Faizin Yarattığı Toplumsal Sorunlara Yönelik Alternatif Arayışlar: Para Peşin Mal Vadeli Selem Sözleşmelerine Yenilikçi Bir Yaklaşım

Yıl 2018, Cilt: 7 Sayı: 1, 78 - 109, 28.06.2018

Süleyman Akdemir

Öz

Ekonomi; toprak/tesis, sermaye,
emek, hizmet/kamu unsurları arasında oluşan bir dengeye dayanır. Günümüzde bu
denge sosyalist sistemde kamu/devlet, kapitalist sistemde ise sermaye/kapital
lehine olmak üzere bozulmuştur. Bu gelişmelerin sonucunda devlet ve sermaye
tekelleri oluşmuş, sosyalist uygulamaların çökmesi ile birlikte dünya sermaye
tarafından yönetilir hale gelmiştir; sonunda devletleri de güdümüne alan
sermaye emek faktörünü ciddi kayıplara uğratmıştır.  Bu durum OXFAM Raporunda “Çalışmayı
Ödüllendir, Zenginliği Değil/Reward Work, Not Wealth” başlığı ile ifade
edilmiş, dünya servetinin yüzde 82’sinin en zengin yüzde 1’in eline geçtiği
vurgulanmıştır. Faizli ekonomi uygulamalarının ortaya çıkardığı gelir
dağılımında adaletsizlik, sömürü ve benzeri ağır ekonomik sonuçlar artık
gizlenememektedir. Sermayenin bu denli büyümesinin temelinde faiz gerçeği
önemli bir yer tutmaktadır. O nedenle günümüzde faizsiz sistem arayışları ile
ilgili çalışmalar yeniden gündeme alınmış, faizsiz sistemle ilgili çalışmalar
hız kazanmıştır. Bu çalışmada faizin sağladığı fayda ve imkânlarla zararlarına
işaret edilmiş, faize çatma yerine onun zararlarını giderici ve iyileştirici
unsurlara yer vererek alternatif oluşturma yöntemi seçilmiştir. Bu bağlamda
tarihte uygulaması olan günümüzde parça parça uygulanan selem akdi ele alınmış
ve güncellenerek yenilikçi bir yaklaşımla alternatif olarak sunulmuştur. Bu
maksatla önce kredi kavramı ele alınmış, daha sonra faiz kavramı tanımlanmıştır.
Faiz ile kâr, kira ve selem arasındaki farklar ortaya konulmuştur.

Anahtar Kelimeler

Kredi, faiz, selem, tekel

Kaynakça

• ERSOY, A. (1986), İktisadi Müesseseleşme Tarihi İktisadi Kalkınmanın Tarihi Seyri, (Doçentlik tezi) Akevler Akdeniz Bilimsel Araştırma Merkezi Yayınları, İzmir
• ORMAN, S. (2015), Modern İktisat Literatüründe Para, Kredi Faiz, Para Faiz ve İslam, Tartışmalı İlmi Toplantılar Dizisi İslami Bilimler Araştırma Vakfı Yayınları İstanbul
• SAYI, A. (1987), Faiz ve Faizin Tarihi Gelişimi, Faizsiz Yeni Bir Banka Modeli, Tartışmalı İlmi Toplantılar Dizisi İslami Bilimler Araştırma Vakfı Yayınları İstanbul.
• ERSOY, A. ve ALTUNDERE M. B. (2017), The Market Institution and The State in Islamic Economics: From Past to Present and Future, International Journal of Management and Accounting 25 no 253-284.