THE FAMILY CONTINUATION IN ISLAMIC LAW

Yıl 2021, , 59 - 87, 31.12.2021

Suat Erdem

https://doi.org/10.51553/bozifder.1004954

Cited By: 1

Öz

The family is both a place of peace, tranquility, love and self-sacrifice, and a place where education and training of new generations are provided. Societies that cannot protect the family, which is the foundation and the smallest building block of society, are doomed to disintegration and disappear. Marriage, which is the only way to create a family in Islamic law, is accepted as an innate need and encouraged. In Islam, it is aimed to establish marriage on the basis of continuity and happiness, not random and temporary. In order to ensure the continuity of the family, temporary marriages are prohibited on the one hand, and on the other hand, some measures and provisions are envisaged before the marriage, during the marriage, before, during and after the divorce. Although it is aimed to create a family for happiness and continuity, sometimes there may be conflicts and disagreements in family life. In these conflict situations, divorce should not be resorted to immediately without a legitimate reason, divorce should be seen as a last resort, and the measures foreseen for the settlement of disputes and the continuation of the marriage should be implemented. Divorce, which is resorted to as a last resort, should not be a solution that ends the marriage irreversibly in the future, but should be done in a way that will give the spouses the opportunity to think and return to the married life depending on regrets in the future. Since we examined premarital measures for the continuity of the family in a previous report, in this article, We will examine the measures during marriage, before divorce, during and after divorce.

Anahtar Kelimeler

Law, Islamic Law, Continuity of Family, Family Happiness, Nushuz, Shikak, Divorce.

İslam Hukukunda Ailenin Devamlılığı

Öz

Aile, hem huzur, sükûn, sevgi ve fedakârlık yeri hem de yeni nesillerin eğitim ve terbiyesinin sağlandığı yerdir. Toplumun temeli ve en küçük yapı taşı olan aileyi koruyamayan toplumlar dağılmaya ve yok olmaya mahkûmdurlar. İslâm hukukunda aileyi oluşturmanın yegâne yolu olan evlilik, fıtri bir ihtiyaç kabul edilmekte ve teşvik edilmektedir. İslâm’da, evliliğin rastgele ve geçici değil devamlılık ve mutluluk temeli üzerine kurulması hedeflenmektedir. Ailenin devamlılığını sağlamaya yönelik olarak bir taraftan geçici evlilikler haram kılınırken diğer taraftan da nikâh öncesi, evlilik devam ederken, boşanma öncesi, boşanma esnasında ve sonrasında bazı tedbirler ve hükümler öngörülmüştür. Mutluluk ve devamlılık üzere bir ailenin oluşturulması hedeflenmekle beraber bazen aile hayatında uyuşmazlıklar ve anlaşmazlıklar olabilmektedir. Bu anlaşmazlık durumlarında da meşru bir gerekçe bulunmadan kolaycılığa kaçarak hemen boşanmaya başvurulmamalı, boşanma son çare olarak görülmeli ve anlaşmazlıkların çözümüne ve evliliğin devamına yönelik tedbirler uygulanmalıdır. Son çare olarak başvurulan boşanma, ileride dönüşü mümkün olmayacak şekilde evliliği sona erdiren bir çözüm biçiminde değil eşlere düşünme fırsatı verecek ve ileride pişmanlıklara bağlı olarak evlilik hayatına geri dönmeyi mümkün kılacak şekilde yapılmalı ve aceleye getirilmeyip zamana yayılmalıdır. Biz daha önceki bir bildirimizde ailenin devamlılığına yönelik evlilik öncesi tedbirleri ele aldığımız için bu makalemizde ailenin devamlılığına yönelik olarak; aile devam ederken, boşanma öncesinde, boşanma esnasında ve boşanma sonrasındaki tedbir ve hükümleri inceleyeceğiz.

Anahtar Kelimeler

Hukuk, İslâm Hukuku, Ailenin Devamlılığı, Aile Mutluluğu, Nüşûz, Şikâk, Boşanma.

