Tarım Kaynaklı Sorunlar ve Sürdürülebilir Bir Tarım İçin Çok Yıllık Yem Bitkilerinin Önemi: II. Yem Bitkilerinin Önemi

Yıl 2024, Cilt: 5 Sayı: 2, 67 - 80, 30.12.2024

Ahmet Gökkuş

Öz

Tarım hem insanların temel ihtiyaçlarını karşıladığı önemli bir uğraşı hem de gıda güveliği ve çevre sorunlarının önemli bir sebebidir. Özellikle insanların en büyük gıda kaynağını oluşturan yoğun girdili tek ürün yetiştiriciliği (monokültür), sorunların da temelini teşkil etmektedir. Bu durumun üstesinden gelmek için değişik çevre dostu alternatif tarım sistemleri geliştirilmiş ve uygulamaya konulmuştur. Çevreyi korumaya yönelik sürdürülebilir bir tarımın tesisinde seçeneklerden biri, çok yıllık bitki yetiştiriciliğine yönelmektir. Çok yıllık türler bir yıllıklara göre toprağı ve suyu daha iyi korurlar, kimyasal kullanımını azaltırlar ve zaman içerisinde tarım topraklarının verim gücünü yükseltirler. Çok yıllık yem bitkileri ise bu yararlarına ek olarak çiftlik hayvanlarına nitelikli kaba yem sunmak suretiyle, bu yöndeki ihtiyacın giderilmesine katkı sağlarlar. Ülkemizde tarla alanlarının yaklaşık %40’ı hayvanlar için yem (ot ve tane) üretimine ayırılmış olmasına rağmen, nitelikli kaba yem üretiminde mevcut hayvan varlığının yem ihtiyacını karşılamakta yetersiz kalmaktadır. Çok yıllık yem bitkileri, (a) kısmen yıllık yem bitkilerinin yerine ikame edilmek, (b) nadas alanlarının azaltılmasında tercih edilmek, (c) örtü bitkisi olarak tarla ve bahçe alanlarında yer almak ve (ç) yapay mera tesis edilmek suretiyle tarımsal ekosistemlerde daha fazla yer bulabilecektir. Bunun sonucunda da tarım kaynaklı sorunların azaltılabilecek ya da ortadan kaldırılabilecektir.

Anahtar Kelimeler

Sürdürülebilirlik , çok yıllık yem bitkileri , araya ekim , örtü bitkileri

Problems Caused by Agriculture and the Importance of Perennial Forage Crops for Sustainable Agriculture: II. Importance of Forage Crops

Öz

Agriculture is both an important occupation in which people meet their basic needs and an important cause of food security and environmental problems. Especially, intensive monoculture, which constitutes people's largest food source, also forms the basis of the problems. To overcome this situation, various environmentally friendly alternative agricultural systems have been developed and put into practice. One option in establishing a sustainable agriculture to protect the environment is to turn to perennialization. Perennials protect soil and water better than annuals, reduce the use of chemicals and increase the fertility of agricultural soils over time. In addition to these benefits, perennial forage crops contribute to meeting the need in this regard by providing qualified forage to farm animals. Although approximately 40% of the field areas in Türkiye are allocated to the production of feed (grass and grain) for animals, there is still a significant inadequacy in the production of qualified roughage. Perennial forage crops are used more in agricultural ecosystems by (a) partially replacing annual forage crops, (b) being preferred in reducing fallow areas, (c) being placed in field and garden areas as cover crops, and (d) establishing artificial pastures will be able to find a place. As a result, agricultural problems can be reduced or eliminated.

