Tüketicilerin Çevreye Duyarlı İşletmelere ve Ürünlerine Karşı Bakış Açıları

Yıl 2021, Cilt: 10 Sayı: 2, 100 - 113, 30.12.2021

Osman Çevik Tuba Güler

https://doi.org/10.47130/bitlissos.972042

Öz

İşletmeler varlıklarını sürdürebilmek için faaliyette bulundukları alanlarla ilgili çevrelerini olumlu veya olumsuz yönde etkilerken kendileri de çevrelerinden etkilenmektedirler. Bu etkileşim, birçok işletmenin çevreye bakışını değiştirerek çevre bilincine sahip olmalarını ve çevre stratejilerini işletme stratejileri ile birleştirmelerine neden olmuştur. Böylece zaman içerisinde çevreye duyarlı tüketicilerin istek ve ihtiyaçlarını en iyi şekilde karşılayabilmek için çevreye en az zarar veren işletme stratejileri kullanılmaya başlanılmıştır. Buradan hareketle tüketicilerin çevreye duyarlı işletmelere ve ürünlerine karşı bakış açılarını belirlemeyi amaçlayan bu çalışmada Karaman il merkezinde yaşayan ve kolayda örnekleme yöntemiyle seçilen 350 katılımcıya anket uygulanmıştır. Elde edilen veriler frekans ve yüzde tabloları, Ki Kare, Mann Whitney U ve Kruskal Wallis testleri ile analiz edilmiştir. Analizler sonucunda, ‘Çevreye Duyarlı Yönetim’ kavramı tüketicilerin büyük çoğunluğu tarafından bilmesine rağmen ‘Sürdürülebilirlik’ kavramının daha az bilindiği gözlemlenmiştir. Yine katılımcıların çevreye zararlı olduğunu öğrendikleri ürünleri almaya devam etmedikleri, çevre dostu ürün satın alarak çevrenin korunmasına katkıda bulunduklarına inandıkları ve çevre sorunlarının çözümü için yapılan yatırımların işletmeler açısından lüks olmadığını düşündükleri, ancak ürün satın almaya karar verirken çevreye dost malzemeden üretilmiş olmasına pek dikkat etmedikleri görülmüştür. Genel olarak katılımcıların, işletmelerin çevre sorunlarına yeterince önem vermediklerine inandıkları, çevre dostu ürün, çevreye duyarlı işletme vb. konularında ise sınırlı oranda bilgiye sahip oldukları anlaşılmıştır.

Anahtar Kelimeler

Çevreye Duyarlı Tüketici, Çevreye Duyarlı İşletme, Çevre Dostu Ürün

Consumers Perspectives of Environmentally Friendly Businesses and Their Products

Öz

In order to maintain their existence, businesses affect their environment positively or negatively, while they are also affected by their environment. This interaction has caused many businesses to have environmental awareness by changing their view of the environment and to combine their environmental strategies with business strategies. Thus, in order to meet the demands and needs of environmentally conscious consumers in the best way, business strategies that cause the least damage to the environment have been started to be used. From this point of view, in this study, which aims to determine the perspectives of consumers towards environmentally sensitive businesses and their products, a questionnaire was applied to 350 participants living in the city center of Karaman and selected by convenience sampling method. The obtained data were analyzed with Chi-Square, Mann Whitney U and Kruskal Wallis tests. As a result of the analysis, it has been observed that although the concept of 'Environmentally Responsible Management' is known by the majority of consumers, the concept of 'Sustainability' is less known. Again, it was observed that the participants did not continue to buy products that they learned were harmful to the environment, they believed that they contributed to the protection of the environment by purchasing environmentally friendly products, and that the investments made for the solution of environmental problems were not luxurious for businesses, but they did not pay much attention to the fact that they were produced from environmentally friendly materials when deciding to purchase a product. In general, the participants believe that the enterprises do not give enough importance to environmental problems, environmentally friendly products, environmentally sensitive enterprises, etc. It is understood that they have limited knowledge on the subject.

Anahtar Kelimeler

Environmentally Friendly Consumer, Environmentally Conscious Business, Environmentally Friendly Product