Kaynakça

• Abdülhamîd, Muhammed Muhyiddîn. el-Ahvâlu’ş-şahsiyye fi’ş-şerîʻati’l-İslâmîyye. Beyrut: el-Mektebetü’l-İlmiyye, 2003.
• Acar, Halil İbrahim. “İddet”. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. 21/466-471. İstanbul: TDV Yayınları, 2000.
• Acar, Halil İbrahim. “Talâk”. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. 39/496-500. İstanbul: TDV Yayınları, 2010.
• Acar, Halil İbrahim. “Tefrik”. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. 40/277-279. İstanbul: TDV Yayınları, 2011.
• Akgündüz, Ahmet. “Hakem”. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. 15/171-173. İstanbul: TDV Yayınları, 1997.
• Atar, Fahrettin. “Nikâh”. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. 33/112-117. İstanbul: TDV Yayınları, 2007.
• Aydın, Mehmet Âkif. “Aile”. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. 2/196-200. İstanbul: TDV Yayınları, 1989.
• Aydın, Mehmet Âkif. “Kadın”. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. 24/86-94. İstanbul: TDV Yayınları, 2001.
• Aydın, Mehmet Âkif. “Mehir”. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. 28/389-391. Ankara: TDV Yayınları, 2003.
• Aydın, Mehmet Âkif. Türk Hukuk Tarihi. 2. Baskı. İstanbul: Beta Yayım, 1996.
• Babertî, Ekmeluddîn Muhammed b. Muhammed b. Mahmûd el-Hanefî. el-‘İnâye şerhu’l-Hidâye. Beyrut: Dâru’l-Kutubi’l-İlmiyye, 2007.
• Bayar, Mesut. “İslâm Aile Hukukunda Karı-Koca Arasında Meydana Gelen Anlaşmazlıklara Önerilen Çözümler”. e-Şarkiyat İlmi Araştırmalar Dergisi 5 (Nisan 2011), 87-111.
• Bilmen, Ömer Nasuhi. Hukukı İslâmiyye ve Istılahatı Fıkhiyye Kamusu. İstanbul: Bilmen Yayınevi, 1988.
• Boynukalın, Mehmet. “Zevce”. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. 44/306-307. İstanbul: TDV Yayınları, 2013.
• Buhârî, Ebû Abdullah Muhammed b. İsmail. el-Câmiu’s-sahîh. Beyrut: Dâru’l-Ma’rife, 2010.
• Cin, Halil - Akgündüz, Ahmet. Türk İslâm Hukuk Tarihi. 2 Cilt. İstanbul: Timaş Yayınları, 1990.
• Çelik, Hüseyin. “İslâm’da Kadın, Aile ve Aile Sorunları”. Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi 11/59 (Ekim 2018), 1296-1307.
• Çolak, Abdullah. “İslâm’da Aile Kurumunu Korumaya Yönelik Tedbirler”. İ.Ü. İlahiyat Fakültesi Dergisi 7/1 (Bahar 2016), 105-137.
• Çolak, Abdullah. İslâm Aile Hukuku. 3. Baskı. Ankara: Öncü Basım Yayım Ltd. Şti., 2017.
• Döndüren, Hamdi. “Mesken”. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. 29/316-317. Ankara: TDV Yayınları, 2004.
• Döndüren, Hamdi. Delilleriyle Aile İlmihali. İstanbul: Erkam Yayınları, 2012.
• Ebû Dâvûd Süleymân b. el-Eş‘as b. İshâk es-Sicistânî el-Ezdî. es-Sünen. Beyrut: Dâru’l-Ma’rife, 2001.
• Erbay, Celal. “Nafaka”. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. 32/282-285. İstanbul: TDV Yayınları, 2006.
• Erdem, Suat, “İslâm Hukûkuna Göre Tahlîl Nikâhı”. Ekev Akademi Dergisi 17/56 (Yaz 2013): 23-38.
• Erdem, Suat. “İslâm Hukukuna Göre İddet ve İddet Bekleyen Kadının Nikâhı”. Cumhuriyet Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 17/2 (Haziran 2013): 71-95.
