TÜRKİYE’DE SOSYAL GİRİŞİMCİLİĞİN GELİŞİMİ VE KURUMSALLAŞMA ÖNERİLERİ

Yıl 2023, Cilt: 01 Sayı: 02, 214 - 231, 27.05.2023

Hüzeyme Gül Efeoğlu

Öz

Öncelikli amacı sosyal etki yaratmak olan, piyasa mekanizması ve girişimcilik prensiplerini kullanarak ticari faaliyetler yürüten sosyal girişimciler, giderek artan ve çeşitlenen sosyal sorunların çözümüne yönelik yenilikçi bir yaklaşım sunmaktadır. Gelişmiş ve gelişmekte olan birçok ülkede sosyal girişimciliğin desteklenmesine yönelik politikalar yürütülmektedir. Türkiye’de de kamu kurumları, sivil toplum kuruluşları, üniversiteler ve aracı kuruluşların sosyal girişimciliğe olan ilgisinin arttığı görülmektedir. Bu makalenin amacı uluslararası iyi uygulama örnekleri de göz önünde bulundurularak Türkiye’de sosyal girişimciliğin desteklenmesine yönelik uygulanabilecek bir dizi politika önerisi sunmaktır. Bu amaçla öncelikle sosyal girişimciliğe ilişkin kavramsal tartışmalar ele alınmış, ilk sosyal girişim örneği ve sosyal girişimciliğin genel kabul görmüş özellikleri değerlendirilmiştir. Sosyal girişimciliğin dünyadaki gelişim dinamikleri, kalkınma açısından önemi ve dünyada sosyal girişimciliğe yönelik uygulanan kamu politikalarına değinilmiştir. Yasal düzenlemeler, ulusal stratejiler, sosyal ürün talebinin artırılması, sosyal etki finansmanı ile kapasite ve ağ geliştirme konularında merkezi düzeyde ilgili bakanlıkların, bölgesel düzeyde kalkınma ajanslarının koordinasyonunda yürütülecek kamu politikası önerileri geliştirilmiştir.

Anahtar Kelimeler

Sosyal Ekonomi, Sosyal Girişimcilik, Kurumsallaşma, Kamu Politikaları, Sürdürülebilir Gelişme.

THE DEVELOPMENT OF SOCIAL ENTREPRENEURSHIP AND PROPOSALS ON INSTITUTIONALIZATION IN TÜRKİYE

Öz

Social entrepreneurs, whose primary purpose is to create social impacts and conduct business activities through market mechanisms and entrepreneurship principles, offer an innovative approach to find proper solutions to increasing and diversifying social problems. Policies on social entrepreneurship have been implemented in many developed and developing countries. In addition, there has been an increased interest in social entrepreneurship among public institutions, non-governmental organizations, universities and intermediary organizations in Türkiye. In this context, this study aims at tendering a range of policy proposals that can be applied for social entrepreneurship in Türkiye in the light of international best practices. For this purpose, firstly, the conceptual discussions of social entrepreneurship were held, highlighting the initial examples of social entrepreneurship and its generally accepted characteristics. The development dynamics of social entrepreneurship, its importance in terms of development and the public policies implemented in the world are mentioned. Public policy proposals were developed to be carried out under the coordination of relevant Ministries at the central level and development agencies at the regional level, regarding legal regulations, national strategies, increasing the demand for social products, social impact financing, and capacity and network development.

Anahtar Kelimeler

Social Economy, Social Entrepreneurship, Institutionalization, Public Policies, Sustainable Development.

