İbnü’l-Arabî’nin “kutub” kavramı ile ilgili görüşleri

Yıl 2012, Cilt: 1 Sayı: 1 - Cilt: 1 Sayı: 1, 11 - 31, 13.07.2016

Ahmet Atlı

Öz

Bu makalede, gizli veliler topluluğu hakkında geniş bilgiler veren İbnü’l-Arabî’nin kutub hakkındaki görüşleri ele alınmış, yer yer diğer müelliflerin görüşlerine de değinilmiştir. Kutub, tasavvuf terminolojisinin önemli kavramlarından biridir. Ricâlu’l-gayb olarak adlandırılan gizli veliler hiyerarşisinin en başında bulunan kutub, dünyanın ve manevî âlemin yöneticisi olduğu kabul edilen en büyük velidir. Her şey, onun etrafında dönmektedir ve o, bulunduğu makam itibarıyla âlem üzerinde tasarruf etmektedir.

Anahtar Kelimeler

Tasavvuf, İbnü’l-Arabî, Ricâlu’l-gayb, Kutub

The opinions of Ibn Arabi about the concept of Qutb

Öz

In this article, the opinions of İbn Arabi which provide wide information about secret saint community were mentioned and occasionallly opinions of other authors were refered. Qutb is one of the important concepts of Sufi terminology. Qutb is the leader of the secret saint hierarchy which is known as the“ricalu’l-gayb (the men of the unseen)” and he is also regarded as the greatest saint who is the administrator of the world and the spiritual universe. Everything rotates around him and he administers the universe with his spiritual position.

