Glutensiz Beslenen Hasta ve Sağlıklı Yetişkinlerin Beslenme Alışkanlıklarının ve Kaygı Düzeylerinin Değerlendirilmesi

Yıl 2022, , 128 - 138, 28.08.2022

Şura Bektaş , İclal Öztürk , Sevde Zülfiye Karaoğlu

https://doi.org/10.46413/boneyusbad.1091857

Cited By: 1

Öz

Amaç: Bu çalışma, glutensiz beslenen hasta (glutene duyarlı) ve sağlıklı yetişkinlerin beslenme alışkanlıklarını ve kaygı düzeylerini değerlendirmek amacıyla yürütülmüştür.
Gereç ve Yöntem: Tanımlayıcı ve karşılaştırmalı özelliklere sahip bu çalışma 18-60 yaş arası 57 sağlıklı, 37 çölyak hastası, 14 çölyak olmayan gluten duyarlılığı olan ve altı buğday alerjisi olan, glutensiz beslenen toplam 114 yetişkin ile yürütülmüştür. Veriler, online anket aracılığıyla toplanmıştır. Kaygı düzeylerinin tespiti için Sürekli Kaygı Ölçeği kullanılmıştır.
Bulgular: Sağlıklı katılımcılar, glutene duyarlı katılımcılardan daha sık sebze, meyve, pirinç, mısır, kinoa, chia tohumu, karabuğday ve glutensiz ürün tüketmektedir (p<0.05). Kahvaltılık tereyağı, zeytinyağı, hindistan cevizi yağı, pekmez, reçel, bal ve rafine şeker tüketiminin ise hasta katılımcılarda daha sık olduğu saptanmıştır. Sağlıklı katılımcıların %63.2’si günde 8-12 bardak, hasta katılımcıların ise %50.9’u günde 4-7 bardak su tüketmektedir. Sağlıklı katılımcıların sürekli kaygı puanı ortalaması 41.50 ± 8.17, hasta katılımcılarınki 48.78 ± 9.74 olarak bulunmuştur.
Sonuç: Sağlıklı katılımcıların hastalara göre daha sağlıklı besinleri tercih ettikleri ancak glutensiz hazır ürünleri daha sık tükettikleri ve daha fazla öğün atladıkları gözlenmiştir. Hasta katılımcıların kaygı düzeyleri daha yüksek bulunmuştur.

Anahtar Kelimeler

: Beslenme, Çölyak hastalığı, Glutensiz diyet, Kaygı düzeyi

Evaluation of Eating Habits and Anxiety Levels of Patients and Healthy Adults Who Eat Gluten-Free

Öz

Aim: This study was conducted to evaluate the eating habits and anxiety levels of patients (gluten-sensitive) and healthy adults who eat gluten-free.
Material and Method: This descriptive and comparative study was conducted with 114 adults on a gluten-free diet, including 57 healthy, 37 celiac patients, 14 non-celiac gluten sensitive, and six wheat-allergic individuals aged 18-60 years. Data were collected through an online survey. The Trait Anxiety Inventory was used to determine the anxiety levels.
Results: Healthy participants consumed vegetables, fruits, rice, corn, quinoa, chia seeds, buckwheat, and gluten-free products more often than gluten-sensitive participants (p<0.05). It was determined that the consumption of breakfast butter, olive oil, coconut oil, molasses, jam, honey, and refined sugar was more common in patients. 63.2% of the healthy participants consume 8-12 glasses of water a day, and 50.9% of the patients consume 4-7 glasses of water a day. The mean trait anxiety score of healthy participants was 41.50 ± 8.17, and 48.78 ± 9.74 for the patients.
Conclusion: It was observed that healthy participants preferred healthier foods than patients, but consumed gluten-free ready-made products more often and skipped more meals. Anxiety levels of the patient participants were found to be higher.