Kaynakça

• Ashoka. “Ashoka Envisions A World in Which Everyone Is a Changemaker”, https://www.ashoka.org/en-tr/about-ashoka, (Erişim tarihi: 7.03.2023).
• Austin, J. Stevenson, H. Wei-Skillern, J. (2006). Social and Commercial Entrepreneurship: Same, Different, or Both? Entrepreneurship Theory and Practice, 30,1-22.
• Big Society Capital. “Social Investment Tax Relief”, https://bigsocietycapital.com/impact-report-2020/ecosystem/policy-development/social-investment-tax-relief/, (Erişim tarihi: 7.04.2023).
• Boelman, V. Kwan, A. Lauritzen, J. K. Millard, J. Schon, R. (2014). Growing Social Innovation: A Guide Policy Makers. A Deliverable of The Project “The Theoritical, Empirical and Policy Foundations for Building Social Innovation in Europe” (TEPSIE). Brussels: European Commission.
• Bornstein, D. (2009). Dünya Nasıl Değişir? Sosyal Girişimciler ve Yeni Fikirlerin Gücü. İstanbul: Alfa Yayınları.
• British Council. (2019). Türkiye'de Sosyal Girişimlerin Durumu, İstanbul, 29-61, https://www.britishcouncil.org.tr/programmes/education/social-enterprise-research, (Erişim tarihi: 6.03.2023).
• Brookings. “Social and Development Impact Bonds by The Numbers March 2023 Snapshot”, https://www.brookings.edu/research/social-and-development-impact-bonds-by-the-numbers/, (Erişim tarihi: 7.04.2023).
• Community Fund. “About the National Lottery Community Fund”, https://www.tnlcommunityfund.org.uk/about, (Erişim tarihi: 8.04.2023).
• Convergences. (2019). Microfinance Barometer 2019. Paris: Convergences, 2, https://www.convergences.org/wp-content/uploads/2019/09/Microfinance-Barometer-2019_web-1.pdf, (Erişim tarihi: 7.04.2023).
• CRESS (Chambre Régionale de l’Économie Sociale et Solidaire). “Charte de l’Économie Sociale”,https://www.cressidf.org/wp-content/uploads/2018/06/charte_economie_sociale.pdf, (Erişim tarihi: 20.05.2023).
• Doğu Anadolu Kalkınma Ajansı. “DAKA Sosyal Girişimcilik Programı ile Lise ve Üniversite Gençliğini Geliştirmeye Devam Ediyor.”, https://www.daka.org.tr/haberler/664, (Erişim Tarihi:17.05.2023).
• European Public Service Union (EPSU). “New EC Buying Social Guide: A Giant Step for The EC, A Small Step For Sustainable Procurement”, https://www.epsu.org/article/new-ec-buying-social-guide-giant-step-ec-small-step-sustainable-procurement, (Erişim tarihi: 7.04.2023).
• European Commision. (2014). A Map of Social Enterprises and Their Eco-system in Europe-France. London: ICF Consulting Services.
• European Commission. (2015). A Map of Social Enterprises and Their Eco-systems in Europe Synthesis Report. Luxembourg: European Union.
• GOV.UK. “Social Value Act: Information and Resources” https://l24.im/7cP, (Erişim tarihi: 20.05.2023). Grameen Bank. “About Grameen Bank”, https://grameenbank.org/about/introduction, (Erişim tarihi: 6.03.2023).
• Inclusive Business. “10 Policy Tools That Governments are Implementing to Spur Social Enterprise”, https://www.inclusivebusiness.net/ib-voices/10-policy-tools-governments-are-implementing-spur-social-enterprise, (Erişim tarihi: 8.03.2023).
• Inform Direct. “Advantages and Disadvantages of a Community Interest Company”. https://www.informdirect.co.uk/company-formation/community-interest-company-cic-advantages-disadvantanges/, (Erişim tarihi: 20.05.2023).
• Işık, V. (2016). Çalışmanın Evrimi ve Sosyal Girişim. Bursa: Ekin Yayınevi.
• İstanbul Kalkınma Ajansı. (2023). İstanbul Kalkınma Ajansı 2022 Yılı Faaliyet Raporu, İstanbul, 59, https://www.istka.org.tr/media/133607/istanbul-kalk%C4%B1nma-ajans%C4%B1-2022-faaliyet-raporu.pdf. (Erişim tarihi: 17.05.2023).
• İstasyon TEDÜ. “Sosyal Girişim Ankara Web Sitesi Yayında”, https://www.istasyon.tedu.edu.tr/post/sosyal-giri%C5%9Fim-ankaraweb-sitesiyay%C4%B1nda, (Erişim tarihi: 17.05.2023).
• Kerlin, J. A. (2018). Social Enterprise: What the U.S. and European Experience Can Teach Us and Where to Now? Non-profit Quarterly, 32-37.
• Kim, D., and Lim, U. (2017). Social Enterprise as a Catalyst for Sustainable Local and Regional Development. Sustainability, 9 (8), 1-15.
