Ailenin Ortaöğretimde Okuyan Kız Öğrencilerin Akademik Başarısı Üzerindeki Etkisi: Geyve Örneği

Yıl 2023, Cilt: 12 Sayı: 2, 218 - 241, 30.12.2023

Merve Yalnız , Yücel Can

https://doi.org/10.47130/bitlissos.1338305

Öz

Bu çalışmada, ailenin ortaöğretimde okuyan kız öğrencilerin akademik başarısı üzerindeki etkisi araştırılmıştır. Bu bağlamda ailenin sahip olduğu kültürel sermayenin öğrencilerin okul başarısına etkisinin ortaya çıkarılması hedeflenmiştir. Çalışmada nitel araştırma yöntemlerinden durum çalışması deseni kullanılmıştır. Araştırmanın evrenini Sakarya ilinin Geyve ilçesinde öğrenim gören öğrenciler; örneklemini ise Sakarya’nın Geyve ilçesinde bulunan Milli Eğitim Bakanlığına bağlı Geyve Şehit Serdar Gökbayrak Kız Anadolu İmam Hatip Lisesinde 11. sınıf kademesinde eğitim-öğretimine devam eden beşi ‘proje’, beşi ‘Anadolu’ kısmından olmak üzere toplam 10 kız öğrenci oluşturmaktadır. Örnekleme yöntemi olarak amaçlı örnekleme yöntemlerinden ölçüt örnekleme kullanılmıştır. Araştırmanın verileri, ailenin kız öğrencilerin akademik başarıları üzerine etkisini belirlemek için araştırmacılar tarafından hazırlanan bilgi formu ve yarı-yapılandırılmış görüşme formu kullanılarak toplanmıştır. Yetersiz kültürel sermayeyle okula başlayan öğrencilerin, eğitim-öğretim hayatına özgü yatkınlıklardan ve kodları deşifre etme yeteneğinden mahrum kaldıkları, dolayısıyla eğitim alanıyla ilgili pratik bir kavrayışa sahip olamadıkları görülmüştür. Zaman, emek ve istek gibi unsurların uygun bir zeminde bir araya gelmesiyle oluşan kültürel sermayenin aktarımında önemli bir konumda olan ailenin, öğrencinin akademik başarısı üzerinde etkili olduğu ulaşılan bulgulardandır.

Anahtar Kelimeler

Aile, Kültürel Sermaye, Akademik Başarı, Eğitim

The Effect of the Family on the Academic Achievement of Female Students in Secondary Education: Case of Geyve

Öz

In this study, the effect of family on the academic achievement of female students in high school was investigated. It is aimed to reveal the effect of the cultural capital of the family on the students’ success. The study design was based on the case study pattern, one of the qualitative examination methods. The sample consists of 10 female students, five from the Anatolian part and five from the project part, who are at 11th grade at Geyve Şehit Serdar Gökbayrak Religious Anatolian High School, under Ministry of National Education. Criterion sampling was used as the sampling method. The study’s data was collected by using the information form and semi-structured interview form prepared by researchers. It was observed that students who start school with insufficient cultural capital were deprived of the predispositions specific to academic life and the ability to decipher the codes, therefore, they did not have a practical understanding of the field of education. One of the findings shows that the family, which has an important position in the transfer of cultural capital formed by the combination of elements such as time, labour and desire on an appropriate ground, is effective on the academic success of the student.

