FIKHÎ İHTİLÂFLARIN TARİHSEL GELİŞİMİ

Yıl 2015, Cilt: 8 Sayı: 8 - Cilt: 8 Sayı: 8, 119 - 132, 13.07.2016

Aykut Avcı

Öz

İhtilâf, aynı asırda yaşayanların birbirlerinden farklı düşünüp zıt görüşte olmaları demektir. Fıkıh alanında ihtilâf, fakihlerin ictihada açık konularda farklı görüşte olmalarını ifade eder. Fıkhî ihtilâflar, Hz. Peygamber (s.a.s) döneminde sahabe arasında az da olsa yaşanmıştır. Bu dönemi takip eden sahabe, tabiîn ve müctehid imamlar döneminde fıkhî ihtilâflar artarak devam etmiştir. Taklid döneminde ise mezheplerin teşekkül sürecinin tamamlanmasıyla birlikte fıkhî ihtilâflar daha da derinleşmiştir. Makalemiz, günümüze kadar devam eden fıkhî ihtilâfların tarih içerisinde nasıl bir seyir takip ettiğini ve bunun fıkıh ilmine nasıl bir katkıda bulunduğunu konu edinmiştir.

Anahtar Kelimeler

Fıkıh, İhtilâf, Tarihsel Gelişim

Historical Development of Ikhtilafs in IslamicJurisprudence

Öz

Ikhtilaf (i.e. dispute) refers to a difference of opinion between contemporaries. In Islamic Jurisprudence (Fiqh), it is the dispute of jurists on some judicial matters which essentially need some intellectual efforts to be solved. The first examples of judicial ikhtilaf can be seen in the Prophet Muhammads life-time even though it was rare. After him, the number of ikhtilaf has gradually increased. After the four sunnischools (madhhabs) well established the sekind of ikhtilafs have gone so forth. My aim, in this paper, is to show the development of ikhtilaf during the course of judicial history and carefully determine its contribute to Islamic Jurisprudence.

Anahtar Kelimeler

Islamic Jurisprudence, Ikhtilâf, Historical Development.

Kaynakça

• Abdülhadi, Ebû Serî’ Muhammed, Ýhtilâfu’s-Sahâbe Esbâbuhû ve Âsâruhû, Kahire: Mektebetü Madbu- li, ts.
• Bilmen, Ömer Nasuhi, Istýlâhât-ý Fýkhiy- ye Kamusu, Ýstanbul: Bilmen Yayýne- vi, 1967.
• Ebû Yûsuf, Ya’kûb b. Ýbrâhî, Kitâbu’l- Harâc, Kahire: Matbaatu’s-Selefiyye, 1382.
• Ekinci, Ekrem Buðra, Ýslâm Hukuku Tari- hi, Ýstanbul: Arý Sanat Yayýnlarý, 2006.
• el-Gaznevî, Cemâleddîn Muhammed b. Ahmed, Usûlu’d-Dîn, 1. Basým, Bey- rut: Dâru’l-Beþâiri’l-Ýslâmiyye, 1998.
• el-Hafîf, Alî, Esbâbu Ýhtilâfi’l-Fukahâ, Ka- hire: Dâru’l-Fikri’l-Arabî, 1996.
• Hallâf, Abdulvehhâb, Ýlk Dönem Ýslâm Hu- kuku Yasama, Yargý ve Yürütme, çevi- ren: Abdülhadi Timurtaþ, Ýstanbul: Pý- nar Yayýnlarý, 2006.
• Hassan, Ahmed, Ýslâm Hukuk Ekolle- rinin Doðuþu, çeviren: Ali Hakan Çavuþoðlu-Hüseyin Esen, Ýstanbul: Ýz Yayýncýlýk, 1999.
• el-Hinn, Mustafâ Saîd, Eseru’l-Ýhtilâf fî’l- Kavâidi’l-Usûliyye fî Ýhtilâfi’l-Fukahâ, 7. Basým, Beyrut: Muessesetu’r-Risâle, 2006.
• Hudarî, Ýslâm Hukuku Tarihi, çeviren: Haydar Hatipoðlu, Ýstanbul: Kahra- man Yayýnlarý, 1974.
• Ýbn Haldûn, Abdurrahmân b. Muham- med el-Hadramî, Mukaddime, tah- kik: Abdusselâm eþ-Þeddâdî, Beyrut: Dâru’l-Kalem, 1984.
• Ýbn Kayyim, Muhammed b. Ebû Be- kir el-Cevziyye, Ý’lâmu’l-Muvakkiîn an Rabbi’l-Âlemîn, tahkik: Tâhâ Abdurraûf Sa’d, Beyrut: Dâru’l-Cîl, 1973.
• Ýzmirli, Ýsmail Hakký, Ýlm-i Hilâf, Dersaa- det: Hukuk Matbaasý, 1330.
• Karaman, Hayreddin, Ýslâm Hukuk Tari- hi, Ýstanbul: Ýz Yayýncýlýk, 1999.
• _____, Ýctihad, Taklid ve Telfik Üzeri- ne Dört Risale, Ýstanbul: Ýz Yayýncýlýk, 2000.
• _____, Ýslâm Hukukunda Ýctihad, Ýstan- bul: ÝFAV, 1996.
• Kattân, Mennân, Târîhu’t-Teþrîi’l-Ýslâmî, Kahire: Mektebetu Vehbe, 2001.
• Keskioðlu, Osman, Fýkýh Tarihi ve Ýslâm Hukuku, Ankara: Diyanet Ýþleri Baþ- kanlýðý Yayýnlarý, 1999.
• Kýlýç, Yusuf, Ýslâm Fýkýh Mezheplerinin Doðuþunu Hazýrlayan Sebepler, Ýstan- bul: Alkan Matbaasý, 1997.
• el-Muhammady, Abd. Halim, “Develop- ment of Ýkhtilâf Literature”, Ýslamiy- yat, Bengi: 1981.
• Özen, Þükrü, “Ýlm-i Hilâf Yahut Fukahâ Metoduna göre Cedel Hakkýnda Klasik Bir Metin: Menþeu’n-Nazar”, Makâlât, 1999/2.
• Schacht, Josepht, “Ýkhtilâf”, The Ency- cpleopedia of Ýslâm (New Edition), Le- iden 1971, Vol. III.
• eþ-Þâtýbî, Ýbrâhîm b. Mûsâ, el-Ý’tisâm, tahkik: Suleym b. Îd el-Hilâlî, 1. Ba- sým, Suud: Dâru Ýbn-i Affân, 1992.
• Þerefuddîn, Abdulazîm, Târîhu’t-Teþrîi’l- Ýslâmî ve Ahkâmu’l-Mulkiyye ve’þ- Þuf’a ve’l-Akd, Bingazi: Câmiatu Kar- yunus, 1989.
• Tavîle, Abdusselâm, Eseru’l-Luða fî Ýhtilâfi’l-Muctehidîn, Beyrut: Dâru’s- Selâm, 2000.
• Tehânevî, Muhammed b. A’lâ b. Alî el- Fârukî el-Hanefî, Keþþâfu Istýlâhâti’l- Funûn ve’l-Ulûm, Ýslamabad: Mukta- dera Kavmi Zebân, 1991.
• Zeydân, Abdulkerîm, Mecmuatu Buhûsi’l- Fýkhiyye, Beyrut: Mektebetu’l-Kudus, 1986.