalara Watson’ın İnsan Bakım Modeli kullanılarak uygulanan hemşirelik bakımı: Olgu sunumu. Journal of Cardiovascular Nursing. 2018;9(19):82–8.
• Koç Z, Keskin Kızıltepe S, Çınarlı T, Şener A. The use of theory in nursing practice, research, management and education. Hemşirelikte Eğitim ve Araştırma Dergisi. 2017;14(1):62–72.
• Fawcett J. Watson’s Theory of Human Care. In: Fawcett J, DeSanto-Madeya S, editors. Contemporary Nursing Knowledge: Analysis and Evaluation of Nursing Models and Theories. 3. rd edition. Philadelphia: F. A. Davis Company; 2013. p. 401–28.
• Durgun Ozan Y, Okumuş H, Lash AA. Implementation of Watson’s Theory of Human Caring: A case study. Int J Caring Sci. 2015;8(1):25–34.
• Durgun Ozan Y, Okumuş H. Tedavi sonucu başarısız olan infertil kadınların Watson’ın İnsan Bakım Kuramı’na göre hemşirelik bakımı. Anadolu Hemşirelik ve Sağlık Bilimleri Dergisi. 2013;16(3):190–8.
• Arslan Özkan İ, Okumuş H. Bakım ve iyileşmenin kesiştiği bir model: Watson’ın İnsan Bakım Modeli. Turkish Journal of Research & Development in Nursing. 2012;14(2):61–72.
• Öner Altıok H, Şengün F, Üstün B. Bakım: kavram analizi. DEUHYO ED. 2011;4(3):137–40.
• Watson J, Foster R. The attending nurse caring model: integrating theory, evidence and advanced caring-healing therapeutics for transforming professional practice. J Clin Nurs. 2003;12(3):360–5.
• Watson J. Love and caring. Nurs Adm Q. 2003;27(3):197–202.
• Caruso EM, Cisar N, Pipe T. Creating a healing environment: an innovative educational approach for adopting Jean Watson’sTheory of Human Caring. Nurs Adm Q. 2008;32(2):126–32.
• Watson J. Caring as the essence and science of nursing and health care. O Mundo da Saúde. 2009;33(2):143–9.
• Jesse DE, Alligood MR. Watson’s Philosophy and Science of Caring in Nursing Practice. In: Raile Alligood M, editor. Nursing theory: utilization & application . Fifth edition. United States: Elsevier Inc, Mosby; 2014. p. 96–117. Watson J. Core Concepts of Jean Watson’s Theory of Human Caring/Caring Science. 2010.
• Watson J. Watson’s theory of human caring and subjective living experiences: carative factors/caritas processes as a disciplinary guide to the professional nursing practice. Texto & Contexto - Enfermagem. 2007;16(1):129–35.
• Tektaş P, Çam O. The Effects of nursing care based on Watson’s Theory of Human Caring on the mental health of pregnant women after a pregnancy loss. Arch Psychiatr Nurs. 2017;31(5):440–6.
• Göral Türkcü S, Özkan S. The effects of reflexology on anxiety, depression and quality of life in patients with gynecological cancers with reference to Watson’s theory of human caring. Complement Ther Clin Pract. 2021;44:101428.
• Keten Edis E, Kulakaç Ö. The effectiveness of a training program based on the Human Caring Theory to caring behaviors and post-cesarean caring outcomes. Health Care Women Int. 2023;44:1–16.
• Demirhan İ, Tuncay S, Şahin S, Kaplan S. Uterin atoni olgusunda Watson’ın İnsan Bakım Modeli’ne göre hemşirelik süreci. Gümüşhane Üniversitesi Sağlık Bilimleri Dergisi. 2019;8(4):510–7.
• Buldum A, Vefikuluçay Yılmaz D. Watson İnsan Bakım Kuramı’na göre postpartum anneye bütüncül hemşirelik yaklaşımı: Olgu sunumu. Sağlık Bilimleri Üniversitesi Hemşirelik Dergisi. 2020;2(2):121–8.