Döviz Kuru Sanayi Üretimi ve Ekonomik Güven Arasındaki İlişkinin Analizi: Türkiye Örneği

Yıl 2020, Cilt: 9 Sayı: 2, 322 - 330, 31.12.2020

İbrahim Aytekin

https://doi.org/10.47130/bitlissos.798185

Cited By: 8

Öz

Ulusal sınırların ortadan kalkmasıyla birlikte Dünya hızla küresel bir köy haline dönüşmüş ve ülkeler siyasi, iktisadi ve kültürel yönden birbirlerine iyice entegre olmuşlardır. Özellikle ekonomik ve finansal alanda yaşanan liberalizasyon uluslararası ticareti hızlandırmış, sanayi üretimi ile döviz kurlarını uluslararası ticaretin ayrılmaz birer parçası haline dönüştürmüştür. Finansal liberalizasyon ile birlikte döviz kurları ülkelerin siyasi, iktisadi ve güvenlik politikalarından etkilenir hale gelirken bu etkilerin oluşturduğu dalgalanmalar ise ülkelerin üretim, tüketim ve ticari faaliyetlerini de etkilemeye başlamıştır. Özellikle de endüstrisi ithal girdilere bağlı olan ülkeler döviz kurlarında yaşanan bu dalgalanmalardan daha fazla etkilenmektedirler. Neticede ülkelerin sanayi üretimi ile döviz kurları birbirlerini etkileyen iki önemli faktör iken bu iki faktörün oluşturmuş olduğu iktisadi gelişmeler ekonomiye olan güveni de önemli derecede etkilemektedir. Bu çalışmada Türkiye’nin; toplam sanayi üretimi, ekonomik güven endeksi ve reel döviz kuru göstergeleri arasında bir ilişkinin olup olmadığının tespit edilmesi hedeflenmiştir. Çalışmada Türkiye’nin 2008:M1–2020:M3 dönemlerine ait reel döviz kuru, toplam sanayi üretimi ile ekonomik güven endeksinin aylık verileri kullanılarak ekonometrik bir analiz yapılmıştır. Analizin ilk etabında değişkenlerin durağanlık derecelerini tespit etmek için değişkenlere Genişletilmiş Dickey Fuller (ADF) testi yapılmış ve değişkenlerin tamamı birinci farkta durağan hale gelmiştir. Daha sonra bu değişkenlere Johansen eşbütünleşme testi uygulanmış ve değişkenler arasında uzun dönemli en az bir tane eşbütünleşme ilişkisinin olduğu sonucuna ulaşılmıştır. Son olarak ise değişkenlere Granger nedensellik testi uygulanmış ve üç değişken için tek yönlü bir Granger nedensellik ilişkisinin olduğu tespit edilmiştir.

