DÜVEL-İ MUAZZAMA’NIN KARADAĞ ÜZERİNDEN OSMANLI DEVLETİ İLE MÜCADELELERİ VE BUNUN GÜNÜMÜZE YANSIMALARI

Yıl 2013, Cilt: 1 Sayı: 2, 5 - 38, 01.06.2013

İbrahim Yılmazçelik İbrahim Yılmazçelik Ali Gökçen Özdem

Öz

Dünya haritasına bakıldığında, toplu iğnenin başı kadar görünen ve Osmanlı Devletine bağlı olduğu dönemde ise toprakları ancak “devede kulak” misali büyüklükteki bir alanı işgal eden Karadağ, XIX. yüzyıldan itibaren Osmanlı Diplomasisinin en önemli konularından biri haline gelmiştir. Bugün dahi fazla bilinmemekle birlikte, 382 yıl göreceli de olsa Osmanlı hakimiyetinde kalan Karadağ, özelikle XIX. yüzyıldan sonra büyük güçlerin ilgisini çekmeye başlamıştır. Buna bağlı olarak, Karadağ büyük güçlerin, Şark Meselesini kendi çıkarları doğrultusunda çözmek ve sonuçlandırmak adına, bir araç olarak ortaya çıkmıştır. 1878 tarihli Berlin Antlaşması ile kurulmaya çalışılan Yeni Dünya Düzeninde, istediklerini tam olarak alamayan büyük güçler ve ortaya çıkan yeni aktörler, Osmanlı devletinden daha fazla pay alabilmek için mücadelelerini daha acımasızca sürdürmüşlerdir. Bu kapsamda Karadağ, Osmanlı devletinin Balkanlar’daki topraklarını kaybetmesine sebep olan Balkan harplerin tetikçisi ve Birinci Dünya harbine giden sürecin en önemli aktörlerinden bir tanesi olmuştur. İlkel sayılabilecek toplumsal yapıdan, devletleşme sürecini büyük güçlerin yardımları ile tamamlayarak bağımsızlığını kazanan Karadağ’ın, bu tarihi gelişim sürecinden günümüz için çıkartılabilecek önemli sonuçların da olduğu düşünülmektedir.

