İskilipli Mehmed b. Ömer'in Nuhbetu'l-Fiker Haşiyesi ve Tercümesinin Neşri

Yıl 2016, Cilt: 10 Sayı: 10, 127 - 164, 30.12.2016

Fatih Gümüş , Abdullah Taha İmamoğlu

Öz

Osmanlı uleması İbn Hacer’in Nuhbetu’l-Fiker
adlı hadis usulü risalesini medreselerde okutmuş ve üzerine birçok çalışma
yapmıştır. Bu çalışmalardan birisi de İskilipli Mehmed b. Ömer’in hâşiyesi ve
tercümesidir. İskilipli, 18. yüzyılda Amasya ve İskilip bölgesinde yaşamış,
daha sonra ilim tahsili için İstanbul’a göç etmiş ve oraya yerleşmiştir.
Öğrencilerin İbn Hacer’in Nuhbetu’l-Fiker adlı hadis usulü risalesine
olan teveccühlerini görünce de eseri anlaşılır bir şekilde hâşiyeli olarak
tercüme etmeye karar vermiştir. Bu çalışmada İskilipli Mehmed b. Ömer’in 18.
yüzyılın sonlarına doğru yaptığı hâşiye ve tercüme çalışması neşredilip
incelenecektir. Ayrıca müellifin hayatı ve eserleri hakkında da bilgi
verilecektir. 

Anahtar Kelimeler

Hadis Edebiyatı, İbn Hacer, Nuhbetu'l-Fiker, Mehmed b. Ömer, Haşiye

Kaynakça

• Ahmed b. Hanbel, Ebû Abdullâh Ahmed b. Muhammed eş-Şeybânî, Musnedu el-İmâm Ahmed b. Hanbel, (thk. Şu‘ayb el-Arnavut, Âdil Murşid), Muessesetu’r-risâle, Beyrut 1998/1419.
• Beyhakî, Ebû Bekr Ahmed b. el-Huseyn b. Alî, Ma‘rifetu’s-Sünen ve’l-Âsâr, tahrîc: Abdulmu‘ti Emîn Kal‘acî, Câmi‘atu’d-dirâseti’l-islâmiyye, Karaçi 1991.
• Buhârî, Ebû Abdullâh Muhammed b. İsmâ‘îl, el-Câmi‘u’s-Sahîh, (thk. Muhammed Fuâd Abdulbâkî), 1. bsk., el-Matba‘atu’s-selefiyye, Kahire, 1400.
• Cihan, Sadık, “Osmanlı Devrinde Türk Hadisçileri Tarafından Yazılan Usûlü Hadis Eserleri, Risâleleri ve Nuhbetü’l-Fiker Üzerine Yapılan Şerh ve Tercümeler”, AÜİFD, s. 1 (1975), ss. 132-134,
• Ebû Dâvûd, Suleymân b. Eş‘as b. İshâk el-Ezdî es-Sicistânî, Sunenu Ebî Dâvûd, (thk. Muhammed Nâsıruddîn el-Elbânî), Mektebetu’l-ma‘ârif li’n-neşri ve’t-tevzî‘, Riyad ty.
• Engin, Sezai, “Hadis Litaratüründe Hâşiyeler: Nuhbetü’l-Fiker ve Nüzhetü’n-nazar Üzerine Yapılan Hâşiye Çalışmaları Bibliyografyası”, Hadis ve Siyer Araştırmaları/Hadith and Sira Studies, 2015, c. I, s. 1, ss. 76-98.
• Erul, Bünyamin, “İlmiyye Sınıfına Mensup Bazı İskilipli Alimler ve Eserleri”, Türk Kültüründe İz Bırakan İskilipli Alimler Sempozyumu,1998.
• İbn Mâce, Ebû Abdullâh Muhammed b. Yezîd er-Rebe‘î el-Kazvînî, Sunenu İbn Mâce, yy., ty.
• İmamoğlu, Abdullah Taha, “Anadolu’da Usul Çalışmaları: Ramazanzade Abdünnafi İffet Efendi’nin Nuhbetü’l-Fiker Şerhi: “El-Eserü’l-Muteber fi Tercemeti Nuhbeti’l-Fiker”, Uluslararası Katılımlı Sempozyum: Anadolu’da Hadis Geleneği ve Daru’l-Hadisler, 2011.
• İmamoğlu, Abdullah Taha, “19. Yüzyıl Ulemâsından Ahmed Fatih Efendi’nin Nuhbetü’l-Fiker Tercümesi ve Şerhi”, Anadolu’nun İslamlaşma Sürecinde Dâru’l-Hadisler, 2013.
• İskilibî, Mehmed b. Ömer, Tercüme-i Nuhbetü’l-Fiker, Edirne Selimiye Kütüphanesi, demirbaş numarası: 911.
• Muslim b. Haccâc, Ebû’l-Huseyn el-Kuşeyrî en-Nîsâbûrî, el-Câmi‘u’s-Sahîh, Mektebetu’r-ruşd, Riyad 1422/2001.
• es-Suyûtî, Celâleddîn b. Ebû Bekir, el-Câmi‘u’s-Sağîr fî Ehâdisi’l-Beşîr ve’n-Nezîr, Dâru’l-kutubi’l-ilmiyye, Beyrut 2006.
• Taberânî, Ebû’l-Kâsım Suleymân b. Ahmed, Mu‘cemu’l-Kebîr, (thk. Hamdî Abdulmecîd es-Selefî), Mektebetu İbn
• Teymiyye, Kahire ty.
• _______, Mu‘cemu’l-Evsat, (thk. Ebû Mu‘âz, Ebû’l-Fadl), Dâru’l-Haremeyn, Kahi­re 1995.
• _______, Musnedu’ş-Şâmiyyîn, (thk. Hamdî Abdulmecîd Selefî), Mues­sesetu’r-risâle, Beyrut 1989.
• Tirmizî, Ebû Îsâ Muhammed b. Îsâ b. Sevre es-Sulemî, Sunenu’t-Tirmizî, (thk. Muhammed Nâsıruddîn el-Elbânî), Mektebetu’l-ma‘ârif li’n-neşri ve’t-tevzî‘, Riyad 1417.
• Yıldırım, Selahattin, “el-Muhaddisûnû’l-ʻOsmâniyyun fi’l-Karnî’s-Sâminî ‘Aşer ve Mü’ellifâtuhum”, Ondokuz Mayıs Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, 2015, s. 39, ss. 5-30.