Sağlık Bakanlığı 2022 İstatistiklerindeki Göstergelerin Faktör Analiziyle Değerlendirilmesi

Yıl 2025, Cilt: 6 Sayı: 2, 240 - 249, 31.08.2025

Berkay Kargılı , Perihan Eren Bana

https://doi.org/10.58605/bingolsaglik.1688452

Öz

Bu çalışma, Türkiye Cumhuriyeti Sağlık Bakanlığı’nın 2022 Sağlık İstatistikleri Yıllığı verileri kullanılarak sağlık hizmetlerinin altyapısı, insan kaynağı ve verimlilik göstergelerinin iller bazında analizini amaçlamıştır. Yapılan faktör analizi sonucunda üç boyut oluşmuştur. Bu boyutlar; örgütlenme, çalışan ve kalış ile yatak olarak isimlendirilmiştir. Toplam açıklayıcılık %93,3 olup, güvenilirlik %61 olarak bulunmuştur. Araştırmada dikkat çeken nokta, örgütlenme ile çalışan ve kalış süreci arasındaki düşük korelasyondur. Bu durum, sağlık sistemi örgütlenmesinin insan kaynağı planlamasıyla uyumlu olmadığını göstermektedir. Ayrıca, sağlık çalışanlarının sayısının nüfusa oranla düşük olması ve bölgesel dağılımdaki dengesizliklerin hizmet kalitesini olumsuz yönde etkileyebileceği düşünülmektedir. Yatak kalış süresinin kısalığı verimlilik açısından olumlu görülse de, hasta memnuniyeti ve yeniden yatış gibi faktörler açısından daha derin araştırmalara ihtiyaç duyulmaktadır. Çalışma, sağlık politikalarının sadece altyapıyı değil, buna uygun nitelikli ve yeterli insan gücü istihdamını da içermesi gerektiğini vurgulamaktadır. Sonuç olarak, sağlık hizmetlerinde örgütlenme ile insan kaynağı arasında dengenin sağlanması ve daha detaylı araştırma yapılabilmesi için Sağlık Bakanlığı’nın doğrudan veri paylaşımını sağlaması önerilmektedir.

Anahtar Kelimeler

Sağlık Göstergeleri , Sağlık Altyapısı , Türkiye Sağlık Sistemi , Sağlık Hizmetleri Verimliliği

Evaluation of Indicators in the Ministry of Health 2022 Statistics Using Factor Analysis

Öz

This study aimed to analyze the infrastructure, human resources and productivity indicators of health services on a provincial basis using the 2022 Health Statistics Yearbook of the Ministry of Health of the Republic of Turkey. As a result of the factor analysis, three dimensions were formed. These dimensions were named as organization, employee, stay and bed. The total explanatory power was 93.3% and the reliability was found as 61%. The striking point in the study is the low correlation between organization and employee and stay process. This situation shows that the organization of the health system is not compatible with human resources planning. In addition, it is thought that the low number of health workers compared to the population and the imbalances in regional distribution may negatively affect the service quality. Although the shortness of bed stay is seen as positive in terms of efficiency, more in-depth research is needed in terms of factors such as patient satisfaction and re-admission. The study emphasizes that health policies should include not only infrastructure but also the employment of qualified and sufficient human resources. As a result, it is recommended that the Ministry of Health provide direct data sharing in order to ensure a balance between organization and human resources in health services and to conduct more detailed research.

Anahtar Kelimeler

Health Indicators , Health Infrastructure , Turkish Health System , Health Services Efficiency