Anahtar Kelimeler

Anxiety level, Celiac disease, Gluten-free diet, Nutrition

Kaynakça

• Addolorato, G., Capristo, E., Ghittoni, G., Valeri, C., Mascianà, R., Ancona, C., … Gasbarrini, G. (2001). Anxiety but not depression decreases in coeliac patients after one-year gluten-free diet: A longitudinal study. Scandinavian Journal of Gastroenterology, 36(5), 502-506. doi: 10.1080/00365520119754
• Alpat, İ., Dumlu Bilgin, G. (2018). Glutensiz diyet:Trend mi yoksa tedavi yöntemi mi? Uluslararası Hakemli Beslenme Araştırmaları Dergisi, 5(12), 83-116. doi: 10.17362/DBHAD.2018.1.3
• Araújo, H. M., Araújo, W. M. (2011). Coeliac disease. Following the diet and eating habits of participating individuals in the Federal District, Brazil. Appetite, 57(1), 105-109. doi: 10.1016/j.appet.2011.04.007
• Aydın, Ö., Kahramanoğlu Aksoy E., Akpınar, M. Y., Göktaş, Z. (2019). Yetişkin çölyak hastalarının glutensiz diyete uyumu. Beslenme ve Diyet Dergisi, 47(1), 51-58. doi: 10.33076/2019.BDD.1200
• Babio, N., Alcázar, M., Castillejo, G., Recasens, M., Martínez-Cerezo, F., Gutiérrez-Pensado, V., … Salas-Salvadó, J. (2017). Patients with celiac disease reported higher consumption of added sugar and total fat than healthy individuals. Journal of Pediatric Gastroenterology and Nutrition, 64(1), 63-69. doi: 10.1097/MPG.0000000000001251
• Balakireva, A. V., Zamyatnin A. A. (2016). Properties of gluten intolerance: Gluten structure, evolution, pathogenicity and detoxification capabilities. Nutrients, 8(10), 644. doi: 10.3390/nu8100644
• Boğday, H., Aktan, Z. D., Yardımcı, E. (2021). Anne kaygı düzeyinin ergen kaygı düzeyi üzerindeki etkisinde ergenin bilinçli farkındalık düzeyinin aracı etkisi. Gelişim ve Psikoloji Dergisi, 2(3), 25-42. doi: 10.51503/gpd.878839
• Burger, J., de Brouwer, B., IntHout, J., Wahab, P., Tummers, M., Drenth, J. (2017). Systematic review with meta-analysis: Dietary adherence influences normalization of health-related quality of life in coeliac disease. Clinical Nutrition (Edinburgh, Scotland), 36(2), 399-406. doi: 10.1016/j.clnu.2016.04.021
• Chaudhry, N. A., Jacobs, C., Green, P., Rampertab, S. D. (2021). All things gluten: A review Gastroenterology Clinics of North America, 50(1), 29-40.doi: 10.1016/j.gtc.2020.10.007
• Christoph, M. J., Larson, N., Hootman, K. C., Miller, J. M., Neumark-Sztainer, D. (2018). Who values gluten-free? Dietary intake, behaviors, and sociodemographic characteristics of young adults who value gluten-free food. Journal of the Academy of Nutrition and Dietetics, 118(8), 1389-1398. doi: 10.1016/j.jand.2018.04.007
• Churruca, I., Miranda, J., Lasa, A., Bustamante, M. Á., Larretxi, I., Simon, E. (2015). Analysis of body composition and food habits of Spanish celiac women. Nutrients, 7(7), 5515-5531. doi: 10.3390/nu7075234
• Çakmak, A. (2013). Ankara'da yaşayan 19-65 yaş arası çölyak hastalarının beslenme durumlarının yaşam kalitesi üzerine etkisi (Yayımlanmamış Yüksek lisans tezi). Hacettepe Üniversitesi, Sağlık Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
• Dennis, M., Lee, A. R., McCharty, T. (2019). Nutritional considerations of the gluten-free diet. Gastroenterology Clinics of North America, 48(1), 53-72. doi: 10.1016/j.gtc.2018.09.002
