Fraktal yapı örneklerinin kullanıcılara etkisi üzerine bir araştırma

Yıl 2024, Cilt: 3 Sayı: 1, 27 - 35, 30.06.2024

Merve Güler Güzin Demirkan Türel

Öz

Tarih boyunca insanoğlu barınma ihtiyacını karşılamak için dönemin teknik imkanları dahilinde çeşitli yapılar oluşturmuştur. Temel ihtiyaç barınma olsa da zamanla gelişen teknoloji ve artan nüfusa bağlı olarak konut, eğitim, sağlık, sanat gibi farklı alanlarda farklı işlev ve tasarımlarda mimari yapılar inşa edilmiştir. Yapıları hizmet ettiği amaca uygun fakat estetik değerlere cevap vermeyen ya da tasarımıyla göz dolduran ama işlevselliği bulunmayan iki ayrı grupta inceleyecek olursak bu noktada değerlendirme kriteri olarak; doğada var olan ve diğer canlılar tarafından inşa edilmiş tasarımlar gözlemlenmektedir. Hem estetik değerliyle hem de işlevsel olma yönüyle doğadaki tasarımlar mimariye örnek olmaktadır. Günümüzde pek çok mimari yapı doğadan esinlenerek tasarlanmıştır. Bu bağlamda biyomimesis, fibonacci serisi, altın oran, algoritmik tasarım, parametrik tasarım ve fraktal geometri gibi kavramlar karşımıza çıkmaktadır. Çalışma kapsamında mimari yapı örnekleri içerisinden öklid ve fraktal kurgulu yapıların karşılaştırılması ile kullanıcı üzerine etkisinin incelenmesi amaçlanmıştır. Yapı türleri içerisinde ise aynı anda birçok işleve cevap vermesi beklenen ve kullanıcıların en çok zaman geçirdiği ‘konut yapıları’ örneği seçilmiştir. Yapı örnekleri kullanıcılara anket yöntemi ile sunularak fraktal ve öklid tasarım yaklaşımlarının kullanıcılar üzerine etkisi incelenecektir.

Anahtar Kelimeler

fraktal geometri, mimari tasarım, mekan

Fraktal Yapı Örneklerinin Kullanıcılara Etkisi Üzerine Bir Araştırma

Öz

Tarih boyunca insanoğlu barınma ihtiyacını karşılamak için dönemin teknik imkanları dahilinde çeşitli yapılar oluşturmuştur. Temel ihtiyaç barınma olsa da zamanla gelişen teknoloji ve artan nüfusa bağlı olarak konut, eğitim, sağlık, sanat gibi farklı alanlarda farklı işlev ve tasarımlarda mimari yapılar inşa edilmiştir. Yapıları hizmet ettiği amaca uygun fakat estetik değerlere cevap vermeyen ya da tasarımıyla göz dolduran ama işlevselliği bulunmayan iki ayrı grupta inceleyecek olursak bu noktada değerlendirme kriteri olarak; doğada var olan ve diğer canlılar tarafından inşa edilmiş tasarımlar gözlemlenmektedir. Hem estetik değerliyle hem de işlevsel olma yönüyle doğadaki tasarımlar mimariye örnek olmaktadır. Günümüzde pek çok mimari yapı doğadan esinlenerek tasarlanmıştır. Bu bağlamda biyomimesis, fibonacci serisi, altın oran, algoritmik tasarım, parametrik tasarım ve fraktal geometri gibi kavramlar karşımıza çıkmaktadır. Çalışma kapsamında mimari yapı örnekleri içerisinden öklid ve fraktal kurgulu yapıların karşılaştırılması ile kullanıcı üzerine etkisinin incelenmesi amaçlanmıştır. Yapı türleri içerisinde ise aynı anda birçok işleve cevap vermesi beklenen ve kullanıcıların en çok zaman geçirdiği ‘konut yapıları’ örneği seçilmiştir. Yapı örnekleri kullanıcılara anket yöntemi ile sunularak fraktal ve öklid tasarım yaklaşımlarının kullanıcılar üzerine etkisi incelenecektir.

