Yaşlı Bireylerin Yoksulluk Bağlamında Medyada Temsiline Yönelik Göstergebilimsel Bir Çalışma Örneği

Yıl 2022, , 143 - 161, 30.06.2022

Aziz Coşkun , Aydın Kaymak

https://doi.org/10.47130/bitlissos.1121117

Öz

Çalışmanın temel amacı, yaşlı bireylerin yoksulluk bağlamında medyada nasıl temsil edildiğinin ortaya konulmasıdır. Bu amaç doğrultusunda çalışmada, “Yaşlı bireyler yoksulluk bağlamında haber görsellerinde nasıl temsil edilmektedir?”, “Yaşlı yoksulluğuyla ilgili haber görsellerinde hangi mesajlar verilmektedir?”, “Yaşlı yoksulluğuyla ilgili haber görsellerinde topluma yönelik nasıl bir çağrıda bulunulmaktadır” şeklindeki soruların yanıtı aranmıştır. Çalışmanın evrenini, medyada yaşlı yoksulluğuyla ilgili haberlerde yer alan görseller oluşturmuştur. Çalışma kapsamında evreni en iyi şekilde temsil edeceği düşünülen yedi haber görseli, çeşitli haber sitelerinden amaçsal örneklem doğrultusunda seçilerek çalışma kapsamına dâhil edilmiştir. Seçilen görseller, Roman Jakobson’un düzdeğişmece, eğretileme, duygusal işlev, gönderimsel işlev ve çağrı işlevi kavramları esas alınarak göstergebilimsel analiz yöntemiyle incelenmiştir. Çalışma sonucunda yaşlı yoksulluğunun yaşlı bireylerin içinde bulunduğu muhit, yaşadıkları ortam, kıyafetler, ev, araç ve gereçleri, teknolojiden yoksunluk, çalışma zorunluluğu bağlamlarında ön plana çıkarıldığı tespit edilmiştir. Ayrıca yaşlı yoksulluğunun yaşlı bireyleri maddi ve manevi olarak olumsuz etkilediği, yaşamlarını zorlaştırdığı, onları çalışmak zorunda bıraktığı şeklinde muhtevalardan oluştuğu görülmüştür. Bu mesajlar çerçevesinde çalışma, yaşlı yoksulluğuyla mücadele edilmesi gerektiği, yoksul yaşlı bireylerin maddi ve manevi desteğe ihtiyaçları olduğuna yönelik çağrıda bulunmaktadır.

Anahtar Kelimeler

Yaşlı, Yaşlılık, Yaşlı Yoksulluğu, Medya, Göstergebilim.

A Semiotic Study on the Representation of Elderly People in the Media in the Context of Poverty

Öz

The main purpose of the study is to reveal how elderly people are represented in the media in the context of poverty. In line with this purpose, answers are sought to the questions such as “How are elderly people represented in news visuals in the context of poverty?”, “What messages are conveyed in news visuals about elderly poverty?”, “What kind of a call is made to the society in news visuals about elderly poverty?”. Target population of the study is formed by the visuals appearing in the media about elderly poverty. Within the scope of the study, seven news visuals that are considered to represent the target population in the best way have been selected from various news websites in accordance with the objective sample and included in the scope of the study. The selected visuals have been analyzed by semiotic analysis method based on Roman Jakobson's concepts of metonomy function, metaphor function, emotive function, referential function, conative function. As a result of the study, it has been observed that the poverty of the elderly negatively affects the elderly individuals financially and spiritually, makes their lives difficult, and forces them to work.

Anahtar Kelimeler

Elderly, Elderliness, Elderly Poverty, Media, Semiotics.

