Evaluation of a Group of Wooden Artifacts Belonging to Tunceli Region

Yıl 2021, , 127 - 138, 30.06.2021

Mustafa Yıldırım , Mehmet Kulaz , Yalçın Karaca

https://doi.org/10.47130/bitlissos.897939

Öz

Tunceli Yöresine Ait Bir Grup Ahşap Eserin Değerlendirilmesi

Öz

Anadolu’da el sanatları toplumun tarihi, ekonomik faaliyetleri ve geleneksel kültürümüzün bir yansıması olarak karşımıza çıkmaktadır. Bu bakımdan el sanatları sadece sanat değeri taşımamakta aynı zamanda ait olduğu toplumun sosyal yapısını da yansıtmaktadır. Toplumda geçmişten günümüze kadar hayatın her alanında vazgeçilmez olan geleneksel el sanatları arasında ahşap sanatı yer almaktadır. Ahşap sıcaklığı, dayanıklılığı, sürdürebilirliği, kolay ulaşılabilir olması ve estetik özellikleri bakımından insanlık tarihi boyunca, dini ve sivil mimari, el sanatları, tarım, dokuma, sanatsal etkinlikler ve günlük kullanım aracı olarak tercih edilen önemli malzemelerden bir olmuştur. İşlenmesinin ve ulaşılabilirliğinin kolay olmasından dolayı bölgede tercih edilen ahşap malzeme nemden, mikroorganizmalardan ve iklim gibi sebeplerden dolayı günümüze kadar birçoğu ulaşamamaktadır. Çalışma kapsamında Tunceli merkez ve köylerinde yapılan araştırmalar sonucu hala kullanılan ve atıl durumda bırakılan bir gurup ahşap eserin malzeme, yapım tekniği, süsleme programlarını vb. belirlemek geleneksel kültürümüzdeki yeri ve önemini saptamak ve kataloglarının çıkarılıp kayıt altına alınarak belgelenmesi ve bu kültür mirasını gelecek nesillere aktarılması ve korunması amaçlanmıştır. Sonuç olarak, çalışmamıza dâhil edilen eserler yerinde incelenerek ölçüleri alınmış ve fotoğrafları çekilmiştir. Ele alınan eserlerin malzeme cinsi, yapım tekniği, süsleme özellikleri estetik açıdan kapsamlı bir şekilde incelenmiştir.

Anahtar Kelimeler

Ahşap, El Sanatları, Kültür, Estetik

Kaynakça

• Aktuğ, E. (2016). Büyük Menderes Havzası Osmanlı Dönemi Geleneksel Konut Mimarisinde Ahşap Süsleme. (Yayınlanmamış Doktora Tezi). Van: Van Yüzüncü Yıl Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Aksoy, B. (1985). Tarihsel Değişim Sürecinde Tunceli. Ankara: Yorum Yayınları.
• Aktemur, A.M. (2002). Türk Ahşap İşçiliği. Türkler, (6), 99-105.
• Aşan, M.B. (1989). Elâzığ, Tunceli, Bingöl İllerinde Türk İskân İzleri. Ankara. Türk Kültürünü Araştırma Enstitüsü Yayınevi.
• Baykara, T. (1988). Anadolu’nun Tarihi Coğrafyasına Giriş I. Anadolu İdari Taksimatı. Ankara: Bilge Kültür Sanat.
• Barışta, H.Ö.(2009).Osmanlı İmparatorluğu Dönemi İstanbul Cami ve Türbelerinde Ağaç İşleri. İstanbul: Atatürk Kültür Merkezi Yayınları.
• Başkan, S.(1985). Ortaçağ Anadolu Türk Ahşap Sanatı. İlgi Dergisi, (42), 9-14.
• Çetindaş, V. (1998). Tarsus ve Köylerinden Ahşap Oyma Sandık Örnekleri. Dünden Bugüne I.Tarsus Sempozyumu. (s.263-275).Adana: Berdan Tarih ve Kültür Varlıklarını Koruma Vakfı.
• Ersoy, A. (1993). XV.yüzyıl Osmanlı Ağaç İşçiliği. İstanbul: Marmara Üniversitesi Atatürk Eğitim Fakültesi Yayınları.
• Günaltay, Ş. (1951). Yakın Şark IV, Perslerden Romalılara Kadar. Ankara: Türk Tarih Kurumu Yayınları.
• Hasol, D. (1997). Ahşap. Eczacıbaşı Sanat Ansiklopedisi I. ( Ed. A. Givgilili, D.Hasol ve B. Özer). İstanbul: Yapı Endüstri Merkezi Yayınları.
• Koşay, H.Z. (1976). Keban Projesi Pulur Kazısı (1968-1970). Ankara: Orta Doğu Teknik Üniversitesi.
• Kültür Bakanlığı(1993). Türk El Sanatları. Ankara: Türk Tarih Kurumu Yayınevi.
• Memiş, E. (1989). Eskiçağ Türkiye Tarihi. Konya: Ekin Yayınları.
• Işık, Y. (2012). Tunceli El Sanatları. Ankara: Tunceli Valiliği.
• Öney, G. (1970). Anadolu'da Selçuklu ve Beylikler Devri Ahşap Teknikleri. Sanat Tarihi Yıllığı, (3), 135-149.
• Öney, G. (1992). Anadolu Selçuklu Mimari Süslemesi ve El Sanatları. Ankara: Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları.
• Ödekan, A. (1997). Ahşap Bezeme. Eczacıbaşı Sanat Ansiklopedisi I.( Ed. A. Givgilili, D.Hasol ve B. Özer). İstanbul: Yapı Endüstri Merkezi Yayınları.
• Özen, R.(2001). İnşaat Malzemeleri Olarak Ahşap; Avantaj ve Dezavantajları. Ankara: T.C Kültür Bakanlığı Yayınları.
• Öz, B.(2004). Dersim Olayı. İstanbul: Can Yayınları.
• Turan, O. (1980). Selçuklular Tarihi ve Türk İslâm Medeniyeti. İstanbul: Boğaziçi Yayınevi.
• Ulay, G.&Yıldırım M. (2021). An investigatıon of art works consisting of wood material and evaluation of the inventory information. Journal of Wood Industry and Engineering, 1(3), 6-21.
• Ulay, G.&Yıldırım, M. (2020). Ahşap Malzemeden Oluşan Sanat Eserlerinin İncelenmesi Ve Envanter Bilgilerinin Değerlendirilmesi. VI. International Furniture Congress (s.12). Trabzon: Karadeniz Teknik Üniversitesi.
• Uzunçarşılı, İ., H. (1969). Anadolu Beylikleri ve Akkoyunlu Karakoyunlu Devletleri. Ankara: Türk Tarih Kurumu Yayınevi.
• Ünal, M. A. (1999). XVI. Yüzyılda Çemişgezek Sancağı. Ankara: Türk Kültürünü Araştırma Enstitüsü Yayınevi.
• Yücel, E. (1968). Türk Mimarisinde Ağaç İşleri. Arkitekt Dergisi, (13), 21-26.
• Yücel, E.(1977). Osmanlı Ağaç İşçiliği. Kültür ve Sanat, (5), 58-71.