Kahramanmaraş Depremlerinden Etkilenen ve Etkilenmeyen Üniversite Öğrencilerinin Ruh Sağlığı ve Genel Sağlıklarının Değerlendirilmesi

Yıl 2025, Cilt: 7 Sayı: 1, 104 - 116, 21.04.2025

Kamile Öner

https://doi.org/10.46413/boneyusbad.1505656

Öz

Amaç: Araştırmanın amacı, Kahramanmaraş depremlerinden etkilenen ve etkilenmeyen üniversite öğrencilerinin ruh sağlığı ile genel sağlık durumlarını incelemektir.
Gereç ve Yöntem: Türkiye’de eğitim gören gönüllü 364 üniversite öğrencisinden oluşan kesitsel ve tanımlayıcı bir çalışmadır. Çalışma anketi, Kişisel Bilgi Formu, Kısa Semptom Envanteri ve Genel Sağlık Anketi-12’den oluşmaktadır.
Bulgular: Araştırmaya katılanların 283'ü kadın, 81'i erkek olup, 196 katılımcı 17-20 yaş grubunda yer almaktadır. Depremden etkilenen katılımcıların ruhsal belirti ve şikayetlerinin orta düzeyde (2.23 ± 0.90) olduğu görülürken, uzaktan tanıklık eden katılımcıların ruhsal belirti ve şikayetlerinin daha hafif düzeyde (1.61 ± 0.88) olduğu bulunmuştur. Depresyon alt boyutunda en yüksek puan ortalaması saptanmış ve Genel Sağlık Anketi-12 ile Kısa Semptom Envanteri arasında güçlü pozitif bir ilişki bulunmuştur (r=0.618, p<0.001).
Sonuç: Depremden etkilenen bireylerde ruhsal belirtilerin daha yüksek olduğu, depresyonun en belirgin sorun olarak öne çıktığı ve ruh sağlığı ve genel sağlık arasında güçlü bir pozitif ilişki bulunduğu görülmüştür. Erken psikososyal desteğin ruhsal sağlığı sorunlarının tespitinde faydalı olacağı düşünülmektedir.

Anahtar Kelimeler

Kahramanmaraş Depremleri , Üniversite Öğrencileri , Ruh Sağlığı , Genel Sağlık

Etik Beyan

Çankırı Karatekin Üniversitesi Bilimsel Araştırma ve Yayın Etiği Kurulu tarafından incelenmiş kurulun 22-03-2023 tarih ve 6 nolu toplantı kararıyla etik yönden uygun olduğu belirtilmiştir. Kurum izni de aynı tarihlerde alınmıştır.

Comparative Examination of Mental Health and General Health Status of University Students Affected and Unaffected by the Kahramanmaraş Earthquakes

Öz

Aim: The aim of the study is to examine the mental health and general health status of university students who were affected and unaffected by the Kahramanmaraş earthquakes.
Material and Method: This is a cross-sectional and descriptive study conducted with 364 voluntary university students studying in Türkiye. The study questionnaire consisted of a Personal Information Form, the Brief Symptom Inventory, and the General Health Questionnaire-12.
Results: Among the participants, 283 were female and 81 were male, with 196 individuals in the 17-20 age group. The psychological symptoms and complaints of participants affected by the earthquake were found to be at a moderate level (2.23 ± 0.90), whereas those who witnessed the earthquake from a distance reported milder psychological symptoms and complaints (1.61 ± 0.88). The highest mean score was observed in the depression subscale, and a strong positive correlation was identified between the General Health Questionnaire-12 and the Brief Symptom Inventory (r=0.618, p<0.001).
Conclusion: Individuals affected by the earthquake exhibit higher levels of psychological symptoms, with depression as the most prominent issue. A strong positive relationship has been observed between mental and overall health. Early psychosocial support is considered beneficial for detecting mental health problems.