• Erdoğan, Suat. “İslâm Aile Hukukunda Şiddetli Geçimsizlik (Şikâk) Durumunda Hakem Tayini ve Tayin Edilen Hakemlerin Yetkileri”. Düzce Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 1/2 (2017), 45-57.
• Esen, Hüseyin. “İslâm Hukukunda Aile”. İlahiyat Akademi Dergisi. 11 (2020), 19-56.
• Gazzâlî, Hüccetü’l-İslâm Ebû Hâmid Muhammed b. Muhammed. İslâmda Evlilik ve Aile Hayatı. çev. Mehmet Ali Kayabağlar. İstanbul: Kahraman Yayınları, 1999.
• Genç, Mustafa. “İslâm Hukukunda Ailenin Önemi ve Evlilik Hayatının Faydaları”. Sosyal Bilimler Dergisi 5/30 (Kasım 2018), 272-294.
• Görgülü, Ülfet. “İslâm Aile Hukukunda Bid’î Talak Meselesi”. İslâm Hukuku Araştırmaları Dergisi 30 (2017), 337-363.
• Günay, Hacı Mehmet. “Nüşûz”. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. 33/303-304. İstanbul: TDV Yayınları, 2007.
• Halebî, İbrahim b. Muhammed b. İbrahim el-Hanefî. Multeka’l-ebhur. Şam: Dâru’l-Beyrûtî, 2005.
• Hin, Mustafa vd. el-Fikhu’l-menhecî alâ mezhebi’l-İmâmi’ş-Şâfiî. Midyat: İslami Kitaplar Nâşiri Mehmet Nuri Nas, t.y.
• İbn Abdülberr, Ebû Ömer Yusuf b. Abdullah b. Muhammed em-Nemrî el-Kurtûbî el-Mâlikî. el-Kâfî fi fıkhi ehli’l-Medîne. Beyrut: Dâru’l-Kutübi’l-İlmiyye, 1992.
• İbn Hazm, Ebû Muhammed Ali b. Ahmed b. Saîd el-Endülüsî. el-Muhallâ bi’l-âsâr. Beyrut: Dâru’l-Kütübi’l-ilmiyye, Beyrut.
• İbn Kayyim el-Cevzî, Şemsuddîn Muhammed Ebû Bekir b. Eyyûb. İ’lâmu’l-muvakki’în ‘an Rabbi’l-‘âlemîn. Beyrut: Dâru’l-Kutubi’l-‘İlmiyye, 2004.
• İbn Kudâme, Muvaffakuddîn Ebû Muhammed Abdullah b. Ahmed b. Muhammed el-Makdîsî el-Hanbelî. el-Muğnî. Riyâd: Dâru ‘Âlemi’l-Kutub, 1997.
• İbn Mâce, Ebû Abdullâh Muhammed b. Yezîd Mâce el-Kazvînî. es-Sünen. Beyrut: Daru’l-Fikr, (t.y.).
• İbn Mâze, Mahmûd b. Ahmed b. Abdü’l-Azîz b. Ömer el-Buhârî. el-Muhîdu’l-burhânî fi’l-fıkhi’n-Nu’mânî. Beyrut: Dâru İhyâi’t-Turâsi’l-‘Arabî, 2003.
• İbn Rüşd el-Hafîd, Ebû’l-Velid Muhammed b. Ahmed b. Muhammed b. Ahmed el- Mâlikî. Bidâyetü’l-müctehid ve nihâyetü’l-muktesıd. İstanbul: Kahraman Yayınları, 1985.
• Kadri Paşa, Muhammed. el-Ahkâmu’ş-şeriyye fi’l-ahvâli’ş-şahsıyye. çev. İsmail Hünerlice - Selim Öztürk. İstanbul: Muallim Neşriyat, 2020.
• Kahveci, Nuri. İslâm Aile Hukuku. İstanbul: Hikmetevi Yayınları, 2014.
• Kâsânî, Alauddin Ebû Bekr b. Mes’ud el-Hanefî. Bedâi’us-sanâi’ fî tertîbi’ş-şerâi’. Beyrut: Dâru’l-Kutubi’l-İlmiyye, 2003.
• Kurtubî, Ebû Abdullah Muhammed b. Ahmed el-Ensârî. el-Câmi’ li ahkâmi’l-Kur’ân. 10 Cilt. Beyrut: el-Mektebetü’l-Asriyye, 2006.
• Mevsîlî, Abdullah b. Mahmûd b. Mevdûd. el-İhtiyâr li ta’lîli’l-Muhtâr. İstanbul: Çağrı Yayınları, 2007.
• Nesefî, Ebü’l-Berekât Hâfızüddîn Abdullah b. Ahmed b. Mahmûd. Tefsîru’n-Nesefî medârikü’t-tenzîl ve hakāiku’t-te’vîl. Beyrut: Dâru’l-Ma’rife, 2008.
• Nesefî, Necmuddîn Ebû Hafs Ömer b. Muhammed. Tılbetü’t-talebe fi’l-ıstılâhâti’l-fıkhıyye. Beyrut: Dâru’n-Nefâis, 1995.
• Nevevî, Ebû Zekeriyâ Muhyiddîn b. Şeref. el-Mecmû‘ şerhu’l-Mühezzeb. Beyrut: Dâru’l-Fikr, 2005. Pırlanta, İsmail. “Hz. Peygamber Döneminde Eğlence Hayatı”. Turkish Studies International Periodical For The Languages, Literature and History of Turkish or Turkic 10/I (2015), 635-658.