Anahtar Kelimeler

Sufism, Ibn Arabi, The men of theunseen, Qutb

Kaynakça

• Âbidîn, Muhammed Ebu’l-Yüsr. Hikâyâ’s-Sûfiyye. Dimaşk: Dâru’l-Beşâir, 1993
• Afifi, Ebu’l-Âla. Muhyiddin İbnü’lArabî’de Tasavvuf Felsefesi. Çeviren: Mehmet Dağ. İkinci Basım. İstanbul: Kırkambar Yay., 1999.
• Akbulut, Fikri. “Kâtib Mustafa Fevzi b. Nu’man Efendi’nin Hayatı, Eserleri ve Tasavvufî Görüşleri.” Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Yüzüncü Yıl Üniversitesi SBE, 2006.
• Ateş, Süleyman. “Kutub.” DİA. Ankara: Türkiye Diyanet Vakfı, 2002. XXVI, 498499.
• Atlı, Ahmet. “Tasavvufta Ricâlu’lGayb.” Yayımlanmamış Doktora Tezi. Ankara Üniversitesi SBE, 2011.
• Bursevî, İsmail Hakkı. Kitabu’l-Hitab. 1192 H.
• –––Kitâbü’n-Netîce. Haz.: Ali Namlıİmdat Yavaş. İstanbul: İnsan Yay., 1997. Cebecioğlu, Ethem. “Akşemseddin’de
• Bazı Tasavvufî Kavramlar-I”, Ankara Ü. İlahiyat Fak. Dergisi. XLII: 77-95, 2001.
• –––Tasavvuf Terimleri ve Deyimleri Sözlüğü. Üçüncü Basım. İstanbul: Anka Yay., 2005.
• Chittick, William. Varolmanın Boyutları. Çeviren: Turan Koç. İstanbul: İnsan yay., 2007.
• Cürcânî, Ali b. Muhammed eş-Þerîf. Kitâbu’t-Ta’rifât. Beyrut: Mektebetü Lübnan, 1985.
• Debbâğ, Abdülazîz. el-İbrîz. Üçüncü Basım. Beyrut: Dâru’l-Kütübi’l-İlmiyye, 1423/2002.
• Emin, Ahmed. Duha’l-İslâm. Beyrut: Dâru’l-Kütübi’l-Arabî, ts.
• Fîrûzabâdî. el-Kâmûsu’l-Muhît. Sekizinci Basım. Beyrut: Müessesetü’r-Risâle, 1426/2005.
• Geylânî, Abdülkadir. el-Fethu’rRabbani. Çeviren: Osman Güman. Beşinci
• Basım. İstanbul: Gelenek yay., 2011. Goldziher, Ignaz. “Ebdâl.” İA. İstanbul: M.E.B., 1988. IV, 3-4.
• Gümüşhanevî, Ahmed Ziyâuddin. Câmiu’l-usûl fi’l-evliyâ ve envâihim ve evsâfihim. 1298 H.
• Gündoğdu, Cengiz. “Abdulmecîd-i Sîvâsî, Hayatı, Eserleri ve Tasavvufî Görüşleri.” Yayımlanmamış Doktora Tezi. Atatürk Üniversitesi SBE, 1997.
• Gürer, Dilaver. “Hz. Yusuf’un Gördüğü Rüyanın Fusûsu’l-Hikem’deki Yorumu”, Tasavvuf İlmî ve Akademik Araştırma Dergisi (İbnü’l-Arabî Özel Sayısı-1). 21: 39-56, Ocak-Haziran 2008.
• Hakîm, Suad. el-Mu’cemu’s-Sûfî. Birinci Basım. Beyrut: Dendele, 1401/1981.
• Haksever, Ahmed Cahid. “15. Yüzyıl Bir Türk Sûfisi: Yakub-ı Çerhî.” Yayımlanmamış Doktora Tezi. Ankara Üniversitesi SBE, 2005.
• Hatîb el-Bağdadî. Tarihu Bağdad. Kahire: Mektebetü’l-Hancî, 1349/1931.
• Hucvirî, Keşfu’l-Mahcûb (Hakikat Bilgisi). Haz.: Süleyman Uludağ. İstanbul: Dergâh Yay., 1982.
• İbn Âbidin, Muhammed Emin. İcâbetü’lgavs bi-beyâni hâli’n-nükabâ ve’n-nücebâ ve’l-abdâl ve’l-evtâd ve’l-gavs (Mecmûatü Resâil-i İbn Âbidin içinde). İstanbul: 1325.
• İbn Arabî. el-Fütûhâtü’l-Mekkiyye. Tahkik: Osman Yahya-İbrahim Medkur. Kahire: el-Mektebetü’l-Arabiyye, 1407/19871413/1992.
• –––el-Fütûhâtü’l-Mekkiyye. Mısır: Dâru’l-Kütübi’l-Arabiyyeti’l-Kübrâ, ts.
• –––Kitabu Istılâhı’s-Sufiyye (Resâilu İbni’l-Arabî içinde). Haydarabad: Dairatü’l-Maârifi’l-Osmâniyye, 1367/1948.
• –––Kitabu’l-Menzili’l-Kutb Makâlihî ve Hâlihî (Resâilu İbni’l-Arabî içinde). Haydarabad: Dairetü’l-Maarifi’lOsmaniyye, 1367/1948.
• –––Fusûsu’l-Hikem. Ta’lik: Ebu’lAlâ Afîfî. Dâru İhyâi’l-Kütübi’l-Arabiyye, 1365/1946.
• –––Tedbîrât-ı İlâhiye. Tercüme ve Þerh: Ahmed Avni Konuk, Haz.: Mustafa Tahralı. İstanbul: İz Yay., 1992.
• İbn Ebi’d-Dunyâ, Ebûbekr Abdullah b. Muhammed b. Ubeyd b. Süfyân el-Kuraşî.
• el-Evliyâ. Tahkik: Ebû Hâcir Muhammed es-Saîd b. Besyonî Zağlol. 1. Basım. Beyrut: Müessesetü’l-Kütübi’s-Sekâfiyye, 1993.
• İbn Haldûn, Abdurrahmân. elMukaddime. Tahkik: Abdusselâm eşÞeddâdî. Birinci Basım. ed-Dâru’l-Beydâ, 2005.
• İbn Manzûr. Lisanu’l-Arab. Üçüncü Basım. Beyrut: Dâru İhyâi’t-Türâsi’l-Arabî, 1419/1999.
• İbn Teymiyye, Takiyyüddin Ahmed. Mecmûatü’l-Fetâvâ. Üçüncü Basım. Dâru’l-Vefâ, 1426/2005.
• İmam-ı Rabbânî. Mektubât-ı Rabbânî. Çeviren: Kasım Yayla, İstanbul: Merve Yay., 1999.
• Kara, Mustafa. Tasavvuf ve Tarikatlar Tarihi. Altıncı Basım. İstanbul: Dergâh yay., 2003.
• Kâşânî, Abdürrezzâk. Istılâhâtu’sSûfiyye. Tahkik: Abdü’l-Âl Þâhîn. Birinci
• Basım. Kahire: Dâru’l-Menâr, 1413/1992. Mağribî, Ali Harâzm İbnü’l-Arabî.
• Cevâhirü’l-Maânî ve Bulûği’l-Emânî fî Feyzi Seyyidî Ebi’l-Abbâs et-Ticânî. Tashîh: Abdüllatîf Abdurrahmân. Birinci Basım. Beyrut: Dâru’l-Kütübi’l-İlmiyye, 1417/1997.
• Mevlana. Mesnevî. Haz.: Adnan Karaismailoğlu, Yeni Þafak, 2004.
• Nasr, Seyyid Hüseyin. Tasavvufî Makaleler. Çeviren: Sadık Kılıç. Birinci Basım. İstanbul: İnsan Yay., 2002.
• Ögke, Ahmet. “Bir Tasavvuf Terimi Olarak Ricalu’l-Gayb –İbn Arabî’nin Görüşleri-”, Tasavvuf ilmî ve Akademik Araştırma Dergisi. 5: 161-201, Ocak 2001.
• San’ânî, Ebûbekr Abdurrezzâk b. Hemmâm. el-Musannef. Tahkik: Habîburrahmân el-A’zamî. İkinci Basım. el-Mektebü’l-İslâmî,1403/1983.
• Suyûtî, Celâlüddîn Abdurrahmân b. Ebî Bekr b. Muhammed. el-Hâvî li’l-Fetâvâ. Beyrut: Dâru’l-Kütübi’lİlmiyye,1403/1983.
• Tehânevî, Muhammed b. A’la b. Ali elFarukî. Keşşâfu Istılâhati’l-Fünûn. Beyrut: Daru Sadr, ts.
• Tuna, Taşkın. Ol Dedi Oldu – Big Bang’in Nefes Kesen Öyküsü –I. Yedinci Basım. İstanbul: Þule Yay., 2010.
• Uludağ, Süleyman. “Ricâlu’l-Gayb.” DİA. İstanbul: Türkiye Diyanet Vakfı, 2008. XXXV, 81-83.
• ––– “Ricâlullah.” DİA. İstanbul: Türkiye Diyanet Vakfı, 2008. XXXV, 80-81.
• Yıldırım, Ahmet. “Tasavvufta Ricalu’lGayb Telakkisi ve Konuyla İlgili Bazı Rivayetler”, Süleyman Demirel Ü. İlahiyat Fak. Dergisi. 4: 117-147, 1997.
• Yılmaz, Hasan Kâmil. İslâm Tasavvufu (el-Lüma’ Tercümesi içinde). İstanbul: Altınoluk Yay., 1996.