• Diez-Sampedro, A., Olenick, M., Maltseva, T., Flowers, M. (2019). A Gluten-Free Diet, not an appropriate choice without a medical diagnosis. Journal of Nutrition and Metabolism, 2019, 2438934. doi: 10.1155/2019/2438934
• Fera, T., Cascio, B., Angelini, G., Martini, S., Guidetti, C. S. (2003). Affective disorders and quality of life in adult coeliac disease patients on a gluten-free diet. European Journal of Gastroenterology & Hepatology, 15(12), 1287-1292. doi: 10.1097/00042737-200312000-00006
• Fernández Miaja M., Díaz Martín, J. J., Jiménez Treviño, S., Suárez González, M., Bousoño García, C. (2021). Study of adherence to the gluten-free diet in coeliac patients. Anales de Pediatria, 94(6), 377-384. doi: 10.1016/j.anpede.2020.06.012
• Freeman, H. J. (2015). Celiac disease: A disorder emerging from antiquity, its evolving classification and risk, and potential new treatment paradigms. Gut and Liver, 9(1), 28-37. doi: 10.5009/gnl14288
• Gaillard, L. A. (2016). Navigating gluten-related health disorders and nutritional considerations of gluten-free diets. North Carolina Medical Journal, 77(3), 180-182. doi: 10.18043/ncm.77.3.180
• Hall, N. J., Rubin, G., Charnock, A. (2009). Systematic review: adherence to a gluten-free diet in adult patients with coeliac disease. Alimentary Pharmacology & Therapeutics, 30(4), 315-330. doi: 10.1111/j.1365-2036.2009.04053.x
• Häuser, W., Janke, K. H., Klump, B., Gregor, M., Hinz, A. (2010). Anxiety and depression in adult patients with celiac disease on a gluten-free diet. World Journal of Gastroenterology, 16(22), 2780-2787. doi: 10.3748/wjg.v16.i22.2780
• Lerner, A., O’Bryan, T., Matthias, T. (2019). Navigating the Gluten-Free Boom: The dark side of gluten free diet. Frontiers in Pediatrics, 7, 414. doi: 10.3389/fped.2019.00414
• Littlejohns, T. J., Chong, A. Y., Allen, N. E., Arnold, M., Breadbury, K. E., Mentzer, A. J., … Carter, J. L. (2021). Genetic, lifestyle, and health-related characteristics of adults without celiac disease who follow a gluten-free diet: a population-based study of 124,447 participants. The American Journal of Clinical Nutrition, 113(3), 622-629. doi: 10.1093/ajcn/nqaa291
• Makovicky, P., Makovicky, P., Caja, F., Rimarova, K., Samasca, G., Vannucci, L. (2020). Celiac disease and gluten-free diet: Past, present, and future. Gastroenterology and Hepatology from Bed to Bench, 13(1), 1-7.
• Melini, V., Melini, F. (2019). Gluten-free diet: Gaps and needs for a healthier diet. Nutrients, 11(1), 170. doi: 10.3390/nu11010170
• Muhammad, H., Reeves, S., Jeanes, Y. M. (2019). Identifying and improving adherence to the gluten-free diet in people with coeliac disease. The Proceedings of the Nutrition Society, 78(3), 418-425. doi: 10.1017/S002966511800277X
• Özkaya, V., Özkaya, Ö. Ş. (2018). Çölyak hastalığına diyetetik yaklaşım. Selçuk Medical Journal, 34(4), 186-193. doi: 10.30733/std.2018.00906
• Özsan, D. (2013). Çölyak hastalığı olan bireylerin beslenme alışkanlıkları ve genel sağlık durumlarının değerlendirilmesi. (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Haliç Üniversitesi, Sağlık Bilimleri Enstitüsü, İstanbul.