• Sâbûnî, Muhammed Ali. Tefsîru âyâti’l-ahkâm mine’l-Kur’ân. İstanbul: Dersaadet Kitabevi, (t.y.).
• Sâğırcî, Esad Muhammed Saîd. Delilleriyle Hanefî Fıkhı. İstanbul: Karınca ve Polen Yayınları, 2009.
• Sahnûn, Ebû Saîd Abdüsselâm b. Saîd b. Habîb et-Tenûhî. el-Müdevvenetü’l-kübrâ. Beyrut: Daru’l-Kutubi’l-İlmiyye, 1994.
• Semerkandî, Alâuddîn Muhammed el-Hanefî. Tuhfetü’l-fukahâ. Beyrut: Dâru’l-Kutubi’l-İlmiyye, (t.y.).
• Serahsî, Şemsu’l-Eimme Ebû Bekr Muhammed b. Ebû Sehl. el-Mebsût. Beyrut: Dâru’l-Kutubi’l-‘İlmiyye, 2009.
• Seyyîd Sâbık. Fıkhu’s-sünne. Beyrut: Dâru İbni Kesîr, 2007.
• Şevkânî, Muhammed b. Ali b. Muhammed. Neylü’l-evtâr şerhu min esrâri Münteka’l-Ahbâr, Beyrut: Dâru’l-Kelimi’t-Tayyib, 2009.
• Şîrâzî, Ebû İshâk İbrahim b. Ali b. Yusuf el-Fîrûzâbâdî. el-Mühezzeb. 3 Cilt. Beyrut: Dâru’l-Ma’rife, 2003.
• Şirbînî, Şemsuddîn Muhammed b. Muhammed el-Hatîb eş-Şâfiî. Muğni’l-muhtâc ilâ ma’rifeti me’âni elfâzi’l-Minhâc. Şam: Dâru’l-Feyhâi, 2009.
• Temel, Ahmet. “İslâm Aile Hukukundaki Arabulucu-Hakemlik Uygulamasının Türkiye’de Aile Arabuluculuğuna Muhtemel Katkıları”. Darulfunun İlahiyat 30/2 (Aralık 2019), 311-336.
• Tirmizî, Ebû Îsâ Muhammed b. Îsâ b. Sevre (Yezîd). el-Câmiu’s-sahîh. Beyrut: Dâru’l-Ma’rife, 2002.
• Topal, Şevket – Küçük, Yunus Emre. “Aile İçi Şiddet ve İslâm Hukukundaki Önleyici Tedbirler”. Recep Tayyip Erdoğan Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 1 (2012), 11-41.
• Yaman, Ahmet. İslâm Aile Hukuku. 19. Baskı. İstanbul: Marmara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Vakfı Yayınları (İFAV), 2016.
• Yaşar, Mehmet Aziz. “İslâm Aile Hukukunda Boşanma Yetkisinin Kötüye Kullanılmasının Hükmü ve Hukukî Sonucu”. Amasya İlahiyat Dergisi 16 (Haziran 2021), 89-124.
• Yaşaroğlu, M. Kâmil. “Koca”. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. 26/128-130. Ankara: TDV Yayınları, 2002.
• Yıldırım, Mustafa. “Tahkîm”. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. 39/411-413. İstanbul: TDV Yayınları, 2010.
• Yılmaz, İbrahim. “İslâm Aile Hukukunda Boşanmaları Önleyici Bir Tedbir Olarak Tahkîm Müessesesine Hukuki İşlerlik Kazandırılması”. Turkish Studies 12/10, 329-360.
• Yılmaz, Orhan. “Model Eş Olarak Hz. Peygamber (sav)”. Uluslararası İslam ve Model İnsan Sempozyumu Bildiri Kitabı. Kahramanmaraş: Büyükşehir Belediyesi Yayınları, 2018.
• Yüksek, Ali. “İslâm Aile Hukukunda Boşama Yetkisi ve Kadının Boşanması”. Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi 7/32, 340-354.
• Zemahşerî, Ebü’l-Kāsım Mahmûd b. Ömer b. Muhammed el-Hârizmî. el-Keşşâf ʿan ḥaḳāʾiḳı ġavâmiżi’t-tenzîl ve ʿuyûni’l-eḳāvîl fî vücûhi’t-teʾvîl’. Beyrut: Dâru’l-Ma’rife, 2005.
• Zemahşerî, Ebü’l-Kāsım Mahmûd b. Ömer b. Muhammed el-Hârizmî. Ruûsu’l-mesâil (el-Mesâilü’l-hilâf beyne’l-Hanefî ve’ş-Şâfiî). İstanbul: el-Mektebetü’l-İslâmî, t.y,.
• Zeyle’î, Fahruddin Osman b. Ali el-Hanefî. Tebyînü’l-hakâik şerhu Kenzi’d-Dekâik. Beyrut: Dâru’l-Kütübi’l-ilmiyye, 2000.
• Zuhaylî, Vehbe. İslâm Fıkhı Ansiklopedisi. İstanbul: Risale Yayınları, 1992.