Anahtar Kelimeler

Family, Cultural Capital, Academic Achievement, Education

Kaynakça

• Aslanargun, E., Bozkurt, S. & Sarıoğlu, S. (2016). Sosyo ekonomik değişkenlerin öğrencilerin akademik başarısı üzerine etkileri. Uşak Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 9(27/3), 201-234.
• Atmaca, T. (2019). Eğitimde toplumsal eşitsizliğin kültürel sermayenin aktarımıyla yeniden üretilmesi [Yayımlanmamış Doktora Tezi]. Eskişehir Osmangazi Üniversitesi.
• Atmaca, T. & Aydın, A. (2020). Eğitimde toplumsal eşitsizliğin kültürel sermayenin aktarımıyla yeniden üretilmesi. MANAS Sosyal Araştırmalar Dergisi, 9(2), 778-797.
• Atmaca, T. (2021). Eğitim eşitsizliklerinin sınıf içi pratiklere ve öğrencilerin gelişim alanlarına yansımaları. HAYEF: Journal of Education, 18(3), 353-384.
• Avcı, C. (2021). Kültürel sermaye ve bileşenleri: Şırnak Üniversitesi Gastronomi ve Mutfak Sanatları Bölümü öğrenci profilinin belirlenmesi. Y. Oğan (Ed.), Gastronomi Araştırmaları (s. 157-165). Çizgi Kitabevi.
• Bourdieu, P. (2022a). Pratik nedenler, eylem kuramı üzerine (H. U. Tanrıöver, Çev.). Hil Yayınları.
• Bourdieu, P. (2022b). Seçilmiş metinler (L. Ünsaldı, Türkçe söy.). Heretik Yayıncılık.
• Bourdieu, P. & Passeron, J. C. (2020). Vȃrisler, öğrenciler ve kültür (L. Ünsaldı & A. Sümer, Türkçe söy.). Heretik Yayıncılık.
• Bourdieu, P. & Passeron, J. C. (2021). Yeniden üretim, eğitim sistemine ilişkin bir teorinin ilkeleri (A. Sümer, L. Ünsaldı & Ö. Akkaya, Türkçe söy.). Heretik Yayıncılık.
• Bourdieu, P. & Wacquant, L. (2012). Düşünümsel bir antropoloji için cevaplar (N. Ökten, Çev.). İletişim Yayınları.
• Bucak, A. (2019). Öğretmenlerin kültürel sermaye ve yetkinlik düzeyleri arasındaki ilişkinin incelenmesi [Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi]. Siirt Üniversitesi.
• Büyüköztürk, Ş., Çakmak, E. K., Akgün, Ö. E., Karadeniz Ş. & Demirel, F. (2022). Eğitimde bilimsel araştırma yöntemleri. Pegem Akademi.
• Cansız, M., Özbaylanlı, B. & Çolakoğlu, M. H. (2018). Türkiye’de kültürel sermayenin öğrenim başarısı üzerine etkisi. Journal of Economy Culture and Society, (58), 127-152.
• Cingöz, Z. K. & Gür, B. S. (2020). Ekonomik, sosyal ve kültürel statünün akademik başarıya etkisi PISA 2015 ve TEOG 2017 sonuçlarının karşılaştırılması. İnsan ve Toplum Dergisi, 10(4), 247-288.
• Creswell, J. W. (2021). Nitel araştırma yöntemleri, beş yaklaşıma göre nitel araştırma ve araştırma deseni (S. B. Demir & M. Bütün, Çev. ed.). Siyasal Kitabevi.
• Ekinci, C. E. (2011). Bazı sosyoekonomik etmenlerin Türkiye’de yükseköğretime katılım üzerindeki etkileri. Eğitim ve Bilim, 36(160), 281-297.
• Engin, A. O., Özen, Ş. & Bayoğlu, V. (2009). Öğrencilerin okul öğrenme başarılarını etkileyen bazı temel değişkenler. Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 1(3), 125-156.
• Erişken, E. (2019). Eğitim ve eşitsizlik: Yükseköğretimde eşitsizliğin yeniden üretimi [Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi]. Ankara Yıldırım Beyazıt Üniversitesi.
• Gezgin, E. (2016). Damgalanan mekȃnda yaşam: Bir kentin ‘öteki’si olmak. Phoenix Yayınevi.
• Göktürk, D. & Ağın E. (2020). Okul kurumunun kültürel-toplumsal eşitsizlik ve imtiyazların yeniden üretimindeki rolüne ilişkin bir değerlendirme. Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi Dergisi, 53(1), 329-354.
• İnce, C. (2014). Sosyal sermaye ve akademik başarı arasındaki ilişkinin sosyolojik bir analizi: Şanlıurfa’da bir alan araştırması [Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi]. Anadolu Üniversitesi.
• Kaplan, M. & Yardımcıoğlu, M. (2020). Alan, habitus ve sermaye kavramlarıyla Pierre Bourdieu. HABITUS Toplumbilim Dergisi, (1), 23-38.
• Jourdain, A. & Naulin, S. (2020). Pierre Bourdieu’nün kuramı ve sosyolojik kullanımları (Ö. Elitez, Çev.). İletişim Yayınları.
• Parlak, İ. & Değirmenci, N. (2015). Zaman gazetesi köşe yazarlarının bir rol değişim göstergesi olarak Bourdieucü bağlamda söylemsel dönüşümleri (2011’den 2014’e). Galatasaray Üniversitesi İletişim Dergisi, (23), 9-38.
• Swartz, D. (2015). Kültür ve iktidar, Pierre Bourdieu’nün sosyolojisi (E. Gen, Çev.). İletişim Yayınları.
• Tatar, L. (2021). Kültürel sermayenin ortaya çıkardığı şiddeti eğitim alanı ve mesleki eğilimler üzerinden görünür kılmak. Kültür Araştırmaları Dergisi, (8), 44-75.
• Tatlıcan, Ü. & Çeğin, G. (2016). Bourdieu ve Giddens: Habitus veya yapının ikiliği. G. Çeğin, E. Göker, A. Arlı ve Ü. Tatlıcan (Derleyenler), Ocak ve Zanaat, Pierre Bourdieu Derlemesi. (ss. 303-366). İletişim Yayınları.
• Tezcan, A. M. (2020). Meslek olarak akademisyenlik tercihinde kültürel sermayenin yeri. Journal of Economy Culture and Society, (Özel Sayı 1), 157-176.
• Turan, Ü. & Kayıkçı K. (2019). Lise son sınıf öğrencilerin meslek seçiminde ailenin rolü. Turkish Studies, 14(4), 2797-2816.
• Yanıklar, C. (2010). Kültürel sermaye, eğitim ve toplumsal tabakalaşma: Pierre Bourdieu’nün yeniden üretim kuramına eleştirel bir bakış. Sosyoloji Dergisi, (22), 121-138.
• Yaşar, M. R. (2016). Yoksulluk, akademik başarı ve kültürel sermaye ilişkisi. Kilis 7 Aralık Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 6(11), 202-237.
• Yıldırım, A. & Şimşek, H. (2011). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri. Seçkin Yayıncılık.
• Yıldırım, İ. (2021). ‘Kültürel sermaye’ bağlamında spor liselerinin akademik başarı durumu. Van Yüzüncü Yıl Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, (51), 153-184.
• Yin, R. K. (2017). Durum çalışması araştırması uygulamaları (İ. Günbayı, Çev.). Nobel Akademik Yayıncılık.