Chemical composition analyses of fruit Roses/Rosehips Rosa spp. of Türkiye

Yıl 2017, Cilt: 10 Sayı: 2, 122 - 140, 15.08.2017

Şayeste Özçelik Doğan Hasan Özçelik

Öz

Aim of this working; phenolic composition of rosehips fruit roses that can be used in industry are to identify. Materials of the study collected all over Türkiye grown in Rosarium part of SDU. Botanical Garden. The working was continued almost two years. 15 genotypes of these plants are identified as a potential candidate for fruit roses in industry and on these samples were carried out Phenolic composition analysis. Rose genotypes selected by us are belonging to Rosa canina, R. dumalis, R. beggeriana, R. gallica, R. pendulina, R. noisettiana and R. alba. R. alba, R. pendulina, and R. gallica are old garden roses of Türkiye. The other ones are wild roses of Türkiye. If their lengths are shorter, fruit productions are being increased. R. beggeriana is both fruit and an important rose in architecture and dye production. Except for R. canina, others were studied for the first time. Most important organs of the rosehips are their fruits. Türkiye rosehips in vitamin C amount are higher than rosehips in the world. First year, the sample number 13276 14467 mg/g ; second year the sample number 730 11104,88 mg/g have the highest vitamin C. First year gallic acid and kafeic acid; second year chlorogenic acid from phenolic compounds have been not identified in all the rosehips. In addition to this, second year gallic acid and kafeic acid have been identified in all the rosehips. % oil quantity in seeds of rosehips; first year, it is the highest 13.77 % in sample 502, it is the least 6.16 % in sample 1733; second year it is highest % 13.66 in sample 1274, it is the least 8.22 % in the sample 502. In terms of fruit rose production. R. dumalis is a more important wild species than R. canina. Var. antalyensis of R. dumalis is an endemic for Türkiye Lakes region

Anahtar Kelimeler

fruit rose, rosehip, phenolic composition, HPLC, GC/MS, chemical analyses, vitamin C

Türkiye’nin Meyve/Kuşburnu güllerinde Rosa spp. kimyasal bileşen analizleri

Öz

Bu çalışmanın amacı; Türkiye’de endüstriyel açıdan kullanılabilecek kuşburnu güllerinin meyve gülü fenolojik bileşenlerini belirlemektir. Çalışmanın materyalleri Türkiye genelinden toplanan ve SDÜ. Botanik Bahçesi’nde yetiştirilen kuşburnu/meyve gülü bitkileridir. Denemeler iki yıllık sonuçları kapsar. 15 genotip potansiyel meyve gülü adayı olarak belirlenmiş ve bu örnekler üzerinde kimyasal analizler yapılmıştır. Çalışılan gül genotipleri; Rosa canina, R. dumalis, R. beggeriana, R. gallica, R. pendulina, R. noisettiana ve R. alba’ya aittir. R. alba, R. pendulina ve R. gallica Türkiye’nin eski bahçe güllerindendir. Diğerleri ise Türkiye’de doğal yayılış gösteren kuşburnu gülleridir. R. canina dışındaki türler ilk kez tarafımızdan çalışılmıştır. Kuşburnu türlerinde endüstriyel açıdan en önemli organ meyvedir ve çalışmalarımızda bu konu ağırlıktadır. C vitamini miktarı Türkiye kuşburnularında dünya genelinden daha yüksektir. C vitamini en yüksek 1. yıl 13276 no.lu örnekte 14467 mg/g ; 2. yıl 730 no.lu örnekte 11104,88 mg/g çıkmıştır. İncelenen tüm örneklerde 1. yıl fenolik bileşenlerden gallik asit ve kafeik asit; 2. yıl klorojenik asit tespit edilememiş; buna karşılık 2. yıl gallik asit ve kafeik asit tespit edilmiştir. Çekirdekte % yağ miktarı 1. yıl 502 no.lu örnekte en yüksek % 13,77 , 1733 no.lu örnekte en düşük % 6,16 ; 2. yıl 1274 no.lu örnekte en yüksek % 13.66 , 502 no.lu örnekte en düşük % 8.22 olarak bulunmuştur. R. dumalis meyve gülcülüğü açısından R. canina’ dan daha önemli ve yabani bir türdür. Bu türün antalyensis varyetesi endemiktir. Meyve analizleri de oldukça önemli çıkmıştır