Anahtar Kelimeler

Sustainability , perennial forage crops , intercropping , cover crops

Kaynakça

• Acar, R., & Özköse, A. (2012). Importance of Kochia prostrata (L.) Schrad in arid and semi-arid regions for livestock feeds. CIHEAM Options Méditerranéennes: Série A. Séminaires Méditerranéens, 102, 375-379.
• Açıkgöz, E. (2021). Yem Bitkileri (I. Cilt). T.C. Tarım ve Orman Bakanlığı, Bitkisel Üretim Genel Müdürlüğü, Ankara, 4489s.
• Akkaya, A. (2016). Kara nadas-buğday/arpa üretim sistemi yerine sürdürülebilir sistemler ikame edilmelidir. Tarla Bitkileri Merkez Araştırma Enstitüsü Derg., 25(Özel sayı-1), 280-291.
• Alatürk, F., & Gökkuş, A. (2019). Farklı ıslah yöntemlerinin hıdırellez kamçısı (Asphodelus aestivus Brot.)’nın oranı ile meranın verimi ve ot kalitesine etkileri. ÇOMÜ Ziraat Fak. Derg., 7(1), 109-117.
• Alewell, C., Ringeval, B., Ballabio, C., Robinson, D. A., Panagos, P., & Borrelli, P. (2020). Global phosphorus shortage will be aggravated by soil erosion. Nature Communications, 11, 4546.
• Altın, M., Gökkuş, A., Koç, A. 2011a. Çayır Mera Yönetimi, Genel İlkeler (I. Cilt). TKB, TÜGEM, Çayır Mera Yem Bitkileri ve Havza Amenajmanı Daire Bşk., Ankara, 376s.
• Altın, M., Gökkuş, A., Koç, A. 2011b. Çayır Mera Yönetimi, Temel İlkeler (II. Cilt). TKB, TÜGEM, Çayır Mera Yem Bitkileri ve Havza Amenajmanı Daire Bşk., Ankara, 314s.
• Altın, M., Gökkuş, A., Koç, A. 2021. Çayır Mera Islahı (İkinci baskı). Palme Yayınevi, Ankara, 344s.
• Anderson, G.L. 2005. Range management. In; D. Hillel (Ed.), Encyclopedia of Soils in the Environment (pp. 360-365), Academic Press.
• Anderson-Teixeira, K.J., Masters, M.D., Black, C.K., Zeri, M., Hussain, M.Z., Bernacchi, C.J., DeLucia, E.H. 2013. Altered belowground carbon cycling following land-use change to perennial bioenergy crops. Ecosystems, 16, 508-520.
• Asbjornsen, H., Hernandez-Santana, V., Liebman, M., Bayala, J., Chen, J., Helmers, M., Ong, C.K., Schulte, L.A. 2013. Targeting perennial vegetation in agricultural landscapes for enhancing ecosystem services. Renewable Agriculture and Food Systems, 29(2), 101-125.
• Avağ A., Koç, A., Kendir, H. 2012. Ulusal Mera Kullanım ve Yönetim Projesi Sonuç Raporu. TÜBİTAK Proje No: 106G017.
• Aydın, İ., Uzun, F. 1999. Ladik ilçesi Salur köyü merasında farklı ıslah metodlarının ot verimi ve botanik kompozisyon üzerine etkileri. Türk Tarım ve Ormancılık Derg., 24, 301-307.
• Aydoğdu, M., Yıldız, H., Ünal, E., Özaydın, K.A., Dedeoğlu, F., Ataker, S., Kuz, V.Ö. 2020. Mera Varlığının ve Mera Durum Sınıflarının Belirlenmesi. T.C. Tarım ve Orman Bakanlığı TAGEM, Tarla Bitkileri Merkez Araştırma Enst. Proje Sonuç Raporu.
• Bakır, Ö. 1987. Çayır – Mera Amenajmanı. Ankara Üni. Ziraat Fak. Yay.: 992, Ders Kitabı: 292, Ankara, 362s.
• Banik, C., Bartel, C.A., Laird, D.A., Moore, K.J., Lenssen, A.W. 2020. Perennial cover crop influences on soil C and N and maize productivity. Nutrient Cycling in Agroecosystems, 116, 135-150.
• Barron, J., Tharme, R.E., Herrero, M. 2013. Drivers and challenges for food security. In; E. Boelee (Ed.), Managing Water and Agroecosystems for Food Security (pp. 7-28), CAB Int.
• Black, A.L., Aase, J.K. 1988. The use of perennial herbaceous barriers for water conservation end the protection of soils and crops. Agriculture, Ecosystems & Environment, 22-23, 135-148.
• Bowles, T.M., Atallah, S.S., Campbell, E.E., Gaudin, A.C.M., Wieder, W.R., Grandy A.S. 2018. Addressing agricultural nitrogen losses in a changing climate. Nature Sustainability, 1: 399-408.
• Büyükburç, U., Açıkgöz, E., Ekiz, H., Karagüllü, N. 1987. Değişik Kökenli Kültür ve Yabani Korunga Türlerinin Tarımsal Özellikleri Üzerinde Araştırmalar. TÜBİTAK Tarım ve Ormancılık Araştırma Grubu, Proje No: KBTBAÜ-22, 27s.
• Chamberlain, L.A., Aguayo, T., Zerega, N.J.C., Dybzinski, R., Egerton-Warburton, L.M. 2022. Rapid improvement in soil health following the conversion of abandoned farm fields to annual or perennial agroecosystems. Frontiers Sustainable Food Systems, 6, 1010298.
• Chriyaa, A. 2009. The use of shrubs in livestock feeding in low rainfall areas. In; V. Willye (Ed.), Land Use, Land Cover and Soil Science (11p.). Vol. V, EOLSS.
