Bir Sanatçının Yeniden Doğuş Öyküsü: Judith Leyster

Yıl 2022, Cilt: 2 Sayı: 4, 217 - 229, 30.12.2022

A. Göknur Gürcan

Öz

17. yüzyıl Hollanda’sının tanınmış ismi Judith Leyster, sanatını profesyonel olarak icra etme şansına sahip olmuş az sayıda kadın ressamdan biridir. Üstat kabul edilmiş ve loncaya üye yapılmıştır. Dönem kayıtlarının hepsi günümüze ulaşmamış olsa da loncalarda, kadınların usta statüsünde olmasının hoş karşılanmadığı bilinmektedir. Ancak Judith Leyster kendini bu dünyaya kabul ettirmiştir. Hakkındaki sınırlı bilgiye, iki dönem kaynağından, çeşitli belgelerden ve eserlerinden ulaşılmıştır. Bazıları da tahminden öteye geçmemektedir. Kaç sene sürdüğü bilinmeyen çıraklığının ardından loncaya başvurarak atölyesini açan ve öğrenci yetiştiren sanatçı, janr, portre ve natürmort ressamıdır. Birçok sipariş aldığı ve üretken bir sanatçı olduğu düşünülmektedir. Ancak öldükten sonra resimlerine yanlış atıflar yapılmaya başlanmış ve çalışmalarının bir kısmı günümüze ulaşmamıştır. 17. yüzyılın en önemli ressamlarından biri olarak kabul edilen ve Leyster gibi Hollanda’nın Haarlem bölgesinde yaşamını sürdüren Frans Hals ile aralarında hem hayranlık hem de rekabete dayalı sanatsal bir bağ olduğu bilinmektedir. Mesleki anlaşmazlıkları resmi makamlara da taşınmış ve kayıtlara girmiştir. Öldükten sonra unutulan Leyster’in adı uzun süre karanlıkta kalmıştır. Tesadüfen keşfedilene kadar varlığından sanat çevresinin haberi yoktur. Keşfedildikten sonra hakkında yazılar yazılmış, araştırmalar yapılmıştır. Buna rağmen uzun süre sanat tarihi kitaplarında adı geçmemiştir. Judith Leyster’in tarihteki varlığının ortaya çıkarılış serüveni, sanatçının yeniden doğuşu gibidir. Aynı zamanda Frans Hals ile yakından ilişkilidir. Hals’ın adının karıştığı sanatsal bir sahtekarlık mahkemeye taşınmış ve Leyster’in resimlerinin bulunmasını sağlamıştır. Bu sahtekarlık, ironik bir biçimde, Leyster’in bugün önemli bir sanatçı olarak anılmasının en büyük sebebidir. Sanatçının resimleri, çoğunlukla dönemin yaşam tarzını içermektedir. Frans Hals’ın sanata getirdiği yeniliklerin takipçisi olmuştur. Ancak kendine has üslubuyla farklılaşmıştır.

Anahtar Kelimeler

Judith Leyster, Frans Hals, Hollanda resmi, Hollanda Altın Çağı, Judith Molenaer

Kaynakça

• Bakker, Piet (2017), Frans Hals, A. Wheelock Jr. ve Lara Yeager-Crasselt (Ed.), The Leiden Collection Catalogue içinde. https://www.theleidencollection.com/archive/?tab=artist#1711.
• Chadwick, Whitney (1996), Woman, Art, and Society, London: Thames and Hudson.
• Crenshaw, Paul (2021), Frans Hals’s Portrait Of An Older Judith Leyster, F. F. Hofrichter ve M. Yoshimoto (Ed.) Women, Aging, and Art: A Crosscultural Anthology içinde (63-71), London: Bloomsbury Publishing, Doi: 10.5040/9781501349430.0011.
• Emden, Frieda van (1918), Judith Leyster, A Female Frans Hals, The Art World, III, 6: 500- 503, https://doi.org/10.2307/25588385.
• Gaze, Delia (ed.) (2002), Concise Dictionary of Women Artists, London: Routledge. Hendriks, Ella ve Groen, Karin (1993).
• Judith Leyster: A Technical Examination of Her Work. Judith Leyster: A Dutch Master and Her World (Birinci Baskı) içinde (93- 114). London: Yale University Press.
• Hofrichter, Frima Fox (b.t), Study Essay for Judith Leyster’s Self Portrait, AP Art History 2006-2007 Workshop Materials s. 23-25, https://apcentral.collegeboard.org/media/pdf/Art_History_SF_Art_Context07.p df.
• Hofrichter, Frima Fox (1989), Judith Leyster: A Woman Painter in Holland’s Golden Age. Doornspijk: Davaco Publishers.
• Hofrichter, Frima Fox (2003), A Light in The Galaxy, K. Frederickson ve S. E. Webb (ed.) Singular Woman: Writing The Artist, (Birinci Baskı) içinde (36-47). Berkeley: Univesity Of California Press, https://publishing.cdlib.org/.
• North, Michael (2014). Hollanda Altın Çağı’nda Sanat ve Ticaret, (çev. Taciser Ulaş Belge), İstanbul: İletişim Yayınları.
• Peacock, Marta Moffitt (2015), Mirrors of Skill and Renown: Women and Self-fashioning in Early-Modern Dutch Art, Mediaevistik, 28, s. 325-352, https://www.jstor.org/stable/44163592.
• Seager, Walter ve Toppert, Kurtis (Ed.) (2007), Painting in The Dutch Golden Age, Washington: National Gallery of Art.
• Schjeldahl, Peter (2017), Judith Leyster. B. Quinn. Broad Strokes: 15 Women Who Made Art and Made History (Birinci Baskı) içinde (31-37). San Francisco: Chronicle Books.
• Welu, James ve Biesboer Pieter (1993), Judith Leyster: A Dutch Master and Her World, Worcester: Worcester Art Museum.
• Westermann, Mariet (1996), A Worldly Art: The Dutch Republic, 1585-1718, New York: Harry N. Abrams.
• Wolf, Norbert (2019), The Golden Age of Dutch and Flemish Painting, Munich, London, New York: Prestel.