Kaynakça

• Eriksen, A. "Building health system resilience in and through service delivery." European Journal of Public Health 33.Supplement_2 (2023): ckad160-477.
• De la Maisonneuve, C., Moreno-Serra R., Murtin F. & Joaquim O.M. The drivers of public health spending: Integrating policies and institutions. (2016). ECD Economics Department Working Paper. doi.org/10.2139/ssrn.2762212.
• T.C. Sağlık Bakanlığı. Sağlık İstatistikleri Yıllığı 2022 [İnternet]. Ankara: T.C. Sağlık Bakanlığı; 2023 [Erişim Tarihi: 20 Mart 2025]. Erişim adresi: https://dosyasb.saglik.gov.tr/Eklenti/48054/0/siy202205042024pdf.pdf
• OECD. OECD Statistics. Health Care Resources [İnternet]. 2022 [Erişim Tarihi:10 Nisan 2025]. Erişim adresi: https://data-explorer.oecd.org/
• Çakır K, Erol Ö, Karadayı MA. A comparative performance analysis of Türkiye's health system within OECD countries. Journal of Health Systems and Policies. 2024;6(2):127-141.
• Çınaroğlu S. Türkiye’de iller düzeyinde sağlık personeli dağılımı ve daha etkin politika ihtiyacı. Hacettepe Sağlık İdaresi Dergisi 2021;24(2):235-254.
• Munga MA, Mæstad O. Measuring inequalities in the distribution of health workers: the case of Tanzania. Human Resources for Health. 2009;7: 1-12.
• Stark S, Ewers M. Infrastructure-and workforce capacity for the provision of health care to people with invasive home mechanical ventilation: A scoping review of indicators and norms. Zeitschrift für Evidenz, Fortbildung und Qualität im Gesundheitswesen 2023;179: 18-28.
• Dussault G, Dubois CA. Human resources for health policies: a critical component in health policies. Human Resources For Health 2003;1: 1-16.
• Kabene SM, Orchard C, Howard JM, Soriano MA, Leduc R. The importance of human resources management in health care: a global context. Human Resources For Health 2006;4: 1-17.
• Pollack MM, Holubkov R, Reeder R, Dean JM, Meert KL, Berg RA, et al. PICU length of stay: factors associated with bed utilization and development of a benchmarking model. Pediatric Critical Care Medicine 2018;19(3):196-203.
• Li Y, Babazono A, Jamal A, Jiang P, Fujita T. Cost-sharing effects on hospital service utilization among older people in Fukuoka prefecture, International Journal of Health Policy and Management 2020;11(4):489.
• Kaye, Deborah R., et al. "Association between patient satisfaction and short-term outcomes after major cancer surgery." Annals of surgical oncology 24 (2017): 3486-3493.
• Kaye DR, Richardson CR, Ye Z, Herrel LA, Ellimoottil C, Miller DC. Association between patient satisfaction and short-term outcomes after major cancer surgery. Annals of Surgical Oncology 2017;24:3486-3493.
• Taş ÇK, Özel SÖ. Faktör analizi yöntemi ile türkiye ve avrupa birliği üyesi ülkelerin sosyo-ekonomik göstergeler bakımından gelişmişlik düzeylerinin karşılaştırılması. Çukurova Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi. 2017;26(3):60-77.
• Değirmenci N, Ayan TY. OECD ülkelerinin sağlık göstergeleri açısından bulanık kümeleme analizi ve TOPSIS yöntemine göre değerlendirilmesi. Hacettepe Üniversitesi İktisadi İdari Bilimler Fakültesi Dergisi. 2020;38(2):229-41.
• Alexopoulos C, Radoičić D, Joncic T, Radosavljević D, Mladenovic MM, Milojević I. Necessity of human resources planning in the work of a health institution. RAP Conference Proceedıngs, 2022;7:76–81.ISSN 2737-9973 (Online) doi:10.37392/RAPPROC.2022.18.
• OECD. Health at a Glance 2023: OECD Indicators. Paris: OECD Publishing; 2023. Available from: https://doi.org/10.1787/7a7afb35-en
• Arslan S, Cetisli NE, Bakan G, Erkan S. Patient safety culture of health professionals: Sağlık profesyonellerinin hasta güvenliği kültürü. European Journal of Therapeutics 2015;21(2):78-83.
• Kirwan M, Riklikiene O. Patient safety in nurse education. Impacts of Rationing and Missed Nursing Care: Challenges and Solutions: RANCARE Action. Cham: Springer International Publishing; 2021:157-171.
• Dima E. The impact of burnout in healthcare professionals on patient care quality: A review. 2025. World Journal of Advanced Research and Reviews, 2025;25(02); 2706-2710. doi.org/10.30574/wjarr.2025.25.2.0633
• 21. Nevels BJ, Jones T, Nevels DA, Copeland B, Sutton T, Askew L. Understanding burnout rates for clinicians and physical symptoms of allostatic load. Archives of Case Reports. 2025;9(1):011-015.