Anahtar Kelimeler

Meyve gülü, Kuşburnu, fenolik bileşenler, HPLC, GC/MS, kimyasal analiz, C vitamini

Kaynakça

• Ağaoğlu, Y.S., Ayfer, M., Fidan, Y., Köksal, İ., Çelik, M., Abak, K., Çelik, H., Kaynak, L., Gülşen, Y., (1987). Bahçe Bitkileri. A.Ü.Z.F. Yay., 1009, Ofset Basım 31, 281 s, Ankara.
• Akyüz, N., Coşkun, H., Bakırcı, İ., (1996). Kuşburnunun Değeri ve Kullanım Alanları. Kuşburnu Sempozyumu, 5-6 Eylül 1996, Gümüşhane: 271-279.
• Arslan, N., Gürbüz, B., Gümüşçü, A., (1996). Kuşburnunun Kültüre Alınması ve Islahının Temel İlkeleri. Kuşburnu Sempozyumu, 5-6 Eylül 1996, Gümüşhane: 149-156.
• Artık, N., Ekşi, A., (1988). Bazı Yabani Meyvelerin (Kuşburnu, Yemişen, Alıç, Yaban Mersini, Kızamık) Kimyasal Bileşimi Üzerine Bir Araştırma. Gıda Sanayi, 2 (14): 33–34.
• Bermudez-Soto, M.J., Tomas-Barberan, F.A., (2004). Evaluation of Commercial Red Fruit Juice Concertrates as Ingredients for Antioxidant Functional Juices. Food Res. Technol., 219: 133-141.
• Böhm, V., Fröhlich, K., Bitsch, R., (2003). Rosehip-a ‘’New’’ Source of Lycopene? Moleculer Aspect of Medicine, 24: 385-389.
• Burdurlu, H.S., Karadeniz, F., (2003). Likopen ve Sağlık. Standart, 500: 21-26.
• Çelik, F., Doğan, A., Oğuz, H. İ., Kazankaya, A., Ekincialp, A., (2006). Kuşburnu (Rosa spp.) Tiplerinde C vitamini İçeriğine Farklı Rakımların Etkileri. II. Ulusal Üzümsü Meyveler Sempozyumu, 14-16 Eylül 2006, Tokat: 313-316.
• Çınar, İ., Çolakoğlu, A.S., Alma, M.H., (2004). Kuşburnu Karotenoid Pigmentlerinin Ekstraksiyonu ve Gıdalarda Kullanım Potansiyelinin Belirlenmesi. Geleneksel Gıdalar Sempozyumu, 23-24 Eylül 2004, Van: 198-200.
• Ercişli, S., Etişken, A., (2004). Fruit Characteristics of Native Rosehip (Rosa spp.) Selections from the Erzurum Province of Turkey. New Zealand Journal of Crop and Horticultural Science, 32, 51-53.
• Greenwald, P., Clifford, C.K., Miller, J.A., (2001). Diet and Cancer Prevention. Europe Journal of Cancer, 37: 948-965.
• Güleryüz, M., Ercişli, S., (1996). Kuşburnu Yetiştiriciliği. Kuşburnu Sempozyumu, 5-6 Eylül 1996, Gümüşhane: 103-117.
• Güneş, M., Şen, S.M., (2001). Tokat Yöresinde Doğal Olarak Yetişen Kuşburnuların (Rosa spp.) Seleksiyon Yoluyla Islahı Üzerinde Bir Araştırma. Bahçe Dergisi, 30(1-2): 9-16.
• Halasova, J.D., Jicinska, (1988). Amounts of Ascorbic Acid in the Hips of Rosa Species. Folia Geobotanica et Phytotaxonomica, 23 (2): 181-185.
• Hertog, M.G.L., Hollman, P.C.H., Van de Putte, B., (1993). Content of Potentially Anticarcinogenic Flavonoids of Tea infusions, Wines and Fruit Juices. Agricultural Food Chem., 41: 1242-1246.
• Işık, O., Kocamaz, C., (1992). Kuşburnu Üretiminin Önemi ve Vegetatif Yolla Çoğaltma Olanakları. Türkiye 1. Ulusal Bahçe Bitkileri Kongresi, 1: 285-289.
• Jacobi, K., (1994). Roses. Grange Books Plc, Grange Yard. Oxford Press, 96, London.
