Humeyni Dönemi İran Dış Politikası (1979-1989)

Yıl 2014, Cilt: 4 Sayı: 2, 75 - 96, 05.07.2015

Bekir Hallalli

https://doi.org/10.20493/bt.02399

Cited By: 4

Öz

Bu makalenin ana amacı, Şubat 1979 Devrimi sonucunda
kurulan İran İslam Cumhuriyetinden Humeyni’nin ölümüne kadar
olan dönemde Dış Politikaya Velayet-i Fakih teorisinin yansımasıdır.
İran Dış Politikasını kapsamlı bir değerlendirmeye tabi tutmak için,
genel siyasi/ uluslararası ilişkiler teorilerden ziyade İran’daki dini
kurumları, doktrinleri, Şiiliğin karakteristik özellikleri ile protest
yapısını bilmek gerekmektedir. Bu çalışmada, İran Dış Politikasını
tamamen anlayabilmek için geleneksel-Batı merkezli olan uluslararası
ilişkiler teorilerinin (Realizm, Liberalizm, Marksizm, Konstrüktivizm
vb.) ötesine bakılması bir zorunluluk olarak karşımızda durmaktadır.
Çalışmanın ilk kısımlarda, İran Dış Politikasında etkili olan unsurlar
ve dış politikada İran İslam Devriminin etkileri ve liderler, ana
hatlarıyla ele alınmakta, farklı yönleri açıklanmakta ve başarıları
değerlendirilmektedir. Sonrasında ise, İran İslam Cumhuriyeti’nin
Ortadoğu’daki ülkelere ve Amerikan Birleşik Devletleri’ne yönelik
politikaları tartışılmaktadır.

Anahtar Kelimeler

İran, Dış Politika, Velayet-i Fakih, Ortadoğu, Devrim, Humeyni.

Kaynakça

• Aghajani, Ali (2008): “An Analysis about the Reflection of Islamic Revolution
• in Lebanon”, Pegah Magazine, No: 220.
• Backlash, Shaul (2001): “Iran’s Foreign Policy under Islamic Republic,
• -2000”,(der. Carl Brown) Diplomacy in the Middle East, I.B. Tauris,
• New York.
• Çetirge, A. Yurdanur (1997): Namludaki Karanfilden Şeraite-İran, Bilgi
• Yayınları, Ankara.
• Efegil, Ertan(2012): “İran’ın Dış Politika Yapım Sürecini Etkileyen Unsurlar”,
• Ortadoğu Analiz, Cilt 4, Sayı 48, Aralık 2012.
• Eralp, Atilla & Tür, Özlem (1999): “İran’la Devrim Sonrası İlişkiler”,
• (der) Meliha B. AltunIşık, Türkiye ve Ortadoğu; Tarih, Kimlik ve
• Güvenlik, Boyut Yayınları, İstanbul.
• Gündoğan, Ünal(2011): “Geçmişten Bugüne İran İslam Devrimi: Genel
• Değerlendirme”, Ortadoğu Analiz , Cilt 3, Sayı 29, Mayıs 2011.
• Hatemi, Hüseyin(çev.) (1980): İran İslam Cumhuriyeti Anayasası, Çağrı
• Yayınları, İstanbul.
• Jafary, Asghar (2004): The Iranian International Relations After the Islamıc
• Revolution, Etelaat Publication, Tehran.
• Keneş, Bülent (2013): İran Siyasetinin İç Yüzü, Timaş Yayınları, İstanbul.
• Kenneth, Pollack (2004): The Persian Puzzle: The Conflict Between America
• and Iran, Random House, New York.
• Keskin, Arif (2008): “Şii Jeopolitiği ve İran”, (ed) Mehmet Tuncel, Ortadoğu’da
• Güç Savaşları: Hedef Neden İran?, Etkileşim Yayınları, İstanbul
• “Man of the Year: Interview With Khomeini”, Time Magazine, 07 Ocak
• ,
• http://content.time.com/time/magazine/article/0,9171,923858,00.html
• Erişim tarihi: 5
• Mayıs 2014
• Milani, M. Muhsin (2004): “Humeyni’den Hamaney’e Velayet-i Fakih
• Kurumunun Değişimi”, Dokuz Eylül Üniversitesi İlahiyat Fakültesi
• Dergisi, Sayı 19.
• Onat, Hasan (2013): “İran İslam Devrimi ve Şiilik”, e-makâlât Mezhep
• Araştırmaları, VI/2, Güz 2013.
• Rakel, E. Patricia (2007): “Iranian foreign policy since the Iranian Islamic
• Revolution: 1979-2006”, Perspectives on Global Development
• and Technology, Cilt 6 Sayı 1.
• Semiz, Yaşar & Akgün, Birol (2005): “Büyük Ortadoğu Jeopolitiğinde
• İran-ABD İlişkileri”, Sosyal ve Ekonomik Araştırmalar Dergisi, Cilt
• , Sayı 9.
• Sinkaya, Bayram (2005): “Devrimden Günümüze İran Dış Politikasının
• Dönüşümü,” Mülkiyeliler Birliği Dergisi, Cilt 247, Sayı 5-6, Nisan
• ve Mayıs 2005.
• Sinkaya, Bayram (2011): “İran-Suriye İlişkileri ve Suriye Halk İsyanı”,
• Ortadoğu Analiz, Cilt, 3, Sayı, 33.
• Şahin, Mehmet (2008): “İran Dış Politikasının Dini Retoriği”, Akademik
• Orta Doğu, Cilt 2, Sayı 2.
• Üstün, S. İsmail (1999): Humeyni’den Hamaney’e İran İslam Cumhuriyeti
• Yönetim Biçimi, Birleşik Yayınları, İstanbul.