İHSÂU’L-ULÛM’UN YURTLANDIRICI ÇEVİRİSİNDEKİ ‘MANTIKSIZLIKLAR’ VE ‘İZ’ÂNSIZLIKLAR’ ÜZERİNE

Yıl 2022, Cilt: 12 Sayı: 1, 143 - 205, 01.07.2022

Mehmet Fatih Birgül

https://doi.org/10.20493/birtop.1121348

Öz

Tercüme faaliyetleri, tarih boyunca büyük bir kültür hizmeti olmuştur. Çağımızda, özellikle İslâm düşünce tarihinin klasik eserlerinin çevirisi ise, şüphesiz ilim hayatımız bakımından oldukça büyük bir önem taşımaktadır. Ne var ki, klasik metinlerin çevirisinde gerekli titizlik gösterilmezse, son derece rahatsız edici sonuçların ortaya çıkacağı da meydandadır. Bu eleştiride, Fârâbî’nin İhsâu’l-ulûm adlı eserinin Türkçe tercümesi olmak iddiasıyla yayınlanmış bir metinde, hem Arapçaya vukufsuzluk hem de felsefî kifayetsizlik neticesinde yapılmış bazı büyük yanlışlar ele alınacak ve okuyucunun daha iyi istifade edebilmesi için ayrıntılı biçimde incelenecektir. Amacımız, klasik metinlerin icap eden hassasiyetle çevrilmesine ve özellikle İslâm felsefesi alanında çeviri eleştirisinin gelişmesine katkıda bulunmaktır.

Anahtar Kelimeler

Fârâbî, İhsâu’l-ulûm, Eleştiri, Mantık, Epistemoloji

“ON “ILLOGICALITIES” AND “INCOMPREHENSIONS” IN THE NATIVISED TRANSLATION OF ‘IHSÂU’L-ULÛM’ OF AL-FARABI”

Öz

Translation activities have been a great culture service throughout history. In this era, especially the translation of the classical works of the history of Islamic thought, undoubtedly, is of great importance in terms of our scientific life. However, it is obvious that if the necessary care is not taken in the translation of classical texts, extremely disturbing results will emerge. In this criticism, in a text published with the claim of being a Turkish translation of Fârâbî’s İhsâu’l-ulûm, some significant mistakes have been made as a result of both lack of knowledge of Arabic and philosophical inadequacy will be discussed and will be analyzed in detail so that the reader can make better use of it. Our aim is to contribute to the translation of classical texts with the necessary precision and to the development of translation criticism, especially in the field of Islamic philosophy.

Anahtar Kelimeler

al-Farabi, İhsâu’l-ulûm, Critics of translation, Logic, Epistemology

Kaynakça

• Birgül, M. F. (2021). Tercümelerden Çektiğimiz Izdırap: Tedbîru’l-Mütevahhid Çevirisine Dair Ayrıntılı İnceleme, Sosyal
• Bilimler Araştırma Dergisi, 10/1: 112-146.
• Demir, R. (2011). ‘Arap Dilinde ‘Fıkhu’l-Luga’ ve ‘İlmu'l-Luga’ Terimlerinin Kullanımı, Tanımı, Konusu ve Gayesi, Sakarya Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, 13/23:183-203.
• Fârâbî, (1990). İhsâu’l-ulûm İlimlerin Sayımı (A. Ateş, Çev.) İstanbul: M.E.B. Yayınları.
• Fârâbî, (1949). İhsâu’l-ulûm (tahkik, takdim, ta’lîk Dr. Osman Emin). Kahire: Dâru’l-Fikri’l-Arabî.
• Fârâbî, (1996). İhsâu’l-ulûm (takdim, şerh, tebvib: Dr. Ali Bû Malham). Beyrut: Dâr ve Mektebetü’l-Hilâl.
• Fârâbî, (2020). İlimlerin Sayımı (A. Arslan, Çev.) İstanbul: İş Bankası Yayınları.
• Fehd, T. (2000). İlm-i Felek, Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi, İstanbul: TDV Yayınları.