İran ve Türkiye’deki Ortaöğretim İslam Tarihi Ders Kitaplarında Dört Halife Dönemi: Karşılaştırmalı Bir İnceleme

Yıl 2019, Cilt: 8 Sayı: 1, 12 - 29, 30.06.2019

Hasan Taşkıran Ramazan Tarik

Öz

Dört
halife dönemine mezhepsel tutumlardan kaynaklı olarak Sünni ve Şiî İslam
dünyasında farklı yaklaşımlar söz konusudur. Bu farklıklar mevcut eğitim
öğretim sistemi içerisinde yeni nesillere okul kitapları aracılığıyla
aktarılmaya çalışılmaktadır. Taraflı yaklaşımdan kaynaklı ders kitaplarındaki
birçok bilginin tarihi gerçeklikten uzak öteki gibi öğrencilere sunulmasına
neden olmaktadır. Bu çalışmada İslam dininin farklı mezheplerine mensup iki
devlet olan İran İslam Cumhuriyeti ve Türkiye Cumhuriyeti Eğitim Bakanlıklarına
bağlı ortaöğretim seviyesindeki okullarda 2018-2019 eğitim öğretim yılında
İslam Tarihi ders kitaplarında dört halife dönemi bahsi karşılaştırmalı olarak
incelenmiştir.

Çalışmada
her iki devlete ait orta öğretim kurumlarında okutulan İslam Tarihi ders kitabı
nicelik ve nitelik bakımından ele alınmıştır. Kitaplarla ilgili tanıtıcı
bilgiler verildikten sonra dört halife dönemlerinin geçtiği kısımlar detaylı
olarak incelenmiştir. Tarihi gerçeklik dışındaki olaylar ve olaylarla ilgili
yaklaşım tarzı ve yorumlar tespit edilerek değerlendirme kısmında
karşılaştırmalı olarak irdelenmiştir.

Anahtar Kelimeler

İran, Türkiye, İslam Tarihi, Dört Halife

Kaynakça

• Arasteh, R. (1962). Education and Social Avvakening in Iran (1850-1960). Leiden: E. J. Brill.Avcı, C. (1998). Hilâfet. Diyanet İslam Ansiklopedisi. İstanbul: TDV Yayınları. XVII, 539-546.Aydınlı, O. & Erdoğdu, A. & Demirel, A. & vd. (2018). Seçmeli İslam Tarihi. Ankara: Milli Eğitim Bakanlığı Yayınları.Balcı, İ. (1999). Hz. Ebû Bekr Döneminde İç Siyâset ve İdare. Ondokuz Mayıs Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi. 11 (11), 175-216.Bulut, H. İ. (2016). İslam Mezhepleri Tarihi. Ankara: Diyanet İşleri Başkanlığı Yayınları.Cabbari, M. R. (1396). Tarih-i İslam (I), Tahran: İran Ders Kitapları Basım ve Yayın Şirketi.Çelik, H. & Çelik, M. B. (2015). Devrim Sonrası İran Ortaokul Tarih Ders Kitaplarında Türklere İlişkin Söylemlerin Analizi. Türk Tarih Eğitimi Dergisi. 4 (2), 202-224.Dilekçi, F. & Efe, F. & Çelikkol Kara, H. & Apak, İ. (2018). Siyer. Ankara: Milli Eğitim Bakanlığı Yayınları.Dûrî, A. (1991). İlk Dönem İslam Tarihi: Bir Önsöz. (Çev. Hayrettin Yücesoy). İstanbul: Endülüs Yayınları.Gür, B. S. & Çelik, Z. (2009). Türkiye’de Millî Eğitim Sistemi Yapısal Sorunlar ve Öneriler. SETA Rapor.Hizmetli, S. (1991). İslam Tarihi: Başlangıçtan İlk Dört Halife Devri Sonuna Kadar. Ankara: Ankara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Yayınları.İnayet, H. (2008). Çağdaş İslâmî Siyâsî Düşünce. (Çev. Yusuf Ziya Cömert), Ankara: Hece Yayınları.MEB. (2014). İslam Tarihi Dersi Öğretim Programı. Ankara: MEB Din Öğretimi Genel Müdürlüğü.Memişoğlu, S. P. (2017). Türk Milli Eğitim Sisteminin Yapısı ve Özellikleri. Eğitim Bilimine Giriş. K. Kıroğlu & C. Elma, Ankara: Pegem Akademi Yayınları.Nadim, P. (1996). İran Eğitim Sistemi: Bir Değerlendirme. M. Ü. Atatürk Eğitim Fakültesi Eğitim Bilimleri Dergisi. 8, 153-165.Onur, B. (1994). Türk Eğitim Sisteminin Özellikleri. Eğitim ve Bilim Dergisi. 18 (93), 9-17.Shahvar, S. (2009). The Forgotten Schools The Baha’is and Modern Education in Iran, 1899-1934, London: I. B. Tauris Publishers.Şeker, M. (2003). Neden “İslam Tarihi”?. İstem. 2, 69-76.