Anahtar Kelimeler

fraktal geometri, mimari tasarım, mekan

Kaynakça

• Ö. Ediz, “Mimari Tasarımda Fraktal Kurguya Dayalı Üretken Bir Yaklaşım,” Doktora Tezi, İstanbul Teknik Üniversitesi, İstanbul, 2003.
• F. Karakuş, “Ortaöğretim Düzeyi İçin Tasarlanan Fraktal Geometri Öğretim Programının Değerlendirilmesi, ” Doktora Tezi, Karadeniz Teknik Üniversitesi, Trabzon, 2011.
• Ş. Alpay, “Güzelliğin Matematiği ya da Altın Oran, Bilim ve Ütopya,” pp. 66-70, Nisan 2001.
• U. T. Uraz, “Tasarlama Düşünme Biçimlendirme, ” İTÜ Mimarlık Fakültesi Baskı Atölyesi, İstanbul, 1993.
• S. O. Altınuç, “Uydu Görüntülerinden Yarı Otomatik Kıyı Çıkarımı ve Fraktalların Başarım Değerlendirici Olarak Kullanılması,” Yüksek Lisans Tezi, Hacettepe Üniversitesi, Ankara, 2013.
• J. Brebner, Personality theory and movement. In B. Kirkcaldy (Ed.), Individual differences in movement. Lancaster: Medical and Technical Press, 1985.
• G. Çağdas, “Fraktal Geometri ve Bilgisayar Destekli Mimari Tasarımdaki Rolü, CAD+Bilgisayar Destekli Tasarım ve Ötesi,” vol. 21, no. 1, pp. 28-31, 1994.
• B. Çağdaş, Dünya Mimarlar Dizisi: Santiago Calatrava. Boyut Yayın Grubu, İstanbul, 2000.
• G. Çağdaş G. And Ö. Ediz, “Kaos, Fraktaller ve Mimari Tasarım,” İstanbul Kültür Üniversitesi Dergisi, vol. 4, no. 1, pp. 155-160, 2006.
• F. B. Değirmenci, “Fraktal Geometri ve Üretken Sistemlerle Mimari Tasarım,” Yüksek Lisans Tezi, İstanbul Teknik Üniversitesi, İstanbul, 2009.
• Z. Kanatlar, “Fraktal Boyuta Dayalı Mimari Bir Analiz: Sedad Hakkı ve Konut Mimarisi, ” Yüksek Lisans Tezi, Uludağ Üniversitesi, Bursa, 2012.
• U. Erkman, “Mimaride Etki ve Görsel İdrak İlişkileri,” Doktora Tezi, İstanbul Teknik Üniversitesi, İstanbul, 1998.
• P. Şahin, “Aydınlatma Tasarımı Ve Mağaza Kimliğine Katkısı, ” Sanatta Yeterlik Tezi, Mimar Sinan Güzel Sanatlar Üniversitesi, İstanbul 2006.
• R.M. Leland, Mimarlığın Öyküsü, Ögeleri ve Anlamı (Çeviren: Ergün Akça), Kabalcı Yayınevi, 2006.
• M. Silah, Sosyal Psikoloji Davranış Bilimi, Seçkin Yayınları, 2005.
• İ. Tunalı, Tasarım Felsefesi Tasarım Modelleri ve Endüstri Tasarımı, Yem Yayın, 2012.
• B. Zevi, Mimariyi Görmeyi Öğrenmek, (Çeviren: Demir Divanoğlu), Birsen Yayınevi, 1990.
• H. Gezer, “Mekanı Kavrama Sürecin-de Algılama Bileşenleri,” İstanbul Ticaret Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, vol. 11, no. 21, pp. 1-10, 2012.
• D.A.Yazıcıoğlu ve P.S. Meral, “İç Mekân Tasarımının Kurum Kimliğine Uygunluğunun Ölçülmesine Yönelik Yöntem Önerisi”, Yalova Sosyal Bilimler Dergisi, vol 1, no.1, pp. 111-131, 2011.
• S. Göler, “Biçim, Renk, Malzeme, Doku ve Işığın Mekân Algısına Etkisi.” Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Mimar Sinan Güzel Sanatlar Üniversitesi, İstanbul, 2009.
• N. Gürsakal, “Sosyal Bilimler Karmaşıklık ve Kaos.” Nobel Yayın ve Dağıtım, Ankara, 2007.