Ödemiş Mezar Taşlarındaki Kitabe Özellikleri ve İçerikleri Üzerine Bir Değerlendirme

Yıl 2018, Cilt: 7 Sayı: 1, 338 - 357, 28.06.2018

Edip Yılmaz

Öz

Mezar taşları tarihimizin en önemli
ve sessiz şahitleridirler. Mezar taşlarımız mimari varlıklarımız içerisinde bir
dünya mirasıdır. Türkler, tarih sahnesinde yer aldıkları günden beri mezar
yapılarına önem vermişlerdir. Bazen kurgan adı verilen anıt mezarlar inşa
ederek ölüleri buraya gömmüşler; bazen de mezarlar kaybolmasın diye başlarına
balbal adını verdikleri taşlar dikmişlerdir. Bu gelenek Türklerin İslâmiyeti
kabulünden sonra da devam etmiş; bir taraftan türbe ve kümbet tipi mezarlar
inşa ederken, diğer taraftan sandukalı ve şahideli mezarlar yapmışlar. Sadece
mezarların başına taş dikmekle kalmamışlar; mezar taşlarına yazdıkları
kitabelerle vefat eden şahsın kimliği, mesleği ve vefat tarihi hakkında yörenin
tarihine ve biyografisine ışık tutan önemli bilgiler verilmektedir. Diğer
taraftan taşlardaki değişik süslemelerle dönem ve yörenin sanat anlayışı
gelecek nesillere aktarılmış olmaktadır. Ne yazık ki, bu değerli kültür
varlıklarımız, çeşitli sebeplerle gün geçtikçe yok olmaktadırlar. Yetersiz de
olsa yapılan bu çalışmalar, gelecek nesillere bu değerleri taşımak
amaçlanmaktadır.

Bu çalışmada, zengin mezar taşı
potansiyeline sahip Ödemiş ve çevresindeki kültür varlıklarımızın kitabe
özellikleri ve içerikleri ile bu yörede yaşamış önemli şahsiyetler hakkında
bilgi verilmesi amaçlanmaktadır.

Anahtar Kelimeler

Ödemiş, mezar taşı(şahide), kitabe

Kaynakça

• Metin HASEKİ, Plastik Açıdan Türk Mezar Taşları, İstanbul 1976.
• Demet Karaağaç, Bursa’daki 14-15. Yüzyıl Mezar taşları, Ankara 1994; Aslan SAĞIROĞLU, Kayseri Zamantı Irmağı Çevresindeki Bezemeli Mezar taşları, Kayseri 2005, s.15. Gül TUNÇEL, Batı Anadolu Bölgesinde Cami Tasvirli Mezar taşları, Ankara 1989.
• Edip YILMAZ, İzmir Ödemiş’teki Türk-İslâm Devri Mezar Taşları,, Yüzüncü Yıl Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü(Yayınlanmamış doktora tezi), Van 2013. Bkz. Katalog kısmı. Uğur DERMAN, “Mezar Kitabelerinde Yazı Sanatımız”, TTOKB, Sayı 49/328, s. 36-37. Rahmi Hüseyin Ünal, BİRGİ Tarihi, Tarihi Coğrafyası ve Türk Dönemi Anıtları, Ankara 2001.
• Süleyman BERK, Hat Sanatı(İstanbul Büyükşehir Belediyesi Yayınları).