• Karadeniz, F., (2000). Turunçgil Meyveleri ve Meyve Sularında Kanser Önleyici Fitokimyasallar. Gıda, 12: 85-89.
• Kazankaya, A., Yılmaz, H., Yılmaz, M., (2001). Adilcevaz Yöresinde Doğal Olarak Yetişen Kuşburnuların (Rosa spp.) Seleksiyonu. Yüzüncü Yıl Üniversitesi Ziraat Fakültesi Dergisi (J. Agric. Sci.), 11(2): 29-34.
• Kazankaya, A., Türkoğlu, N., Yılmaz M., Balta M.F., (2005). Pomological Description of Rosa canina Selections from Eastern Anatolia. Turkey Int. J. Botany., 1(11): 100-102.
• Kazaz, S., Baydar, H., Erbaş, S., (2009). Variaitions in Chemical Compositions of Rosa damascena Mill. and Rosa canina L. Fruits. Czech. J. Food. Sci, 27 (3): 178-184.
• Keleş, F., Kökosmanlı, M., (1996). Kuşburnu ve Kuşburnu Çayında C Vitamini. Kuşburnu Sempozyumu, 5-6 Eylül 1996, Gümüşhane: 245-252.
• Kris-Etherton, P., Hecker, K.D., Bonanome, A., Coval, S.M., Binkoski, A.E., Hilpert, K.F., Griel, A.E., Etherton, T.D., (2002). Bioactive Compounds in Foods: Their Role in the Prevention of Cardiovascular Diseases and Cancer. The American Journal of Medicine, 9B (113): 71-88.
• Kühn, B.F., (1992). Hyben, Dyrkning og Anvendelse. Gron Viden Nr. 69: 1–6.
• Larisch, B., Groβ, U., Pischetsrieder, M., (1998). On the Reaction of L-ascorbik Acid with Propylamine Under Various Conditions; quantification of the Main Products by HPLC/DAD. Zeitschrift Fur Lebensmittel-Untersuchung Und-Forschung A, 206, 333- 337.
• Makarova, L.Ş., Kharitanova, N.P., (1974). The Effect of Certain Ecological Factors on the Development and Productivity of R. cinnamomaeae. Hort. Abst., 44(12): 9448.
• Mısırlı, A., Güneri, M., Gülcan, R., (1999). İzmir-Kemalpaşa’da Doğal Olarak Yetişen Kuşburnu Bitkilerinin Fenolojik ve Pomolojik Değerlendirilmesi. Türkiye Bahçe Bitkileri Kongresi, 14–17 Eylül, Ankara: 764–767.
• Nizharadze, A.N., (1971). Chemical Analysis of the Dog Rose. Trudy Gruzinskii Nauchno-Issledovatel’shii Institut Pischchevoi Promyshlennosti, 4: 121–126.
• Oblak, M., (1980). Contribution to Studying Some Pomological Properties of Indigenous Small Fruit Species in Slovenja. Productions Spontenees, Cooloque, Comlar, 17–20 Juin, Paris/France: 49–57.
• Özçelik, H., (2010). Türkiye Bahçe Güllerine (Rosa L.) Sistematik Katkılar ve Yeni Kayıtlar. Ot Sistematik Botanik Derg., 17 (1): 9- 42.
• Özçelik, H., Korkmaz, M., Özgökçe, F., Ünal, M., Yıldırım, B., (2011). Isparta Gülcülüğünde Yeni Alternatifler. Biyoloji Bilimleri Araştırma Dergisi, 4(2): 123-130.
• Pawlosky, R.J., Ward, G., Salem, N., (1996). Essential Fatty Acid Uptake and Metabolism in the Developing Rodent Brain Lipids, 31(Suppl.): 103–107.
• Poyraz Kayabaşı, N., Tümen, G., Polat, R., (2016). Ethnobotanical studies on useful plants in Manyas (Balıkesir/Turkey) region, Biological Diversity and Conservation, 9(3): 58-63.