Kaynakça

• Akdoğan, A. A. (2003). Çevreye Duyarlı Yönetim ve İşletmecilik, Kayseri Ticaret Odası Yayınları, Kayseri: Dergâh Matbaası.
• Akgül, A. ve Çevik, O. (2005), İstatistiksel Analiz Teknikleri – SPSS’te İşletme Yönetimi Uygulamaları, Ankara: Emek Ofset Ltd. Şti.
• Akıncı, M. (1996). “Oluşum ve Yapılanma Sürecinde Türk Çevre Hukuku”, İzmit: Kocaeli Kitap Kulübü Yayınları, Bilim Dizisi:1.
• Ayyıldız, H. ve Genç, K. Y. (2008). Çevreye Duyarlı Pazarlama. Üniversite Öğrencilerinin Çevreye Duyarlı Pazarlama Uygulamaları ile İlgili Tutum ve Davranışları Üzerine Bir Araştırma. Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitü Dergisi. 12 (2), 505-527.
• Baykal, H. ve Baykal, T. (2008). Küreselleşen Dünya’da Çevre Sorunları. Mustafa Kemal Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 5 (9), 1-17.
• Bilginoğlu, M. A. (1993). Çevre Sorunları ve Çözüm Yolları. Erciyes Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 10, 59-75.
• Čekanavičius, L., Bazytė, R., Dičmonaitė, A. (2014). Green Business: Challenges And Practices. Ekonomika, 93 (1), 74-88.
• Celiloğlu, F. K. (2014). Yeşil Pazarlamanın Turizmde Satın Alma Davranışlarına Etkisinin İncelenmesine Yönelik Organik Oteller Üzerine Bir Uygulama (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Konya: Selçuk Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Çabuk, S. ve Nakıboğlu, M. A. B. (2003). Çevreci Pazarlama ve Tüketicilerin Çevreci Tutumlarının Satın Alma Davranışlarına Etkileri ile ilgili Bir Uygulama. Çukurova Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitü Dergisi, 12 (12), 39-54.
• Dagher, G. K ve Itani, O. (2014). Factors Influencing Green Purchasing Behaviour: Emprical Evidence from the Labanese Consumer. Journal of Consumer Behaviour, 13 (3),188-195.
• Dinçer, M. (1996). Çevre Gönüllü Kuruluşları. Ankara:Türkiye Çevre Vakfı Yayını.
• Dyllick, T. ve Hockerts, K. (2002). Beyond The Business Case For Corporate Sustainability. Business Strategy And The Environment, 11 (2), 130-141.
• Erman, S. (2019). Davranışsal İktisat Bağlamında Tüketici Davranışlarının İncelenmesi: Çevre Dostu Tüketim Örneği” (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). İstanbul: Yıldız Teknik Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• George, D. ve Mallery, M. (2010), SPSS for Windows Step by Step: A Simple Guide and Referance. Boston: 17.0 update (10a ed.), Pearson.
• Gövdere, B. (2003). Çevre Politikaları ve Yabancı Yatırımlar. İstanbul: Derin Yayınları.
• İlhan, A. (2017). Yeşil Pazarlamanın Türkiye Otomotiv Endüstrisi Üzerindeki Etkilerine Yönelik Bir Araştırma (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). İstanbul: İstanbul Bilgi Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• İlkin, A. ve İlkin, E. (1991). Çevre Sorunları. Ankara: TOBB Yayınları.
• Karabıçak, M. ve Armağan, R. (2004). Çevre Sorunlarının Ortaya Çıkış süreci, Çevre Yönetiminin Temelleri ve Ekonomik Etkileri. Süleyman Demirel Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 9 (2), 203-228.
• Karaca, Ş. (2013). Tüketicilerin Yeşil Ürünlere İlişkin Tutumlarının İncelenmesine Yönelik Bir Araştırma. Ege Akademik Bakış, 13 (1), 99-111.
• Karahan, M. (2017). İşletme Yöneticilerinin Çevre Duyarlılığı ve Farkındalık Düzeylerinin Belirlenmesi. MANAS Sosyal Araştırmalar Dergisi, 6 (4), 362.
• Kaypak, Ş. (2011). Küreselleşme Sürecinde Sürdürülebilir Bir Kalkınma İçin Sürdürülebilir Bir Çevre. KMÜ Sosyal ve Ekonomi̇k Araştırmalar Dergi̇si, 13 (20), 19-33.
• Keleş, R. ve Hamamcı, C. (1998). Çevrebilim. Ankara: İmge Yayınevi.
• Krause, J. (2015). The Potential of an Environmentally Friendly Business Strategy – Research from the Czech Republic. International Journal of Engineering Business Management, 7 (6), 1-6.
• Lynch, R. (1997). Corporate Strategy. London: Pitman Publishing.
• Maliye Bakanlığı (1998). Çevre ve Kıyılar. Ankara: Maliye Bakanlığı, Yayın No:98.
• Nemli, E. (2001). Çevreye Duyarlı Yönetim Anlayışı. İ.Ü. Siyasal Bilgiler Fakültesi Dergisi, (23-24), 211-224.
