Factors That Shape the Approach of Form in Orhan Peker Painting

Yıl 2023, , 260 - 273, 01.08.2023

Hayri Ağan

https://doi.org/10.58850/bodrum.1289002

Öz

The aim of this study is to investigate the factors in the formation of the sense of form while addressing the stages in the life of painter Orhan Peker. Another aim of the study is to identify the roots of the idea of plastic with the sense of form that matured in the Bedri Rahmi Atelier during the academy years and embody the effects of the relationship he established with Western painting on his painting. In this study, qualitative research was used as a methodology. By reviewing the literature, exhibition documents, catalog texts, magazine articles, printed resources created for works in collections, and documents in digital media organized on behalf of Orhan Peker were examined. In addition, the partial access to various diaries, drawings, sketches and notebook notes produced by the artist during his travels abroad contributed to the scope of the research. Orhan Peker's understanding of painting was investigated in terms of content and form. As a result, Orhan Peker, who studied at Bedri Rahmi Atelier, exhibits a highly original, non-local, independent attitude contrary to the general tendency to include Anatolian cultural identity codes in the painting. Although he entered the Turkish art scene in the 1950s by being commemorated among the founders of the Onlar Group, the bond he established closely with Western Painting Art, the sources of master artists he was influenced by brought a dominant influence on his understanding of form. Except for canvas painting works, his bohemian and introverted character, which coincides with his flexibility in the use of materials, the state of being a traveler in European travels reveal the intuitive but expressive aspect of Peker painting's sense of form.

Anahtar Kelimeler

Orhan Peker, Painting, Form, Content, Tone

Orhan Peker Resimlerinde Biçim Anlayışını Şekillendiren Etkenler

Öz

Bu çalışmanın amacı ressam Orhan Peker’in hayatındaki evrelere değinirken biçim anlayışının oluşmasındaki etkenleri araştırmaktır. Ressamın akademi yıllarında Bedri Rahmi Atölyesi’nde olgunlaşan biçim anlayışıyla birlikte plastik fikrinin köklerini saptamaya çalışmak, Batı resim sanatıyla kurduğu ilişkinin resmine etkilerini somutlaştırmak çalışmanın bir başka amacıdır. Bu çalışmada nitel araştırma yöntem olarak kullanılmıştır. Literatür taraması yapılarak Orhan Peker adına düzenlenen sergi dokümanları, katalog metinleri, dergi yazıları, koleksiyonlara girmiş eserler için oluşturulmuş basılı kaynaklar ve dijital mecralarda yer alan belgeler incelenmiştir. Ayrıca sanatçının yurtdışı seyahatlerinde ürettiği çeşitli günlük, desen, eskiz ve defter notlarına kısmen de olsa ulaşılabilir olması araştırmanın kapsamına katkı sağlamıştır. İçerik ve biçimsel yönleriyle Orhan Peker resim anlayışı araştırılmıştır. Sonuç olarak Bedri Rahmi Atölyesi’nde yetişen Orhan Peker, Anadolu kültürel kimlik kodlarını resme dâhil etme genel eğilimi aksine son derece özgün, yerel olmayan, bağımsız bir tavır sergilemektedir. 1950’ler Türk sanat ortamına Onlar Grubu’nun kurucuları arasında anılarak girmiş olsa da Batı Resim Sanatı ile yakından kurduğu bağ, etkilendiği usta sanatçı kaynakları, biçim anlayışında baskın etkisini beraberinde getirmektedir. Tuval resmi dışında malzeme kullanımındaki esnekliğiyle örtüşen, bohem, içedönük karakteri, Avrupa seyahatlerindeki gezgin olma hali, Peker resminin, sezgisel ve ifadeci yanı ağır basan biçim anlayışını ortaya koymaktadır.

Anahtar Kelimeler

Orhan Peker, Resim, Biçim, İçerik, Ton

Kaynakça

• Arslan, N. (1997). Eczacıbaşı sanat ansiklopedisi (3). Yapı Endüstri Merkezi Yayınları.
• Berk, İ. (2009). Kült kitap (yazarken / okurken / çizerken). Yapı Kredi Yayınları.
• Berk, İ. ve Küçükerman, Ö. (1994). Ressam Orhan Peker, ‘3.bölüm: ressam Orhan Peker, hayat ve sanat başlıyor’. Milli Reasürans T.A.Ş.
• Edgü, F. (1993). Cornelius’a mektuplar. Yapı Kredi Yayınları.
• Erol, T. (2002). Orhan Peker ressam, 1927-1978, Ara Güler’den Orhan Peker. Milli Reasürans T.A.Ş.
• Germaner, S. (2016). Ressam olarak Bedri Rahmi Eyüboğlu. A. Ayan (Ed.), Bedri Rahmi Eyüboğlu 100 yaşında Sempozyumu (25-29). Mimar Sinan Güzel Sanatlar Üniversitesi Yayınları.
• Giray, K. (1997). Türkiye İş Bankası Koleksiyonu sanat dizisi 55. Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları.
• Giray, K. (2006). Orhan Peker. Beşiktaş Belediyesi Beltaş A.Ş. Sanat Yayınları.
• Giray, K. (2020). Ankara Devlet Resim Heykel Müzesi başyapıtlar ll. Kültür ve Turizm Bakanlığı Güzel Sanatlar Genel Müdürlüğü Yayınları.
• Gönenç, T. (1998). Orhan Peker’in Mahzun Atları, P Kültür Sanat Antika Dergisi, (11), 132-147.
• İnal, G. (2006). Çağdaşlar, Güzel Sanatlar Akademisi 51’ mezunları, Şadan Bezeyiş, Adnan Çoker, Turan Erol, Abdurrahman Öztoprak, Orhan Peker, protest bir estetik pre-psikololik – arketipsel. Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları.
• Halıcı, E. (2017). Orhan Peker ve Türk resim sanatındaki yeri. Atatürk Üniversitesi Güzel Sanatlar Enstitüsü Dergisi, (38), 51-68.
• Hauser. A. (1984). Sanatın toplumsal tarihi (Y. Gölönü, Çev.). Remzi Kitabevi.
• Klingender, F. (2011). Sanatta içerik ve biçim (S. Gürses, Çev.). Sanat ve Kuram 1900-2000 Değişen Fikirler Antolojisi. Küre Yayınları, 472-475.
• Küçükerman, Ö. (1995). Orhan Peker İspanyol Defteri. Yapı Kredi Yayınları.
• Sıtkı, Ş. (1969). Orhan Peker’in Son Sergisi, Ankara Sanat, (33), 14-15.
• Sıtkı, Ş. (1980). Orhan Peker, Orhan Peker’den anılar-sergiler- mektuplar-şiirler. Fotografik Yayınları.
• Tansuğ, S. (1990). Türk resminde yeni dönem. Remzi Kitabevi.
• Tansuğ, S. (2008). Çağdaş Türk sanatı. Remzi Kitabevi.
• Turan, E. (2007). Türk resminde ekspresyonizm bağlamında Ali Çelebi, Cevat Dereli, Orhan Peker, Burhan Uygur ve Yüksel Arslan’ın üslup yorumlarına yeni bir sunum [Yüksek Lisans Eser Metni, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Mimar Sinan Güzel Sanatlar Üniversitesi].
• Wölfflin, H. (1995). Sanat tarihinin temel kavramları (H. Örs, Çev.). Remzi Kitabevi.