• Razungles, A., Oszmianski, J., Sapis, J.C., (1989). Determination of Carotenoids in Fruits of Rosa sp. (Rosa canina and Rosa rugosa) and of Chokeberry (Aronia melanocarpa). J. Food Sci, 54 (3): 774–775.
• Roberts, A.V., Debener, T., Gudin, S. (Edts.), (2003). Encyclopedia of Rose Science. Vol. I-III, Elsevier Academic Press, Spain.
• Salminen, J.P., Karonen, M., Lempa, K., Liimatainen, J., Sinkkonen, J., Lukkarinen, M., Pihlaja, K., (2005). Characterisation of Proanthoccyanidin Aglycones and Glycosides From Rosehips by High-Performonce Liguid Chromatography-Mass Spectrometry and Their Rapid Quantification Together with Vitamin C. Journal of Chromatography A., 1077: 170-180.
• Seçilmiş H., Yılmazer, M., (2006). 37 Adet Yağ Asitinin Ayrımı ve Çeşitli Yağlara Uygulanması. Türkiye 9. Gıda Kongresi, 12-14 Kasım 2015, Selçuk - İzmir.
• Shi, J., Le Maguer, M., (2000). Lycopene from Tomatoes. In Functional Foods, Biochemical and Processing Aspect, J. Shi, G. Mazza and M. Le Maguer (ed.). CRC Press, New York, 2: 135-167.
• Simopoulos, A.P., Salem, N., (1996). Fatty Acids and Lipids from Cell Biology to Human Disease. Lipids, 31 (Suppl.): 1–2.
• Solomon, O., Svanberg, U., Sahlstro’’m, A., (1995). Effect of Oxygen and Flourescent Light on the Quality of Orange Juice During Storage at 8 °C Food Chemistry, 53: 363-368.
• Su L, Yin J.J, Charles, D., Zhou, K., Moore, J., Yu L.L., (2005). Total Phenolic Contents, Chelating Capacities and Radical- Scavenging Properties of Black Peppercorn, Nutmeg, Rosehip Cinnamon and Oregano Leaf, Food Chemistry, 100(3): 990–997.
• Tipi, E., (1996). Kuşburnu Fidan Üretim Teknikleri ve Üretim Hedefleri, Kuşburnu Sempozyumu, 5-6 Eylül 1996, Gümüşhane: 127- 133.
• Türkben, C., Çopur, U., Tamer, E., Şenel, Y., (1999). Bursa Yöresinde Doğal Olarak Yetişen Kuşburnu Meyvelerinin Bazı Özelliklerinin Belirlenmesi Üzerine Bir Araştırma. Türkiye III. Bahçe Bitkileri Kongresi, 14–17 Eylül 1999, Ankara: 809–814.
• Türkoğlu, N., Muradoğlu, F., (2003). Tatvan Yöresinde Doğal Olarak Yetişen Kuşburnu Tiplerinin Üstün Özelliklerinin Belirlenmesi Üzerine Bir Araştırma. Ulusal Bahçe Bitkileri Kongresi, 8–12 Eylül 2003, Antalya: 256–257.
• Yamankaradeniz, R., (1983). Kuşburnu (Rosa spp.) Değerlendirme Olanakları, Gıda Dergisi, 4: 157–163.
• Yıldız, H., Nergiz, C., (1996). Bir Gıda Maddesi Olarak Kuşburnu. Kuşburnu Sempozyumu, 5–6 Eylül 1996, Gümüşhane: 309–318.
• Yılmaz, H., Bulut, Y., Kelkit, A., (1996). Peyzaj Planlama Çalışmalarında Rosa canina (Kuşburnu)’ nın Kullanım Alanları. Kuşburnu Sempozyumu, 5-6 Eylül 1996, Gümüşhane: 169-176.
• Zhishen, J.T., Mengcheng, T., Jianming, W., (1999). The Determination of Flavonoid Contens in Mulberry and Their Scavenging Effects on Superoxide Radicals. Food Chem., 64:, 555-559.
• Willcox, J.K., Catignani, G.L., Lazarus, S., (2003). Tomatoes and Cardiovascular Healt. Crit. Rev. Food Sci. Nutr., 43: 1-18.