FÜTÜVVETİN TÜRK ESNAF - ZANAATKÂR SİSTEMİNE ETKİLERİ

Yıl 2019, Cilt: 9 Sayı: 2, 147 - 190, 28.12.2019

Nihat Akbıyık

https://doi.org/10.20493/birtop.636062

Öz

Zanaatkâr ve
tüccar örgütlenmesini de içeren mesleki örgütlerin geçmişi hayli eskidir.
Bizdeki esnaf örgütlenmesi, onun ideolojik tarafını oluşturan Fütüvvet ve onun
Türk versiyonu olan Ahilik genellikle tarihçilerin konusunu teşkil etmiştir.
Konuyu ele alan tarihçiler de eserlerinde çoğunlukla dini ve milli duyguların
da etkisiyle Ahiliği kutsayarak adeta ideal bir toplumsal yapıdan
bahsetmişlerdir.

Disiplinler
arası yaklaşımı esas alan bu çalışmada önce fütüvvet kavramını doğuran
ekonomik, sosyal ve siyasal şartlar incelenmiştir. Daha sonra ise fütüvvetin
İslam dünyasıyla birlikte Türklerde esnaf sistemini etkilemesi, batı uygulaması
ile mukayese edilerek incelenmeye çalışılmıştır.

Anahtar Kelimeler

fütüvvet, ahilik, esnaf birliği

Kaynakça

• KaynakçaAkbıyık, N. (2013). 16-18. Yüzyıl Arası Osmanlı Çalışma Hayatında Bekar İşgücü. Civilacademy Sosyal Bilimler Dergisi , 10(3), 47-84.Akdağ, M. (1979). Türkiye’nin İktisadi Ve İçtimai Tarihi 1243-1453, 1.Cilt, İstanbul: Tekin Yayınevi.Alptekin, C. (1992). “Türkiye Selçukluları”, Doğuştan Günümüze Büyük İslam Tarihi, 8. Cilt, İstanbul: Çağ Yayınlar.Altungök, A. (2014). Sasani Kültür ve Medeniyetinin İslam Kültür ve Medeniyetine Etkileri. Tarih İncelemeleri Dergisi, 29(2), 445-487.Aydın, B. (2003). Meclis-i Meşayıh. 28. Cilt. İstanbul: TDV İslam Ansiklopedisi.Barkan, L. (2015). İstila Devirlerinin Kolonizatör Türk Dervişleri ve Zaviyeler. İnsan&İnsan(5), 5-37.Batuta, İ. (1993). Tam Metin Seyehatname. İstanbul: Üçdal Neşriyat.Baydar, M. (2007). Abbasiler Tarihinde (H.255-270/M. 869-883) Zenci İsyanı, Sebep ve Sonuçları. İzmir : , Dokuz Eylül Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi.Bayram, M. (2016). Fatma Bacı ve Bacıyan-ı Rum- Anadolu Bacıları Teşkilatı, Konya: Çizgi KitabeviBerktay, H. (1995). Türkiye Tarihi: Burjuva Milliyetçiliğinin Gelişimi: Materyalist Tarihçiliğe Akçura’nın Katkıları . Ankara: Cem yayınevi.Buzpınar, T. (2006). Nakibüleşraf. 32.Cilt. İstanbul: TDV İslam Ansiklopedisi.Çelik, S. (2006). Abbasiler Devletinde Hurremiye Mezhebi ve Babek İsyan. Balıkesir Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 9(15).Demirci, M. (2017 ). Siyah Öfke: Ortaçağ İslam Dünyasında Zenci Kölelerin İsyanı 869-883. Konya: Çizgi Kitabevi.Demirkent, I. (2005). Bizans Tarihi Yazıları Makaleler-Bildiriler- İncelemeler. İstanbul: Dünya Kitapları.Derya, H. (2018). Hanse Birliğinden Hanse Kentlerine: Hanse Tüccarları Üzerine Ekonomi Politik Değerlendirme. Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi, 17 (66 ), 801-815.Doğan, E. T. (2010). Kitap incelemesi Richard Sennett (2009) Zanaatkar . Ankara Üniversitesi SBF Dergisi , 65(2), 299-306.Eflaki, A. (2001). Ariflerin Menkıbeleri. İstanbul: MEB yayınları.Ekin, N. (1976). Endüstri İlişkiler. İstanbul: Elektronik Ofset.Ekinci, Y. (2008). Ahilik . Ankara: Özgün Matbaacılık.Eraslan, K. (1989). Ahmet Yesevi. 2. Cilt. TDV İslam Ansiklopedisi.Erdem, H. (2018). Tursun Fakihin Feneri . Karar Gazetesi.Erdem, H. (2019). Selçuklu Babaileri Hariciler Olarak Görmüştü . Karar Gazetesi.Ergin, O. N. (2017). Mecelle-i Umur-ı Belediye, İBB Kültür A.Ş Yayınları.Ergün Laflı (2017) Ahi Birlikleri ile Bizans Loncaları Üzerine Bir Deneme, III. Uluslararası Ahilik Sempozyumu, Kırşehir,183-203.Esbosin, E. (2017). Ortaasya’da (Kazaklarda) Ahilik Geleneğinin İzleri. III. Ulıslararası Ahilik Sempozyumu (s. 173-182). Kırşehir: Kırşehir Ahi Evran Üniversitesi .İnalcık, H. (2003). Osmanlı İmparatorluğu Klasik Çağ (1300-1600). (R. Sezer, Çev.) İstanbul: Yapı Kredi Yayınları.İnalcık, H. (2017 ). Osmanlı Tarihinde İslamiyet ve Devlet. İstanbul: Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları.K. Seyithanoğlu (Düzenleyen), İslam Öncesi Arap Hayatı. (1992). içinde, Doğuştan Günümüze Büyük İslam Tarihi, 1. Cilt, Çağ Yayınları.Kala, A. (2003). Osmanlı Esnafı ve sanayisi Üzerine Yapılan Çalışmalarla İlgili Genel Bir Değerlendirme. Türkiye Araştırmaları Literatür Dergisi, 1 (1), 245-266.Kala, A. (1995). Esnaf. 11. Cilt . İstanbul: TDV İslam Ansiklopedisi.Karakışla, Y. S. (1998). Osmanlı'dan Cumhuriyet Türkiyesi'ne İşçiler 1839-1950. (D. Q. Zürcher, Dü.) İstanbul: İletişim Yayınları.Karamustafa, A. T. (2008). Tanrının Kural tanımaz Kulları / İslam Dünyasında Derviş Toplulukları 1200-1500, 2. Baskı, (R. Sezer, Çev.) İstanbul: Yapı Kredi Yayınları.Kazıcı, Z. (1988). Ahilik . 1. Cilt. İstanbul: TDV İslam Ansiklopedisi.Kiras, İ. (2017). Amerikan Yalçın Küçük'ü Osmanlı Tarihi Yazarsa. Karar Gazetesi.Kiras, İ. (2019). Ahiyan-ı Rum: Tarikat mı Teşkilat mı? Karar Gazetesi .Koyuncu, M. (2008). 18. Yüzyılın İkinci Yarısında Osmanlı Esnafı (İstanbul ve Bursa Örnekleri). Ankara: Gazi Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Yayınlanmamış Doktor Tezi .Küçük, E. (2005). Roma Hukukunda Augustus Zamanına Kadar Derneklerin Hukuki Durumu. Ankara: Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Ensitüsü Yayınlanmamış Doktora Tezi .Melikoff, İ. (1993). Uyur İdik Uyardılar . (T. Alptekin, Çev.) İstanbul: Cem Yayınevi.Mukminova, R. (1993). Semerkant’ta Lonca Hayatı . 