ARAP BAHARI SÜRECİNDE ORTADOĞU’DA GÜVENLİK VE DIŞ POLİTİKA: SUUDİ ARABİSTAN ÖRNEĞİ

Yıl 2018, Cilt: 8 Sayı: 2, 139 - 171, 30.12.2018

Necmettin Acar

https://doi.org/10.20493/birtop.477316

Cited By: 5

Öz

Dış
politikasını büyük oranda yumuşak güç unsurlarına dayandıran, bölgesel güçlerle
askeri karşıtlıklardan kaçınan, çatışan taraflar arasında arabuluculuğa öncelik
veren, bölgesel bir güç tarafından tehdide maruz kaldığında tehdidin kaynağını
yatıştırmayı tercih eden, rejim güvenliği ve toprak bütünlüğünü ABD’nin
güvenlik garantilerine dayandıran S. Arabistan’ın Arap Baharı sürecinde bu geleneksel
dış politikasından radikal bir şekilde ayrıldığı gözlemlenmiştir. Irak işgali
ve Arap Baharı sürecinin Irak, Suriye ve Mısır gibi güçleri zayıflatması ile
oluşan güç boşluğunu doldurmak için iddialı bir dış politika takip eden S.
Arabistan bu süreçte Bahreyn ve Yemen’e doğrudan müdahale etmiş, devrimci
dalgayı tersine çevirmek için MENA bölgesinde diplomatik ve ekonomik gücünü
kullanmış, güvenlik yapılanmasında çeşitliliğe giderek ABD dışındaki ülkelerden
silah alımları yapmış, Arap Ordusu ve Arap-İslam NATO’su kurma girişimleriyle
bölgesel liderlik rolüne soyunmuştur.

S. Arabistan
açısından tehdit teşkil eden üç önemli gelişme; kaya gazı devrimi ile bölge
kaynaklarına bağımlılıktan kurtulan, güvenlik ve dış politikasının odağını
Ortadoğu’dan Pasifik bölgesine kaydıran ABD ile ilişkilerin bozulması, bölgede
oluşan güç boşluğunu İran’ın doldurma girişimleri, Katar, Türkiye ve İhvan
yönetimindeki Mısır’ın ittifakıyla şekillenecek Sünni eksenin S. Arabistan’ı
bölge politikalarından marjinalleştirme ihtimalidir. Fırsatlar ise; Suudi ulusal
gücünün nispi olarak artışı ve bu artışa dayanarak bölgedeki güç boşluklarını
doldurma imkânlarının oluşmasıdır.

S.
Arabistan’ı yöneten İbn Suud ailesinin üç temel güvenlik ve dış politika
önceliği bulunmaktadır; rejim güvenliği, toprak bütünlüğü ve bölgesel güvenlik.
Suudi dış ve güvenlik politikası bu üç temel önceliğe göre biçimlenmektedir.
Arap Baharının bölge genelinde yarattığı tehditleri bertaraf etmek,
fırsatlardan istifade edebilmek için ülkenin dış ve güvenlik politikası yeniden
formüle edilmiştir.