Anahtar Kelimeler

Kahramanmaraş Earthquakes , University Students , Mental health , General Health

Kaynakça

• Altun, F. (2018). Afetlerin ekonomik ve sosyal etkileri: Türkiye örneği üzerinden bir değerlendirme. Sosyal Çalışma Dergisi, 2(1), 1-15.
• Ata, S.N. (2023). Kahramanmaraş merkezli 6 Şubat depremlerinin kriz yönetimi bağlamındadeğerlendirilmesi. Meriç Uluslararası Sosyal ve Stratejik Araştırmalar Dergisi. 7(Özel Sayı), 59-77. doi: 10.54707/meric.1327520
• Ataç, M., Özsezer, G. (2021). The mental status and nursing approach of Children adoles affected by eartquake. Emerg Aid Disaster Science, 1(1), 22-27.
• Ataya, J., Soqia, J., Ataya, J., AlMhasneh, R., Batesh, D., Alkhadraa, D., Albokaai, H., Morjan, M. (2024). Sleep quality and mental health differences following Syria-Turkey earthquakes: A cross-sectional study. Int J Soc Psychiatry, 26, 207640231223432. doi: 10.1177/00207640231223432
• Başterzi, A.D. (2023). Deprem sonrası ruhsal sağlığın psikopolitiği üzerine düşünmek. Toplum ve Hekim. 38(6), 438-445.
• Bavafa, A., Khazaie, H., Khaledi-Paveh, B., Rezaie, L. (2019). The relationship of severity of symptoms of depression, anxiety, and stress with sleep quality in earthquake survivors in Kermanshah. Journal of Injury and Violence Research, 11(2), 225-232. doi: 10.5249/jivr.v11i2.1203
• Baykan, A. (2023). Deprem mağduru kadınlarda psikolojik etkiler ve fiziksel aktivitenin iyileştirici rolü: Sistematik bir derleme (analiz) (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Uludağ Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Bursa.
• Bedirli, B. (2014). Deprem Travmasının Kronik Psikolojik Etkileri: Düzce Depremi'nden 14 Yıl Sonra Travma Sonrası Stres ve Depresyon Belirtilerinin Yaygınlığı ve İlişkili Risk Faktörleri [Yayımlanmamış Yüksek Lisans tezi], Haliç Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul. Canlı, D., Yılmaz, F. (2024). Deprem sonrasında bireylerin deprem kaygısı, ölüm kaygısı ve psikolojik sağlamlık düzeylerinin değerlendirilmesi. Bozok Tıp Dergisi, 14(1), 9-17. doi: 10.16919/bozoktip.1305106
• Cansel, N., Ucuz, İ. (2022). Post-traumatic stress and associated factors among healthcare workers in the early stage following the 2020 Malatya-Elâzığ earthquake. Konuralp Medical Journal. 14(1), 81-91. doi: 10.18521/ktd.1000636
• Cengiz, S., Peker, A. (2023). Deprem Sonrası Yetişkin Bireylerin Depresyon Düzeylerinin İncelenmesi. TRT Akademi, 8(18), 652-668. doi: 10.37679/trta.1277689
• Demirbaş-Kurtoğlu, H. (2023). Kahramanmaraş Merkezli Depremler Sonrası Depremzedelerde Posttravmatik Stres Bozukluğu, Depresyon ve Anksiyete Bozukluğu Yaygınlığının Araştırılması [Tıpta Uzmanlık Tezi], Gaziantep Üniversitesi Psikiyatri Anabilim Dalı, Gaziantep.
• Gao, X., Leng, Y., Guo, Y., Yang, J., Cui, Q., Geng, B., Hu, H., Zhou, Y. (2019). Association between earthquake experience and depression 37 years after the Tangshan earthquake: a cross-sectional study. BMJ Open, 20;9(8): e026110. doi: 10.1136/bmjopen-2018-026110
• Gerstner, R.M.F., Lara-Lara, F., Vasconez, E., Viscor, G., Jarrin, J.D., Ortiz-Prado, E. (2020). Earthquake-related stressors associated with suicidality, depression, anxiety and post-traumatic stress in adolescents from Muisne after the earthquake 2016 in Ecuador. BMC Psychiatry. 2, 20(1):347. doi: 10.1186/s12888-020-02759-x