• Pamuk, Y., Hamurcu, H., Armağan, B. (2014). Sınıf öğretmeni adaylarının durumluk ve sürekli kaygı düzeylerinin incelenmesi (İzmir-Buca Örneği). Bartın Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 3(2), 293-316. doi: 10.14686/BUEFAD.201428183
• Parada, A., Mendez, C., Espino, A., Reyes, A., Santibañez, H. (2021). Adherence to gluten-free diet and quality of life in Chilean celiac patients. Revista espanola de enfermedades digestivas : organo oficial de la Sociedad Espanola de Patologia Digestiva, 113(6), 429. doi: 10.17235/reed.2020.7293/2020
• Perrin, L., Allès, B., Buscail, C., Ravel, C., Hercberg, S., Julia, C., … Kesse-Guyyot, E. (2019). Gluten-free diet in French adults without coeliac disease: Sociodemographic characteristics, motives and dietary profile. The British Journal of Nutrition, 122(2), 231-239. doi: 10.1017/S0007114519001053
• Rostami, K., Bold, J., Parr, A., Johnson, M. W. (2017) Gluten-free diet indications, safety, quality, labels, and challenges. Nutrients, 9(8), 846. doi: 10.3390/nu9080846
• Rostami-Nejad, M., Taraghikhah, N., Ciacci, C., Pourhoseingholi, M. A., Barzegar, F., Rezaei-Tavirani, M., … Zali, M. R. (2020). Anxiety symptoms in adult celiac patients and the effect of a gluten-free diet: an Iranian nationwide study. Inflammatory Intestinal Diseases, 5(1), 42-47. doi: 10.1159/000505657
• Saturni, L., Ferretti, G., Bacchetti, T. (2010). The Gluten-free diet: Safety and nutritional quality. Nutrients, 2(1), 16-34. doi: 10.3390/nu20100016
• Serin, Y., Akbulut, G. (2017). Çölyak hastalığı ve glutensiz diyet tedavisine güncel yaklaşım. Türkiye Klinikleri Sağlık Bilimleri Dergisi, 2(3), 192-200. doi: 10.5336/healthsci.2016-53640
• Singh, P., Arora, A., Strand, T. A., Leffler, D. A., Catassi, C., Green, P. H., … Makharia, G. K. (2018). Global prevalence of celiac disease: Systematic review and meta-analysis. Clinical Gastroenterology and Hepatology, 16(6), 823-836. doi: 10.1016/j.cgh.2017.06.037
• Smith, F., Pan, X., Bellido, V., Toole, G. A., Gates, F. K., Wickham, M. S. J., … Mills, E. N. (2015). Digestibility of gluten proteins is reduced by baking and enhanced by starch digestion. Molecular Nutrition & Food Research, 59(10), 2034-2043. doi: 10.1002/mnfr.201500262
• T.C. Sağlık Bakanlığı. (2015) Türkiye Beslenme Rehberi (TÜBER). Yayın No:1035, Ankara. Erişim tarihi: 20.12.2021, https://dosyasb.saglik.gov.tr/Eklenti/10915,tuber-turkiye-beslenme-rehberipdf.pdf
• Taetzsch, A., Das, S. K., Brown, C., Krauss, A., Silver, R. E., Roberts, S. B. (2018). Are gluten-free diets more nutritious? An evaluation of self-selected and recommended gluten-free and gluten-containing dietary patterns. Nutrients, 10(12), 1881. doi: 10.3390/nu10121881
• Ulusoy, H. G., Rakıcıoğlu, N. (2019). Glutensiz diyetin sağlık üzerine etkileri. Beslenme ve Diyet Dergisi, 47(2), 1-6. doi: 10.33076/2019.BDD.1026
• Yıldırım, E. (2020). Çölyak hastalığı ve glutensiz beslenme. Necmettin Erbakan Üniversitesi Genel Sağlık Bilimleri Dergisi, 2(3), 175-187. doi: 10.51123/jgehes.2020.8
• Yıldız, E., Yeniçeri, E. N., Öngel, K. (2019). Durumluk-Sürekli Kaygı Ölçeğinin (STAI-TX) rastgele seçilmiş bireylerde uygulanması ve sonuçları. Smyrna Tıp Dergisi, 9(1), 19-24.
• Yolsal, N., Kıyan, A., Özden, Y. (1998). Beslenme durumunu değerlendirmede beden kitle indeksinin kullanımı. Beslenme ve Diyet Dergisi, 27(2), 43-48.