17(2). (S. Ayaz, Çev.) İstanbul: İktisat ve İş Dünyası Dergisi.Ocak, A. Y. (2016). Bugünün Dünya ve Türkiye Tarihçiğinde Fuat Köprülü Ne İfade Ediyor? (Fuat Köprülü’nün 50. Vefat Yıldönümü Münasebetiyle). Vakıflar Dergisi(46), 181-187.Ocak, A. Y. (2016). Osmanlı Toplumunda Zındıklar ve Mülhidler, Yahut Dairenin Dışına Çıkanlar 15-17. Yüzyıllar. İstanbul: Timaş Yayınları.Ocak, A. Y. (2018). Türkiye’de Tarihin Saptırılması Sürecinde Türk Sufiliğine Bakışlar Ahmed-i Yesevi. Mevlana Celaleddin-i Rumi. Yunus Emre. Hacı Bektaş-ı Veli. Ahilik. Alevilik-Bektaşilik Yaklaşım Yöntem ve Yorum Denemeleri , 17. Baskı, İstanbul: İletişim Yayınları.Ocak, A. Y. (1996). Fütüvvet. 13. Cilt. İstanbul: TDV İslam Ansiklopedis.Ortaylı, İ. (2001), İmparatorluğun En Uzun Yüzyılı, İstanbul: İletişim Yayınları. Ortaylı, İ. (2004). Osmanlı Barışı. İstanbul: Da Yayıncılık.Osmanlı, U. (2017). Zanaatkarlığın Tarihsel Dönüşümü ve Richard Sennet’in Zanaatkarlık Kavramı. Tarih Kültür ve Sanat Araştırmaları Dergisi, 6(3), 803-817.Öger, A. (2017). Uygur Türklerinde Fütüvvet Kültürü Fütüvvetnameler ve Ahilik Teşkilatına Etkiler. III. Uluslararası Ahilik Sempozyumu (s. 13-27). Kırşehir: Ahi Evran Üniversitesi.Ötenkaya, Y. (2015). Abbasiler Devletinde Siyasi Baskı, İsyan ve Cinayetler (809 - 902). Kayseri: Erciyes Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi.Öztürk Y.N., (1992) Tarih Boyunca Bektaşilik, Yeni Boyut 2. Baskı, İstanbul.Pamuk, Ş. (1990). 100 Soruda Osmanlı- Türkiye İktisadi Tarihi 1500-1914, 2. Baskı, İstanbul: Gerçek yayınevi.Sander, O. (2016). Anka’nın Yükselişi ve Düşüşü Osmanlı Diplomasi Tarihi Üzerine Bir Deneme 10. Baskı, Ankara: İmge Kitabevi Yayınları .Sarıkaya, S. (2003). Alevilik-Bektaşilik ve Ahilik İlişkisi -Fütüvvetnamelere Göre. İslamiyat Alevilik Özel Sayısı. http://www.msaffets.com/wp-content/uploads/A%C4%B0slamiyat.pdf adresinden alındıSayar, A.G. (2018), Velayetten Siyasete Şeyh Bedreddin, İstanbul: Ötüken Neşriyat.Seyithanoğlu, K. (Dü.). (1992 ). "İslam Öncesi Arap Hayatı”, Doğuştan Günümüze Büyük İslam Tarihi, 1. Cilt, İstanbul: Çağ Yayınları.Suraıya, F., (2017). Osmanlı Zanaatkârları İmparatorluk Döneminde Zanaatlar ve Loncalar, Çeviri: Zülal Kılıç, İstanbul: Alfa Yayınları. Şeker, M. (2001). İbn Batuta'ya Göre Anadolu’nun Sosyal, Kültürel ve İktisadi Hayatıyla Ahilik, Ankara: Kültür Bakanlığı YayınlarıTuran, O. (2003). Selçuklular tarihi ve Türk- İslam Medeniyeti, 8. Basım, Ankara: Ötüken Yayınevi.Uludağ, S. (1996). Fütüvvet. 13.Cilt. TDV İslam Ansiklopedisi.Ülgen, P. (2010). Genç Ortaçağda Avrupa'daki Üniversiteler ve Eğitim. Mustafa Kemal Üniversitesi Sosyal Bilimleri Enstitüsü Dergisi, 7(14), 347-372.Ülgen, P. (2013). Genç Ortaçağ Avrupa’sında Lonca Teşkilatı. History Studies International Journal of History, 5(2), 471-487.Ülgener, S. (2006). Zihniyet ve Din . İstanbul: Der Yayınları.Ülgener, S. F. (1981). İktisadi Çözülmenin Ahlak ve Zihniyet Dünyası. İstanbul: Der Yayınları.Vatandaş, C. (1991). Vahiyden Kültüre. İstanbul: Pınar yayınları.Vatandaş, C. (1991). Vahiyden Kültüre (Cilt 2. Baskı). İstanbul: Pınar Yayınları.