Âyetlerde Geçen Esmâ-i Hüsnânın Fıkhî ve İtikadî Hükümlere/Meselelere Kaynaklık Etmesi

Yıl 2019, Cilt: 8 Sayı: 2, 571 - 571, 31.12.2019

Mehmet Altın

Öz

Kur’ân-ı Kerim, farklı üslûp ve kalıplarda değişik isimlerle Allah’ı
insanlara tanıtmış ve bu isimleri de “el-esmâu’l-husnâ” diye adlandırmıştır. Bir sıfat tamlaması olan bu terkip Allah’a ait tüm
isimleri ifade etmek üzere “en güzel isimler” demektir. Türkçede daha
çok Farsça karşılığı olan “esmâ-i
hüsnâ” şekliyle kullanılmaktadır. Biz
de söyleyiş kolaylığı ve yaygınlığı açısından çalışmamız boyunca bu terkibin
“esmâ-i hüsnâ” şeklindeki kullanımını tercih edeceğiz.

Esmâ-i hüsnâ,
zât-ı ilâhîyi tanıtır nitelikte olması hasebiyle Kur’ân’da yaygın bir şekilde; birçok âyette veya âyetin sonunda zikredilmektedir.
Allah’ın isimleri Kur’ân’da rastgele serpiştirilmemiştir. Tek ya da ikili
olarak gelen bu isimlerin, geçtikleri âyetlerin ve o âyetlerin içerisinde yer
aldığı pasajların muhtevasıyla sıkı bir münâsebet içindedir. Özellikle
âyetlerin sonunda zikredilen esmâ-i hüsnâ, hem âyetin anlaşılmasında önemli bir
yer tutmakta, hem de önceki ve sonraki âyet içerikleriyle çoğu zaman sıkı bir
anlam ilişkisi içinde bulunmaktadır.

Müfessirler,
âyetlerde zikredilen esmâ-i hüsnâyı filolojik tahlili ve bağlamla olan irtibatı
gibi açılardan incelemişlerdir. Hatta bu isimlerden birtakım hükümler ve
itikadî sonuçlar çıkarmış oldukları görülmektedir. Bu da âyetlerdeesmâ-i hüsnânın
zikredilmesinin değişik sebepleri olduğu gibi hukuki ve itikadî hükümlere
kaynaklık edebileceğini göstermektedir. Allah’ın isimlerini bu açıdan inceleyip
hükme kaynaklığını ortaya çıkarmak önem arz etmektedir. Bundan dolayı bunu bir
makale çalışması çerçevesinde inceleme ihtiyacı duyduk.

Anahtar Kelimeler: Kur’ân-ı Kerim, Âyet, al Esmâu’l-Hüsnâ, Fıkıh, Vahhâb.