• Goldberg, D.P. (1972). Detecting psychiatric illness by questionnaire. Oxford University Press, Oxford. Iqbal, A., Sheikh, A. (2023). The devastating earthquake that struck Turkey and Syria: Post‐traumatic stress disorder and mental health issues among the victims. The International Journal of Health Planning and Management, 38(4), 1080-1083. doi: 10.1002/hpm.3644
• Kılıç, C. (1996). Genel Sağlık Anketi: Geçerlik ve güvenirlik çalışması. Türk Psikiyatri Dergisi, 7:3-11.
• Kırman, F. (2023). Deprem sonrası travmatik stres tepkileri ve sosyal medyada yansımaları. Antakiyat, 6(1), 15-30.
• Kun, P., Tong, X., Liu, Y., Pei, X., Luo, H. (2013). What are the determinants of post-traumatic stress disorder: age, gender, ethnicity or other? Evidence from 2008 Wenchuan earthquake. Public Health, 127(7), 644-652. doi: 10.1016/j.puhe.2013.04.018
• Kurt, E., Gülbahçe, A. (2019). Van depremini yaşayan öğrencilerin travma sonrası stres bozukluğu düzeylerinin incelenmesi. Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 23(3), 957-972.
• Oflaz, F. (2015). Travma yaşamış çocuk ve gençlerin ele alınmasında çocuk-ergen ruh sağlığı ve psikiyatri hemşireliği uygulamaları. Türkiye Klinikleri Dergisi, 1(2), 46-51.
• Shrestha, R. (2015). Post-traumatic stress disorder among Medical Personnel after Nepal earthquake, 2015. J Nepal Health Res Counc.13(30),144–148.
• Suk, J. E., Vaughan, E. C., Cook, R. G., Semenza, J. C. (2020). Natural disasters and infectious disease in Europe: A literature review to identify cascading risk pathways. European Journal of Public Health, 30(5):928-935.
• Sönmez, M. B. (2022). Depremin psikolojik etkileri, psikolojik destek ve korkuyla baş etme. Totbid Dergisi. 21(3), 337-343.
• Sönmez, M. O., Nazik, F., Pehlivan, E. (2017). Van Depremi Sonrası Üniversite Öğrencilerinde Travma Sonrası Stres Bozukluğu. Uluslararası Hakemli Psikiyatri ve Psikoloji Araştırmaları Dergisi, 9:1-20. doi: 10.17360/UHPPD.2017.2.2
• Şahin, H. N., Batıgün, D. A., Uğurtaş, S. (2002). Kısa Semptom Envanteri (KSE): Ergenler için kullanımının geçerlik, güvenilirlik ve faktör yapısı. Türk Psikiyatri Dergisi, 13(2):125-35.
• Şahin, N., Durak, A. (1994). “Kısa Semptom Envanteri (Brief Symptom Inventory- BSI): Türk gençleri için uyarlaması”. Türk Psikoloji Dergisi, 9(31): 44- 56.
• Taşçı, G. A., Özsoy, F. (2021). Deprem travmasının erken dönem psikolojik etkileri ve olası risk faktörleri. Cukurova Medical Journal. 46(2), 488-494. doi: 10.17826/cumj.841197
• Türkiye Cumhuriyeti Cumhurbaşkanlığı Strateji ve Bütçe Başkanlığı (SBB). (2023, Mart). Kahramanmaraş ve Hatay depremleri raporu Mart 2023. Erişim tarihi: 03 Ocak 2024 https://www.sbb.gov.tr/2023-kahramanmaras-ve-hatay-depremleri-raporu/ Ünal-Kılıç, Y. (2014). Afetlerde yardım çalışanlarının travma sonrası stres bozukluğu, benlik saygısı, algıladıkları sosyal destek ve yardım arama davranışları açısından değerlendirilmesi [Yüksek lisans tezi], Kocaeli Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü, Kocaeli.
• World Health Organization. (2024a). Earthquakes. World Health Organization. Erişim tarihi: 03 Ocak 2024 https://www.who.int/health-topics/earthquakes/#tab=tab_3
• World Health Organization. (2024b). Health is a fundamental human right. World Health Organization. Erişim tarihi: 03 Ocak 2024 https://www.who.int/news-room/commentaries/detail/health-is-a-fundamental-human-right