• Çınar, S. 2012. Çukurova bölgesinde bazı kamışsı yumak (Festuca arundinaceae Schreb.) çeşit ve populasyonlarının verim ve kalite özelliklerinin belirlenmesi. GOÜ, Ziraat Fak. Derg., 29(1): 29-33.
• Crews, T.E. 2005. Perennial crops and endogenous nutrient supplies. Renewable Agriculture and Food Systems, 20(1): 25-37.
• Cui, L., Ren, Y., Murray, T.D., Yan, W., Guo, Q., Niu, Y., Sun, Y., Li, H. 2018. Development of perennial wheat through hybridization between wheat and wheatgrasses: A review. Engineering, 4(4): 507-513. De Baets, S., Poesen, J., Gyssels, G., Knapen, A. 2006. Effects of grass roots on the erodibility of topsoils during concentrated flow. Geomorphology, 76(1-2): 54-67.
• Deniz, S., Akdeniz, H., Avcı, M., Kara, M.A. 2005. Faklı devrelerde biçilen korunganın verim potansiyeli ile sindirilebilirlik ve enerji düzeylerinin in vivo ve vitro yöntemlerle belirlenmesi. Veteriner Bil. Derg., 21(3-4): 47-55.
• Derner, J.D., Schuman, G.E. 2007. Carbon sequestration and rangelands: A synthesis of land management and precipitation effects. J. Soil and Water Conservation, 62(2): 77-85.
• Deveci, M., Sıralı, R., Cımbırtoğlu, Ş. 2012. Korunga (Onobrychis sp.) yetiştiriciliğinin arıcılık açısından önemi. Arıcılık Araştırma Derg., 4(8): 16-19.
• Dietzel, R., Liebman, M., Archontoulis, S. 2017. A deeper look at the relationship between root carbon pools and the vertical distribution of the soil carbon pool. Soil, 3: 139-152.
• Edwards, T., Howieson, J., Nutt, B., Yates, R., O’hara, G., van Wyk, B.E. 2019. A ley-farming system for marginal lands based upon a self-regenerating perennial pasture legume. Agronomy for Sustainable Development, 39, 13.
• El Aich, A. 1992. Fodder trees and shrubs in range and farming systems in North Africa. In; A. Speedy & P. Pugliese (Eds.), Legume Trees and Other Fodder Trees as Protein Sources for Livestock. FAO, Rome, M-23.
• FAO. 2011. Biodiversity for Food and Agriculture – Contributing to food security and sustainability in a changing world. Food and Agriculture Organization of the United Nations and the Platform for Agrobiodiversity Research, 66p.
• Geze, M. 2013. Yozgat Koşullarında Yapay Mera Tesisinde Kullanılabilecek Uygun Yem Bitkileri Karışımlarının Belirlenmesi (Yüksek Lisans Tezi). Bozok Üni. Fen Bilimleri Enst. Tarla Bitkileri Anabilim Dalı, Yozgat, 61s.
• Giacalone, G., Peano, C., Isocrono, D., Sottile, F. 2021. Are cover crops affecting the quality and sustainability of fruit production? Agriculture, 11(12): 1201.
• Gliessman, S.R. 2015. Agroecology: The Ecology of Sustainable Food Systems (3rd Ed.). CRC Press, 364p.
• Glover, J.D., Culman, S.W., DuPont, S.T., Broussard, W., Young, L., Mangan, M.E., Mai, J.G., Crews, T.E., DeHaan, L.R., Buckley, D.H., Ferris, H., Turner, R.E., Reynolds, H.L., Wyse, D.L. 2010. Harvested perennial grasslands provide ecological benchmarks for agricultural sustainability. Agriculture, Ecosystems and Environment, 137: 3-12.
• Gökkuş, A. 1984. Değişik Islah Yöntemleri Uygulanan Erzurum Tabii Meralarının Kuru Ot ve Ham Protein Verimleri ile Botanik Kompozisyonları Üzerinde Araştırmalar (Doktora Tezi). Atatürk Üni. Ziraat Fak. Tarla Bitkileri Bölümü, Erzurum.
• Gökkuş, A. 2020. A review on the factors causing deterioration of rangelands in Turkey. Turkish J. Range and Forage Sci., 1(1): 28-34.
• Gökkuş, A. 2024. Tarım kaynaklı sorunlar ve sürdürülebilir bir tarım için çok yıllık yem bitkilerinin önemi: I. Sorunlar. Bilim-Teknoloji-Yenilik Ekosistemi Derg., 5(1): 1-16.
• Gökkuş, A., Baytekin, H., Müftüoglu, N.M., Özaslan Parlak, A., Parlak, M., Tölü, C. 2014. Gökçeada’da Bodur Çalılı Meraların Yakma ve Mekanik Yollarla Islahı ile Yönetim İlkelerinin Belirlenmesi. TÜBİTAK Proje No: 110O260 Sonuç Raporu, 277s.
• Gökkuş, A., Coşkun, E. 2023. Geleceğin Türkiye’sinde doğal çayır ve meraların önemi. Acta Natura et Scientia, 4(1): 58-67.
• Gökkuş, A., Hanoğlu Oral, H. 2022. An Important Forage Source for Animals: Small Grain Pastures. Acta Natura et Scientia, 3(1): 1-14.
• Gökkuş, A., Kantar, F., Karadoğan, T., Koç, A. 2012. Tarla Bitkileri (3. Baskı). Atatürk Üni. Ziraat Fak. Ders Yay. No: 188, AÜZF Ofset Tesisi, Erzurum, 211s.