Anahtar Kelimeler

Karadağ, Düvel-i Muazzama, Şark Meselesi, Diplomasi

Kaynakça

• Anderson, Matthew Smith, Doğu Sorunu 1774-1823, Uluslararası İlişkiler Üzerine Bir İnceleme, Çev: İdil Eser, Yapı Kredi Yayınları, İstanbul, 2000.
• Andriç, Ivo, Ömer Paşa, Çev. Ali Berktey, İletişim Yayınları, İstanbul, 2004, 1.Baskı.
• Armaoğlu, Fahir, 19. Yüzyıl Siyasi Tarihi, Cilt 1-2, Alkım Kitapevi, 2007, 16.Baskı. Aydın, Mithat, “Sir Henry G. Elliot’ın İstanbul Büyükelçiliği (1867–1877)Dönemindeki Bazı Büyük Siyasi Olaylara Bakışı”,OTAM, Sayı:25,2005.
• Boehm Christopher H., Blood Revenge The Enactment and Management of Conflict in Montenegro and Other Tribal Societies (Kan Davası, Karadağ ve Diğer Kabileler Arasındaki Uyuşmazlıkların Yönetimi), University of Pennsylvania Press, 1984.
• Bourne, Kenneth, The Foreign Policy of Victorian England 1830 – 1902, (Victoria İngiltere’sinin Dış İşleri Politikası 1830 - 1902), Clarendon Press, Oxford, 1970.
• Brown, D. S. , Palmerston And The Politics Of Foreign Policy 1846 – 1855 (Palmerston ve Dışişleri Politikaları 1846 - 1855), University Of Southampton, Southamptan, 1998.
• Brunswik Benoit, Recueil de Documents Diplomatiques Relatif Au Montenegro (French), (Bir Giriş İle Birlikte Karadağ’a Bağlı Belgelerin Derlenmesi), Chez M. S.-H. Weiss, Libraire A Pera, İstanbul, 1876.
• Castellan Georges, Balkanların Tarihi, Çev. Ayşegül Yaraman Başbuğu Milliyet Yayınları, İstanbul, 1995.
• Cecıl, L. Gwendolin, Life Of Robert Marquis Of Salisbury Vol II 1868 – 1880 (Robert Marquis Sallisbury’nin Hayatı), Hodden and Stoughton Limited, Londra, MCMXXI.
• Coquelle, P., Histoire De Montenegro Et De La Bosnie (Karadağ’ın Tarihi) (Depuis Les Origines) (French), Ernest Leroux Editeur, Paris, 1893. Delaure, Henri, Le Montenegro (French), (Karada), Libraire De L’institut, Paris, 1862.
• Denton, Rev. W.M. A., Montenegro: Its People And Their History (Karadağ; ve İnsanlarının Tarihi, Daddy,Isbister&Co, London, e-book, 1877. Ertem, Ramiz, TSK Tarihi Balkan Harbi Garp Ordusu Karadağ Cephesi, Cilt III, Ankara, 1984.
• Fine, John V. A., JR., The Late Medieval Balkans (Ortaçağın Son Döneminde Balkanlar) A Critical Survey from the Late Twelfth Century to the Ottoman Conquest, (12.yy’ın Son Döneminden Osmanlı İşgaline Kadar Kritik Bir Araştırma,) The University of Michigan Press 2009.
• Flemıng, Thomas, Montenegro: The Divided Land (Karadağ: Bölünmüş Topraklar), Chronicles Press, USA, 2002.
• Jackson, T.G., Dalmatia The Quarnero and Istria With Cettigne in Montenegro and the Island of Grado, “Dalmaçya Karadağ’daki Cettingr ve Grado Adası ile Quarnero ve Istria”, M.A., F.S.A Volume III, Oxford at the Clarendon Pres, 1887.
• Jelavıch, Barbara, Balkan Tarihi 18. ve 19. Yüzyıllar, Cilt I-II., Çev. İhsan Durdu, Haşim Koç, Gülçin Koç, Küre Yayınları, İstanbul, Ekim 2006, 1. Baskı.
• Jennıngs, Lawrence C. , France and Europe in 1848 (1848’te Fransa ve Avrupa), Clarendon Press, Oxford, 1973.
• Karal, Enver Ziya, Osmanlı Tarihi, Cilt 5-8, TTK Yayınları,1983. Kocabaş, Süleyman, Osmanlı İsyanlarında Yabancı Parmağı, Bir İmparatorluk nasıl Parçalandı?, Vatan Yayınları, 2009.
• Krasınskı, Count Valerian, Montenegro and the Slavonians of Turkey, (Karadağ ve Türkiye’de bulunan Slavlar), İngiltere, 1853.
• Margulis, Natasha, Njegos’un On Dokuncu yüzyıl Karadağ’ında Siyaset ve Kültür, University Of Cincinati, 2004.
• Masson, David, Macmillan’s Magazine, (Macmillan’ın Magazini), Macmillan and Company, Londra, 1862.
• Morrıson, Kennet, Montenegro A Modern History (Karadağ’ın Modern Tarihi), I. B. Tauris, London (Londra), 2009.
• Newton, Lord, Lord Lyons, A record Of British Diplomacy, Vol.1-2 (Lord Lyons, İngiliz Diplomasi Kayıtları Cilt 1-2), Edward Arnold, Londra, 1913.
• Nyegosh, Bishop of Montenegro, Nyegosh Karadağ’ın Vladikası, The Mountain Wreath, Dağ Çelengi, İngilizceye çeviren, James W. Wiles, Originally published in 1930 by George Allen & Unwin, Ltd., London.
• Öztürk, Mustafa, "Batılı Devletlerin Osmanlı Üzerindeki Politikaları ve Bunun Osmanlı Dış Politikasına Etkisi (19.Yüzyıl)", Türk Dış Politikası-Osmanlı Dönemi, c. 2, (Editör: Dr. Mustafa Bıyıklı), Gökkubbe Yayınları, İstanbul, 2008, s. 347-38.
• Pavlovic, Srda, Who Are The Montenegrins? Statehood, Identity and Civil Society. (Karadağlı’lar Kimdir? Devletçilik, Kimlik ve Toplum) Montenegro in Transition (Karadağ’ın Değişimi), Baden-Germany (Baden- Almanya), 2003.
• Potter, George, The Marquis Of Salisbury, K. G., Leader of the Conservative Party, 1888, London. Prvulovich, Zika Rad, Religious Philosophy of Prince-Bishop Njegosh of Montenegro 1813-1851,
• (Karadağ Prensi Piskopos Njegosh’un Din Felfesefi), Newman College, Birmingham University, Birmingham, 1984.
• Rastoder, Serbo, A Short Review of the History of Montenegro (Karadağ’ın Tarihine Kısa Bir Bakış), Montenegro in Transition (Karadağ’ın Değişimi), Baden-Germany (BadenAlmanya), 2003.
• Roberts, Elizabeth, Realm of the Black Mountain A History of Montenegro (Karadağ Krallığı, Karadağ Tarihi), Horst&Company, London (Londra), 2007.
• Shaw, Stanford J. , Osmanlı İmparatorluğu ve Modern Türkiye, Cilt 1-2, Çev. Mehmet Harmancı, Özener Matbaası, İstanbul, 2008,
• Stevenson, Francis Seymour, A History Of Montenegro, (Karadağ’ın Tarihi) Elibron Classics, London (Londra), 2005. Ali Suavi, Montenegro (French), (Karadağ), Imprimerie Victor Goupy, Paris, 1876.
• Şentürk, M. Hüdai, Tuna Vilâyetinin Teşkîline, Karadağ ve Hersek Vukuâtına (1861) Dâir Cevdet Paşa Tarafından Kaleme Alınan Lâyiha, Ankara, 1996. Vaclik, Jean, La Souverainete du Montenegro, (Karadağ Eğemenliği), 1858.
• Verloop M.C., Le Royaume du Montenegro (Karadağ Krallığı) , Berger Levrault Editeurs, Paris, 1911. Yılmazçelik, İbrahim-Ahmet Aksın, Tarihi Gerçeklerle Osmanlı Yunan Harbi, IQ Kültür Sanat Yayıncılık, İstanbul, 2007.
• Zdenko, Zlatar, Njegos's Montenegro; Epic Poetry, Blood Feud and Warfare In A Tribal Zone 1830-1851, (Njegos’un Karadağ’ı; Kabile Bölgesinde Destansı Şiir, Kan Davası ve Mücadele), Columbia University Press, New York, 2005