Anahtar Kelimeler

Rejim güvenliği, S. Arabistan dış politikası, Arap Baharı

Kaynakça

• Al Faysal, Turki, (2013), “Saudi Arabia‟s New Foreign Policy Doctrine in the aftermath of the Arab Awakening”, Belfer Center for Science & International Affairs John F Kennedy School of Government Harvard University Cambridge, USA 25 April.
• Al Tamamy, Saud Mousaed (2012), "Saudi Arabia and the Arab Spring: Opportunities and challenges of security." Journal of Arabian Studies vol. 2. no. 2. p. 143-156.
• Al-Maghafi, Fadhl (2012), “More than just a boundary dispute: the regional geopolitics of Saudi-Yemeni relations”, Diss. SOAS, University of London.
• Al-Rasheed, Madawi (2015), "Is it always good to be King? Saudi regime resilience after the 2011 Arab popular uprisings"
• Bahgat, Gawdat (2014), "The Shale Gas and Oil" Revolution": Strategic Implications for United States Policy in the Middle East." The Journal of Social, Political, and Economic Studies, vol. 39. no. 2 p. 219.
• Bastaoros, Youssef Tarek (2015), "The Saudi reaction to the Arab revolts: the paradoxical Saudi policy towards the Arab Spring".
• Blackwill, Robert D., and Meghan L. O'Sullivan (2014), "America's Energy Edge." Foreign Affairs, vol. 93. no. 2. p. 21-22.
• Bradley, John R. (2015), Saudi Arabia exposed: Inside a kingdom in crisis. Macmillan.
• Clinton, Hillary (2011), America‘s Pacific Century, Foreign Policy, p. 56–63.
• Echague, A. (2014), “Emboldened yet vulnerable: The changing foreign policies of Qatar and Saudi Arabia”, no. 123. FRIDE Working Paper.
• Efegil, Ertan (2013), "Suudi Arabistan„ın DıĢ Politikasını ġekillendiren Faktörler." Middle Eastern Analysis/Ortadogu Analiz, vol. 5. no. 53.
• Erboğa, Abdullah (2016), "Bölgesel Dönüşüm Süreci ve Körfez Güvenliği." Turkish Journal of Middle Eastern Studies, vol. 3. no.1. p. 9-38.
• Friedman, Brandon (2012), Battle for Bahrain: What one uprising meant for the Gulf states and Iran. World Affairs. March/April, p. 74-84.
• Galal, Rami (2016), Red Sea Bridge Project Resurfaces, Al-Monitor. April 19.
• Gause III, F. Gregory (2015), "Understanding the Gulf States." Democracy vol. 36. no. 29.
• Gause, F. Gregory (2014), Saudi Arabia in the New Middle East. No. 63. Council on Foreign Relations.
• Gause, F. Gregory (2011), Saudi Arabia„s Regional Security Strategy. New York: Syracuse University Press.
• Guzansky, Yoel (2011), "Saudi Activism in a Changing Middle East", Strategic Assessment vol. 14. no. 3.
• Hinnebusch, Raymond (2003), The international politics of the Middle East. Manchester University Press.
• Huafei, Q. I. U. (2013), "Sino-US Strategic Dilemma From the Perspective of Power Transition in Asia-Pacific and Middle East", Journal of Middle Eastern and Islamic Studies (in Asia) vol 7. no. 4.
• Ibish, Abdel Monem Said Aly and Hussein (2016), Egypt-GCC Partnership: Bedrock of Regional Security Despite Fissures, The AGSIW Gulf Rising Series.
• Kechichian, Joseph (2001), Succession in Saudi Arabia, Springer.
• Kinninmont, Jane (2015), "Iran and the GCC: Unnecessary Insecurity." Chatman House, Middle East.
• Kostiner, Joseph (2007), "Saudi Regional Strategy: The Power of Mediation." Cf. Joseph Kostiner,«Saudi Regional Strategy. The Power of Mediation», Tel Aviv Notes, The Moshe Dayan Center for Middle Eastern and African Studies, Université de Tel-Aviv.
• Mason, Robert (2016), “Caution gives way to increasingly assertive policies in Saudi Arabia, but to what end?” JMEPP Spring.
• Ménoret, Pascal (2016), Repression and Protest in Saudi Arabia." Middle East Brief. No. 101.
• Metz, Helen Chapin, (1993), Saudi Arabia: A country study, vol. 550. no. 51.
• Nonneman, Gerd (2005), "Determinants and Patterns of Saudi Foreign Policy: Omnibalancing„and Relative Autonomy in Multiple Environments", from Aarts and Nonneman, Saudi Arabia in the Balance.
• Nuruzzaman, Mohammed (2016), "The Myth of Saudi Power." The National Interest, http://nationalinterest.org/feature/the-myth-saudi-power-15727.
• Partrick, Neil (2011),"The GCC: Gulf state integration or leadership cooperation?”
• Piesse, Mervyn (2014), “Desperate Times Call for Proactive Measures: Saudi Arabia Becomes an Assertive Actor” http://www.futuredirections.org.au/publication/desperate-times-call-for-proactive-measures-saudi-arabia-becomes-an-assertive-actor/
• Piesse, Mervyn. [21.06.2014]. Desperate Times Call for Proactive Measures: Saudi Arabia Becomes an Assertive Actor. http://www.futuredirections.org.au/ publication/desperate-times-call-for-proactive-measures-saudi-arabia-becomesan-assertive-actor
• Pollack, Kenneth, et al. (2014), "Symposium: US Foreign Policy and the Future of the Middle East", Middle East Policy. vol. 21. no. 3. p. 1-30.
• Quandt, William B. (2010), Saudi Arabia in the 1980s: foreign policy, security, and oil. Brookings Institution Press.
• Ryan, Curtis R. (2009), Inter-Arab alliances: Regime security and Jordanian foreign policy. University Press of Florida.
• Salloukh, Bassel F. (2013), "The Arab uprisings and the geopolitics of the Middle East", The international spectator. no. l. 48. no. 2. p. 32-46.
• Shapiro, Jacob L. [11.16.2017]. Saudi Arabia, Russia: Delivering Missiles, Delivering Promises of Cooperation. https://geopoliticalfutures.com/saudi-arabia-russiadelivering- missiles-delivering-promises-cooperation/
• Sial, Safdar (2015), “Emerging dynamics in Pakistani-Saudi relations”, Norwegian Peacebuilding Resource Centre.
• Steinberg, Guido (2014), "Leading the counter-revolution: Saudi Arabia and the Arab Spring", 27.
• Strachan, Anna (2017), "Conflict analysis of Egypt", Helpdesk Report.
• Terrill, W. Andrew (2011), The Saudi-Iranian rivalry and the future of Middle East security. ARMY WAR COLL STRATEGIC STUDIES INST CARLISLE BARRACKS PA.
• Westphal, Kirsten, Marco Overhaus, and Guido Steinberg (2014), "The US shale revolution and the Arab Gulf States: the economic and political impact of changing energy markets",33.
• Yamani, May (2009), “From fragility to stability: a survival strategy for the Saudi monarchy”, Contemporary Arab Affairs. vol. 2. no. 1. P. 90-105.
• Yeşilyurt, Nuri (2013), Ortadoğuda Rejim Güvenliği ve Küçük Devlet: Ürdün Örneği. Doktora Tezi, Ankara Üniversitesi.