Sakıp Sabancı Mardin Kent Müzesi Dilek Sabancı Sanat Galerisi’nde Bulunan Kapıların Tamamlayıcı Metal Öğelerden Örnekler

Yıl 2020, Cilt: 9 Sayı: 1, 44 - 57, 22.06.2020

Ercan Çalış

Öz

Ahşap kapıların tamamlayıcı metal öğelerinden tokmak, halka ve kilit ile anahtarları, gerek Türk maden sanatı gerekse de Türk kültürüne dair önemli izler taşıdıklarından, araştırılıp tanıtılmaları öncelikli eserler arasında yer alması gerekmektedir. Böyle bir gerekliliği vurgulamanın nedeni, Anadolu’da bulunan çok sayıda tarihi kentleri süsleyen anıtsal dini ve sivil mimari yapıların ahşap kapılarında bulunan metal öğeleriyle ilgili, şimdiye dek yayınlanan yayınların azlığı gösterilebilir. Kapı aksamlarından özellikle de tokmak ve halkalar, diğer pek çok el sanatları ürününde olduğu gibi işlevsel özelliklerinden dolayı ortaya çıkmış olsalar da zamanla tamamlayıcısı birer süs öğesi olmuşlardır. Bunun yanı sıra, bu eserler simgesel mesajlar içeren bir araç olarak da kullanılmıştır. Bu eserlerin yoğun olarak görüldüğü Mardin, gerek ülkemizde gerekse de dünyada, tarihi mimari yapılarıyla ön plana çıkan bir kenttir. Çok sayıda medeniyete ev sahipliği yapmış bu kente ait eserlerin bir kısmı, Sakıp Sabancı Mardin Kent Müzesi Dilek Sabancı Sanat Galerisi’nde sergilenmektedir. Sergilenen bu eserler arasında yer alan bir grup kapı tamamlayıcı metal öğeler, bu çalışmada tanıtılmaya çalışılmıştır.

Anahtar Kelimeler

Anadolu, El Sanatları, Müze, Maden, Metal Öğeler

Kaynakça

• Referans 1: Bodur, F. (1987). Türk Maden Sanatı, İstanbul: Türk Kültürüne Hizmet Vakfı.
• Referans 2: Çal, H. (1999). “Osmanlı Kapı Halkaları ve Kapı Tokmakları”, Osmanlı, 11.Cilt, Ankara, Yeni Türkiye Yayınları, 275-284
• Referans 3 Çal, H. & Çal, Ö. (2008). Trakya Bölgesi Kapı Tokmakları ve Çekecekleri. Ankara: Atatürk Kültür ve Tarih Yüksek Kurumu Atatürk Kültür Merkezi Yayınları.
• Referans 4: Erçin Koçer, S. (2016). Kula Evleri, Kapı Tokmakları ve Halkaları, Türk Dünyası İncelemeleri Dergisi/Journal of Turkish World Studies, 16/2 Kış-Winter, 211-224.