• Özdemir, Z. ve Özekicioğlu, H. (2006). Kentleşme ve Sorunları. Süleyman Demirel Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 11 (1), 17-30.
• Özgüner, Z. (2019). Üretim İşletmelerinin Lojistik Faaliyetlerinde Süreçsel Etkinliğin Başarı Dinamikleri. İstanbul: Hiperyayın.
• Shrivastava, P. (1993). The Greening of Business, Business and The Environment: Implications of The New Environmentalism, Ed: Denis SMITH, London: Paul Chapman Publishing.
• Sönmez, Y. (2014). Tüketicilerin Yeşil Pazarlama Uygulamalarıyla İlgili Tutum ve Davranışları: Ahi Evran Üniversitesi Örneği (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Nevşehir: Nevşehir Hacı Bektaş Veli Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Şanlı, Y. (1984). Çevre Sorunları ve Besin Kirlenmesi. Selçuk Üniversitesi Veterinerlik Fakültesi Dergisi, Özel Sayı, 17-37.
• Şen, H., Kaya, A. ve Alpaslan, B. (2018). Sürdürülebilirlik Üzerine Tarihsel ve Güncel Bir Perspektif. Ekonomik Yaklaşım, 29 (107), 1-47.
• Şua, E. (2012). Yeşil Pazarlama ve Tüketicilerin Çevre Dostu Ürünleri Kullanma Eğilimleri (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). İstanbul: İstanbul Aydın Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Tabak, G. (2017). Turistlerin Çevre Dostu Tutumlarının Çevreye Duyarlı Turistik Ürün Satın Alma Niyeti Üzerine Etkisi: Nevşehir İlinde Bir Araştırma (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Nevşehir: Nevşehir Hacı Bektaş Veli Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Türk, M. ve Gök, A. (2010). Yeşil Pazarlama Anlayışı Açısından Üretici İşletmelerin Sosyal Sorumluluğu. Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi, 9 (32), 204-205.
• Uydacı, M. (2002). Yeşil Pazarlama İş Ahlakı ve Çevresellik Açısından Yaklaşımlar. İstanbul: Türkmen Kitabevi.
• Yavuz, V. A. (2010). Sürdürülebilirlik Kavramı ve İşletmeler Açısından Sürdürülebilir Üretim Stratejileri. Mustafa Kemal Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 7 (14), 64.
• Yeniçeri, T. (2008). Çevre Dostu Ürün Satın Alma Davranışına Yönelik Bir Modelin Testi. Beykent Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 2 (1), 1-24.
• Yıldız, K., Sipahioğlu, Ş., Yılmaz, M. (2008). Çevre Bilimi ve Eğitimi. Ankara: Gündüz Eğitim ve Yayıncılık.
• Yıldız, D. ve Uzunsakal, E. (2018), Alan Araştırmalarında Güvenilirlik Testlerinin Karşılaştırılması ve Tasarımsal Veriler Üzerine Bir Uygulama. Uygulamalı Sosyal Bilimler Dergisi, 1, 14-28.
• Yılmaz, E. ve Çiftçi, S. (2011). Kentlerin Ortaya Çıkışı ve Sosyo-Politik Açıdan Türkiye’de Kentleşme Dönemleri. Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi, 10 (35), 252-267.
• Yücel, M., Altunkasa, F., Güçray, S., Uslu, C., Say, N. P. (2006). Adana’da Çevre Duyarlılığı Düzeyinin ve Geliştirme Olanaklarının Araştırılması. Akdeniz Üniversitesi Ziraat Fakültesi Dergisi, 19 (2), 217–228.
• Yücel, M. ve Ekmekçiler, Ü. S. (2008). Çevre Dostu Ürün Kavramına Bütünsel Yaklaşım: Temiz Üretim Sistemi, Eko Etiket, Yeşil Pazarlama. Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi, 7 (26), 320-333.
• Zerenler, M. ve Kuduz, N. (2013). Yeşil Pazarlama. İstanbul: Nobel Yayınevi.
• ab. (2021). 5 Haziran Dünya Çevre Günü. 20.01.2021 tarihinde ab.gov.tr/5-haziran-dunya-cevre-gunu_51288.html adresinden alındı.
• clubofrome. (2021). The Club of Rome. 18.03.2021 tarihinde clubofrome.org/about-us/history adresinden alındı.
• csb. (2021). Çevre ve Şehircilik Bakanlığı Tarihçesi. 20.01.2021 tarihinde csb.gov.tr/tarihcemiz-i-7012 adresinden alındı.
• Mevzuat. (2021). Türkiye Cumhuriyeti Anayasası. 20.01.2021 tarihinde mevzuat.gov.tr/MevzuatMetin/1.5.2709.pdf adresinden alındı.
• ekolojist. (2021). Sürdürülebilirlik Nedir? 05.02.2021 tarihinde ekolojist.net/surdurulebilirlik-nedir/ adresinden alındı.
• businessnewsdaily. (2021). Business News Daily. 20.03.2021 tarihinde businessnewsdaily.com/5102-green-business-ideas.html adresinden alındı.