Anahtar Kelimeler

Türkiye, Döviz, Sanayi, Üretim, Ekonomi, Güven

Kaynakça

• Al-Rashidi, Atef and Lahiri Bidisha. (2012). "Trade-Weighted Exchange Rate Indices: Explaining Industrial Production". Journal of International and Global Economic Studies. Volume: 5. Issue: 2. pp. 24-31.
• Arısoy, İbrahim. (2012). “Türkiye Ekonomisinde İktisadi Güven Endeksleri ve Seçilmiş Makro Değişkenler Arasındaki İlişkilerin VAR Analizi’’. Maliye Dergisi. Sayı: 162. ss. 304-315.
• Beşel, Furkan ve Yardımcıoğlu, Fatih. (2016). “Tüketici Güven Endeksi ile Makro Değişkenler Arasındaki İlişki’’. Uluslararası Politik, Ekonomik ve Sosyal Araştırmalar Kongresi(ICPESS). 24-26 Ağustos, 2016. İstanbul.
• Bozkuş, Sezer ve Kahyaoğlu, Hakan. (2018). “Üretim ile Reel Efektif Döviz Kurunun Uzun Dönemli İlişkisi: Kazakistan Üzerine Bir Uygulama’’. Ankara Hacı Bayram Veli Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi. Cilt: 20. Sayı: 2. ss.360-387.
• Carlino, Gerald. Voith, Richard and Brian, Cody. (1994). “The Effects of Exchange Rate and Relative Productivity Changes on US Industrial Output at the State Level’’. Urban Studies, Volume: 31, Issue: 2, pp. 219-232.
• Dikkaya, Mehmet ve Özyakışır, Deniz. (2008). Küreselleşmenin Ekonomi-Politiği. Gazi Kitapevi. Ankara.
• Durgun, Kaygısız, Ayşe. (2019).“Türkiye’de Tüketici ve Reel Kesim Güven Endeksi İle Seçilmiş Makro Değişkenler Arasındaki İlişki: 2010-2018’’. Yönetim ve Ekonomi Araştırmaları Dergisi. Cilt: 17. Sayı: 1 Mart 2019. ss. 314-332.
• Görmüş Şakir ve Güneş Sevcan, (2010). ‘‘Consumer Confidence Stock Prices and Exchange Rates: The Case Of Turkey’’. Applied Econometrics and International Development. Volume: 10, No: 2, pp. 103-114.
• Güngör, Sezen. (2019), ‘‘Ekonomik Güven Endeksi ve Finansal Yatırım Araçları Getirileri Arasındaki Nedensellik İlişkisi: 2007-2017 Döneminde ABD Doları ve Altın Getirileri Örneği’’, Yönetim ve Ekonomi Araştırmaları Dergisi, Cilt: 17, Sayı: 1, ss. 22-39.
• İbicioğlu, Mustafa. Kapusuzoğlu, Ayhan ve Karan M. Baha. (2013). “Türkiye’deki Tüketici Güven Endeksi ile Döviz Kuru Arasındaki İlişkinin Ampirik Analizi’’. İşletme Araştırmaları Dergisi, Cilt: 5, Sayı:1, ss. 5-16.
• Jamil, Muhammad. Streissler, W. Erich and Kunst, M. Robert. ( 2012 ). “Exchange Rate Volatility and its Impact on Industrial Production, Before and After the Introduction of Common Currency in Europe’’. International Journal of Economics and Financial Issues. Volume: 2. Issue: 2. pp. 85-109.
• Koç, Erdem. Şenel, M. Can ve Kaya, Kadir. (2018). “Dünyada ve Türkiye’de Sanayileşme I-Strateji ve Temel Sanayileşme Sorunları’’. Mühendis ve Makine Dergisi. Cilt: 59. Sayı: 690. ss. 1-26.
• Mert, Mehmet ve Çağlar, A. Emre. (2019). Eviews ve Gauss Uygulamalı Zaman Serileri Analizi. Detay Yayıncılık. Ankara.
• Nowzohour, Laura and Stracca, Livio. (2017). More Than a Feeling: Confidence, Uncertainty and Macroeconomic Fluctuations. ECB Working Paper Series.
• Ogunmuyiwa, M. Segun and Adelowokan, O. Adedayo. (2018). “Measuring th Impact of Exchange Rate on Industrial Output in Nigeria’’. European Journal of Marketing and Economics, Volume: 1. Issue: 2. pp. 87-93.
• Petek, Ali ve Şanlı, Orhan. (2019). “Türkiye’de Gayrisafi Yurtiçi Hasıla, Döviz Kurları ve Sanayi Üretim Endeksinin Kapasite Kullanım Oranları Üzerine Etkileri: Zaman Serileri Analizi’’. İnternational Review of Economics and Management. Volume: 7. Issue:1. pp. 49-73.
• Sağlam, Yağmur ve Egeli, H. Avni. (2014). Reel Döviz Kuru’nun Dış Ticaret Üzerine Etkisi ve Yoksullaştıran Büyüme: 2003-2013 Türkiye Örneği. International Conference On Eurasian Economies. 1-2 July 2014. Skopje/ Macedonia.
• Tümtürk, Oğuz. (2017). “Türkiye’de Döviz Kurlarının Yurtiçi Fiyatlara Geçiş Etkisi ve Enflasyon Hedeflemesi’’. Yönetim ve Ekonomi Dergisi. Cilt:24. Sayı: 3. ss. 837-855. Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası. (2020). Analiz verileri: 10.07.2020 tarihinde https://evds2.tcmb.gov.tr/, adresinden alındı.
• Türkiye İstatistik Kururmu. (2020), Analiz verileri: 10.07.2020 tarihinde http://www.tuik.gov.tr/UstMenu.do?metod=temelist, adresinden alındı.
• Şentürk, Mehmet ve Dücan, Engin. (2014). “Türkiye’de Döviz Kuru-Faiz Oranı ve Borsa Getirisi İlişkisi: Ampirik Bir Analiz’’. İşletme ve Ekonomi Araştırmaları Dergisi. Cilt: 5. Sayı: 3. ss.67-80. Uçan, Okyay. (2013). Döviz Kuru Dinamikleri. Seçkin Yayınevi. Ankara.
• Uçan, Okyay ve Aytekin, İbrahim. (2017). “Döviz Kuru Enflasyon İlişkisi: Türkiye Örneği (2004- 2017)’’. International Conference on Multidisciplinary, Science, Engineering and Technology (IMESET’17 Bitlis). October 27-29 2017. ss. 107-113. Bitlis.
• Uçan, Okyay ve Koçak, Esra. (2014). “Türkiye’de Dış Ticaret ve Ekonomik Büyüme Arasındaki İlişki’’. Niğde Ömer Halisdemir Üniversitesi İİBF Dergisi, Cilt: 7, Sayı: 2, ss. 51-60.