Kaynakça

• Açıksöz (2015, 29 Nisan). Bir yandan yaşlılık, diğer yandan yoksulluk bellerini büküyor. Tek odada yaşam mücadelesi. www.aciksöz.com. http://www.aciksoz.com.tr/gundem/bir-yandan-yaslilik-diger-yandan-yoksulluk-bellerini-bukuyor-tek-odada-yasam-mucadelesi-h10828.html.
• Adanapost (2012, 21 Ağustos). Yoksula yardım zengine gidiyor. www.adanapost.com. https://www.adanapost.com/yoksula-yardim-zengine-gidiyor-22083h.htm.
• Ak, M. (2016). Toplumsal bir olgu olarak yoksulluk. Akademik Bakış Dergisi, (54), 296-306.
• Ak, M. (2017). Yaşlı yoksulluğu. Ahi Evran Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi (AEÜSBED), 3(2), 197-208.
• Aktulum, K. (2004). Göstergebilim. Süleyman Demirel Üniversitesi Burdur Eğitim Fakültesi Dergisi, 5(7), 1-12.
• Barthes, R. (1979). Göstergebilim ilkeleri (B. Vardar & M. Rifat, Çev.). Kültür Bakanlığı Yayınları.
• Beğer, T., & Yavuzer, H. (2012). Yaşlılık ve yaşlılık epidemiyolojisi. Klinik Gelişim, 25, 1-3.
• Bölükbaş, N., & Arslan, H. (2003). Huzur evinde kalan yaşlıların psikososyal yönlerinin incelenmesi. Düşünen Adam, 16(4), 235-239.
• Cumhuriyet (2017, 16 Mart). Yaşlılar yoksullaştı. www.cumhuriyet.com. https://www.cumhuriyet.com.tr/haber/yaslilar-yoksullasti-700532.
• Çakı, C. (2020). İnsan ticaretine karşı hazırlanan uluslararası kamu spotu reklamları: çocuk istismarı üzerine inceleme. Göç Araştırmaları Dergisi, 6(1), 60-91.
• Çunkuş, N., Yiğitoğlu, G., & Akbaş, E. (2019). Yaşlılık ve toplumsal dışlanma. Geriatrik Bilimler Dergisi, 2(2), 58-67.
• Danış, Z. (2009). Türkiye’de yaşlı nüfusun yalnızlık ve yoksulluk durumları ve sosyal hizmet açısından bazı çıkarımlar. Toplum ve Sosyal Hizmet, 20(1), 67-83.
• Dönümcü, Ş. (2006). Yaşlı ve sosyal hizmetler. Türkiye Fiziksel Tıp ve Rehabilitasyon Dergisi, 52, 42-46.
• Fiske, J. (2003). İletişim çalışmalarına giriş (S. İrvan, Çev.). Bilim ve Sanat.
• Görmez, E. (2005). Etkili medya okuryazarlığı eğitimi ve uygulamalarında örnekler. Bitlis Eren Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstisüsü Dergisi, 4(1), 93-11.
• Guiraud, P. (1994). Göstergebilim (M. Yalçın, Çev.). İmge Kitapevi.
• Haberler.com (2019, 29 Nisan). Her gün 250 yoksul kadına yemek. www.haberler.com. https://www.haberler.com/guncel/her-gun-250-yoksul-kadina-yemek-11996022-haberi/.
• İhlas Haber Aşansı (2015, 09 Şubat). Yaşlı kadının yürek yakan fotoğrafı. www.iha.com. https://www.iha.com.tr/haber-yasli-kadinin-yurek-yakan-fotografi-437172/.
• Karadeniz, O., & Öztepe, N. D. (2013). Türkiye’de yaşlı yoksulluğu. Çalışma ve Toplum, 3(38), 77-102.
• Kaya, M. (2020). Koronavirüs salgınında yaşlılar nasıl hedef haline geldi?. Seta Perspektif Dergisi, (271), 1-4.
• Kayan, V. (2012). Türkiye’deki boyutları açısından yalı nüfusun yoksulluğu [Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi]. İstanbul Üniversitesi.
• Milli (2020, 28 Ağustos). Kimsesiz yaşlı çifte, 10 bin liralık elektrik faturası! www.milligazete.com. https://www.milligazete.com.tr/haber/5157176/kimsesiz-yasli-cifte-10-bin-liralik-elektrik-faturasi.
• Rifat, M. (2014). Göstergebilimin ABC’si. Say Yayınları.
• Sam, N. (2008). Yoksullağa bir yaklaşım biçimi: kapasite yaklaşımı. Uludağ Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 27(1), 59-70.
• Saral, E. (2020). Jakobson, Peirce ve Gestalt yaklaşımı üçgeninde müziğin iletişimsel yönü üzerine bir deneme. Sosyal Bilimler Dergisi, (44), 533-546.
• Şenses, F. (2006). Küreselleşmenin öteki yüzü: Yoksulluk. İletişim Yayınlan.
• Topgül, S. (2013). Türkiye’de yoksulluk ve yoksulluğun kadınlaşması, Cumhuriyet Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 41(1), 277-296.
• TÜİK (2022). İstatistiklerle Yaşlılar, 2021. https://data.tuik.gov.tr/Bulten/Index?p=Istatistiklerle-Yaslilar-2021-45636.
• Uncu, Y., & Özçakır, A. (2003). Yaşlı hastaya birinci basamakta yaklaşım. Geriatri, 6(1), 31-37.
• Yaman, Ö. M., & Acar, M. (2015). Türkiye sosyal hizmet birikiminde 1950-2013 yılları arası yaşlılık -bibliyografik bir değerlendirme-. Açılım Kitap.
• Yaşar, S., & Taşar, M. O. (2019). Kavramsal olarak yoksulluk ve Türkiye’de yoksullukla mücadele politikalarının etkileri. Sosyal Ekonomik Araştırmalar Dergisi, 19(38), 118-144.
• Yeni Akit (2019, 31 Ocak). Gözleri görmeyen yaşlı adamın yürek burkan hikâyesi. www.yeniakit.com. https://www.yeniakit.com.tr/foto-galeri/gozleri-gormeyen-yasli-adamin-yurek-burkan-hikâyesi-18066.
• Yerli, G. (2017). Yaşlılık dönemi özellikleri ve yaşlılara yönelik sosyal hizmetler. Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi, 10(52), 1278-1287.