• Kontak Yenilikçi Öğrenme Merkezi. “Biz Kimiz?”, https://kontak.org.tr/tanisalim/, (Erişim Tarihi: 28.04.2023). Martin, R. L., and Osberg, S. (2007). Social Entrepreneurship: The Case for Definition. Stanford Social Innovation Review, 5 (2), 28-39.
• Mikado. (2017). Sosyal Finansman Rehberi. İstanbul: KUSIF. Nilüfer Belediyesi. “Nilüfer Sosyal Girişimcilik Merkezi”, https://www.nilufer.bel.tr/kategoriler/tesisler/egitim-bilim-teknoloji-mekanlari/nilufer-sosyal-girisimcilik-merkezi6FW32, (Erişim tarihi: 20.05.2023)
• OECD. (2016). Boosting Social Entrepreneurship and Social Enterprise: Creation Unlocking the Potential of Social Enterprises in Croatia, Local Economic and Employment Development (LEED). Paris: OECD.
• OECD and EU. (2017). Boosting Social Enterprise Development: Good Practice Compendium, Local Economic and Employment Development (LEED). Paris: OECD. RAND Corporation. “Evaluating the World's First Social Impact Bond”, https://www.rand.org/randeurope/research/projects/social-impact-bonds.html#key-lessons, (Erişim tarihi: 20.05.2023).
• SEECO. (Social Entrepreneurship, Empowerment and Cohesion in Refugee and Host Communities in Türkiye Project). “Proje Hakkında”, https://seeco.gov.tr/proje-hakkinda-i-1914, (Erişim tarihi: 30.04.2023).
• SEECO. (Social Entrepreneurship, Empowerment and Cohesion in Refugee and Host Communities in Türkiye Project). “Sosyal Satın Almayı Destekleme Çağrısı”, https://l24.im/yjHt, (Erişim tarihi: 30.03.2023).
• STB. (T.C Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı). “Sosyal Gelişmeyi Destekleme Programı”, https://www.sanayi.gov.tr/bolgesel-kalkinma-faaliyetleri/strateji-belgeleri, (Erişim tarihi: 20.05.2023).
• STB. (T.C Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı). “Türkiye’deki Mülteciler ve Ev Sahibi Topluluklar Arasında Sosyal Girişimcilik, Güçlendirme ve Uyum Projesi (Social Entrepreneurship, Empowerment and Cohesion in Refugee and Host Communities in Türkiye Project-SEECO)”, https://www.sanayi.gov.tr/bolgesel-kalkinma-faaliyetleri/uluslararasi-projeler/01167b, (Erişim tarihi: 9.04.2023).
• T.C. Dışişleri Bakanlığı. “AB’nin İstihdam ve Sosyal Yenilik Programı Kapsamında Türkiye’de İlk Kez Mikro İşletmelere Kredi Garanti Desteği Sağlanacak”, https://www.ab.gov.tr/easi-programi-mikrofinans-ve-sosyal-girisimcilik-bileseni-icin-araci-kurulus-belirlendi._51383.html, (Erişim tarihi: 5.03.2023).
• T.C. Ticaret Bakanlığı. “Genel Müdürlüğümüzce Sosyal Kooperatifler Mevzuatı ve İyi Uygulama Örnekleri Çalışma Ziyareti Gerçekleştirildi”, https://esnafkoop.ticaret.gov.tr/haberler/genel-mudurlugumuzce-sosyal-kooperatifler-mevzuati-ve-iyi-uygulama-ornekleri-cali, (Erişim tarihi: 8.04.2023).
• Tepebaşı Sosyal Kuluçka Merkezi. “Kuruluş Hakkında”, http://kulucka.tepebasi.bel.tr/kurumsal.asp, (Erişim Tarihi: 8.04.2023).
• The Office of the Regulator of Community Interest Companies Department for Business, Energy and Industrial Strategy (2022). Annual report 2021-2022. https://assets.publishing.service.gov.uk/government/uploads/system/uploads/attachment_data/file/1096530/cic-22-05-community-interest-companies-annual_report-2021-2022.pdf. (Erişim tarihi: 8.04.2023).
• UN. (United Nations). “Take Action for the Sustainable Development Goals”, https://www.un.org/sustainabledevelopment/sustainable-development-goals/, (Erişim tarihi: 17.05.2023).
• U.S. Department of Education. “Investing in Innovation”, https://oese.ed.gov/offices/office-of-discretionary-grants-support-services/innovation-early-learning/investing-in-innovation-i3/, (Erişim tarihi: 17.03.2023).
• WHO. (World Health Organization). “Millennium Development Goals”, https://l24.im/lwXuk6U, (Erişim tarihi: 17.05.2023).
• Yunus, M., Moingeon, B., and Lehmann-Ortega, L. (2010). Building Social Business Models: Lessons from the Grameen Experience. Long Range Planning, 43(2-3), 308-325.
• Yüreğir Belediyesi. “Yüreğir Sosyal Girişimcilik Merkezi Açılışa Hazırlanıyor”, https://www.yuregir.bel.tr/Sayfa/2432/YUREgIR_SOSYAL_GIRISIMCILIK_MERKEZI_ACILISA_HAZIRLANIYOR, (Erişim Tarihi: 20.05.2023)