Anahtar Kelimeler

Kur’ân-ı Kerim, Âyet, al Esmâu’l-Hüsnâ

Kaynakça

• Abîd, A. (1997). Esmâullahi’l-Hüsnâ fî HavâtimÂyâtSûreti’l-Fâtihave’l-Bakara. 1. baskı, Riyâd.
• Abîd, A. (1997). Esmâullahi’l-Hüsnâ fî HavâtimÂyâtSûreti’l-Fâtihave’l-Bakara. 1. baskı, Riyâd.
• Âlûsî, Ş. (ts.). Rûhu’l-Meânî fî Tefsîri’l-Kur’âni’l-Azîm ve’s-Seb’i’l-Mesânî. Beyrut.
• Beydâvî, N. (ts.). Envâru’t-Tenzîl ve Esrâru’t-Tevîl. 1. baskı, Beyrut.
• Bilmen, Ö. (1967). Hukuku İslamiyye ve IstılahatıFıkhiye Kamusu. İstanbul: Bilmen Basımevi.
• Dârimî, M. (2000). Sunenu’d-Dârimî. (Thk.: Hüseyin SelîmEseded-Dârimî), 1. baskı, Riyâd.
• EbûHayyân, M. (1993). el-Bahru’l-Muhît. (Thk.: Adil AhmedAbdulmevcud - Alî Muhammed Muavvid), 1. baskı, Beyrut.
• Erdoğan, M. (2010). Fıkıh ve Hukuk Terimleri. İstanbul.
• Eş’arî, H. (ts.). Makālâtü’l-İslâmiyyîn ve İhtilâfü’l-Mûsâllîn. (Thk.:HelmutRitter),3. Basım, Beyrut.
• Gamidi, A. (1994). EsbabuSukuti'l-Ukube fi'l-Fıkhi'l-İslami. Mekke.
• Gölcük, Ş. &Toprak, S. (1996). Kelam. 3. Baskı, Konya: Tekin Yayınları.
• Güneş, A. & Altın, M. (2016). Kur’ân’da “Gafûr” İsmi ve Geçtiği Âyetlerle İlgisi. NEÜİF Dergisi,41, 39‐72.
• Şirbînî, M. (ts.). es-Sirâcu’l-Munîr. MatbaatuBulaki’l-Emîriyye.
• _____,(1958). Muğni’l-Muhtac. Mısır.
• İbnü’l-Humam, K. (ts.). ŞerhuFethi’l-Kadir. Beyrut: Dâru’l-Fikr.
• İbnKesîr, İ. (2000). Tefsîru’l-Kur’âni’l-Azîm. (Thk.: Mustafa Seyyid Muhammed vd.), 1. baskı, Kâhire.
• KadîAbdulcebbâr, E. (2001). Şerhu’l-Usûli’l-Hamse. Beyrut: Daruİhyai’t-Turasi’l-Arabi. ______, (ts.). Müteşâbihü’l-Kur’ân, (Thk.: Adnan Muhammed Zerzûr), Kahire.
• Karaman, H., Çağrıcı, M., Dönmez, İ. K. & Gümüş, S. (2006). Kur’ân Yolu Türkçe Meâl ve Tefsir. 2. baskı, Ankara
• Karaman, H., Bardakoğlu, A. & Apaydın, H. Y. (2004). İlmihal. 6. Baskı, İstanbul.
• Kasanî, A. (1986). Bedâiu’s-Sanâî. Beyrut.
• Kurtubî, A. (2006). el-Câmi’ liAhkâmi’l-Kur’ân. (Thk.: Abdullah b. Abdulmuhsin et-Türki), Beyrut.
• Kutub, S. (2003). Fî Zilâli’l-Kur’ân, 32. baskı, Kâhire.
• Mahallî, C. &Suyûtî, C. (2005). Tefsîru’l-Celâleyn. Beyrut. Nesefî, E. (1999). Medarikü’t-Tenzîl ve Hakâiku’t-Te’vî. 2. Basım, Beyrut. Özdemir, A. (2018). el-Esmâu’l-Hüsnâ Bağlamında Kur’ânSûreleri. 1. Baskı, Konya: Hüner Yayınları.
• Râzî, F. (1981). Mefâtîhu’l-Gayb. 1. baskı, Beyrut.
• Serahsî, E. (2001). el-Mebsût. Beyrut.
• Tabâtabâî, M. (1997). el-Mîzân fî Tefsîri’l-Kur’ân.1. baskı, Beyrut.
• Taberî, E. (2001). Câmiu’l-Beyân an Tevîli’l-Kur’ân. (Thk.: Abdullah b. Abdulmuhsin et-Türki), Kâhire.
• Taftazânî, S. (1991). Kelâm İlmi ve İslam Akaidi(Şerhu’l-Akâid). (Haz.: Süleyman Uludağ), İstanbul.
• Tunç, C. (1978). Kelâm İlminde Büyük Günah Meselesi. AÜİF Dergisi, 23, 326-342.
• YAZIR, E. (1979). Hak Dini Kur’ân Dili. 3. baskı, İstanbul.
• Zeccâcî, E. (1986). İştikâkuEsmâillah. (Thk.:Abdulhüseyin Mübarek), Beyrut.
• Zemahşerî, E.(2003). Keşşâf‘an Hakâ’ikiGavâmizi’t-Tenzîl ve ‘Uyûni’l-Ekâvîl fî Vücûhi’t-Te’vîl. 1. Basım, Beyrut: Daruİhyai’t-Turasi’l-Arabi.
• Zuhaylî, V. (2009). et-Tefsîru’l-Münîr. 10. baskı, Şam.