SÜNNİ MÜFESSİRLERE GÖRE MUT‘A NİKÂHI

Yıl 2017, Cilt: 11 Sayı: 11, 207 - 237, 21.06.2017

Süleyman Yılmaz

Öz

Bu çalışmada, Ehl-i Sünnet ve Şiî Caferî mezhebi arasındaki tartışmalı
meselelerden biri olan mut‘a nikâhına, Kur’ân tarafından izin verildiği iddiası
araştırılmıştır. Şiî Caferî mezhebi, istimtâ‘ âyeti olarak da bilinen Nisâ Sûresinin
24. âyetini, Kur’ân’da mut‘anın cevazına referans göstermiştir. Mut‘anın haram
olduğunu iddia edenlerin görüşleri Nisâ Sûresi 24. âyeti bağlamında ele alınıp
değerlendirilmiştir.

Anahtar Kelimeler

Ehl-i Sünnet, Mut'a

Kaynakça

• Abdülbâki, Muhammed Fuâd, el-Mu‘cemü’l-Müfehres li Elfâzi’l-Kur’âni’l-Kerîm, Dâru’l-Kütübi’l-Mısriyye, Kahire ts.
• Abdürrezzâk, Ebû Bekr b. Hemmâm b. Nâfi‘ es-San‘ânî el-Himyerî, Tefsîru’l-Kur’ân, Birinci Basım, Mektebetü’r-Rüşd, Riyat ts.
• Altuntaş, Mehmet, Kur’ân Perspektifinden Dünyanın Değeri, Basılmamış Doktora Tezi, Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara 2008.
• Âlûsî, Ebü’s-Senâ Şihâbüddîn Mahmûd b. Abdillâh b. Mahmûd el- Hüseynî, Rûhü’l-Me‘ânî fî Tefsîri’l-Kur’âni’l-‘Azîm ve’s-Seb‘i’l-Mesânî, Dâru İhyâi’t-Türâsi’l-‘Arabî, Beyrut ts.
• Begavî, Ebû Muhammed Muhyissünne el-Hüseyn b. Mes‘ûd b. Muhammed el-Ferrâ’, Me‘âlimü’t-Tenzîl, Birinci Basım, Dâru Tayyibe, Riyat 1989.
• Beyhakî, Ebû Bekr Ahmet b. el-Hüseyn b. Ali, es-Sünenü’l-Kübrâ, Üçüncü Baskı, Dâru’l-Kütübi’l-‘İlmiyye, Beyrut ts.
• Beydâvî, Abdullah b. Ömer b. Muhammed Nasıruddîn, Envâru’t-Tenzîl ve Esrâru’t-Te’vîl, Birinci Basım, Dâru’l Kütübi’l-‘İlmiyye, Beyrut 2003.
• Birışık, Abdülhamit, “Kıraat”, DİA, İstanbul 2002.
• Buhârî, Ebû Abdillâh Muhammed b. İsmâîl, Sahîh-u Buhârî, Birinci Basım, el-Mektebetü’s-Selefiyye, Kahire, ts.
• Cemel, Süleymân b. Ömer b. Mansûr el-Uceylî Ezherî, Fütühâtü’l-İlâhiyye bi Tevzîhi Tefsîri’l-Celâleyn, Birinci Basım, Dâru’l Kütübi’l-‘İlmiyye, Beyrut 1996.
• Cessâs, Ebû Bekir, Ahkâmü’l-Kur’ân, Dâru’l-Fikr, Beyrut 2001.
• Çakan, İ. Lütfü,-Eroğlu, Muhammed, “Abdullah b. Abbas b. Abdulmuttalip”, DİA, İstanbul 1988.
• Dalkıran, Sayın, “İmamiye Şiası’nın Mut‘a Nikâhı Uygulamasına Karşı Ahmet Feyzi’nin Eleştirileri”, Atatürk Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, sy., 24, ys. 2007.
• Dönmez, İbrahim Kâfi, “Müt‘a”, DİA, İstanbul 2006.
• Ebû Dâvûd, Süleymân b. el-Eş‘as b. İshâk es-Sicistânî el-Ezdî, Kitâbü’l-Mesâhif, İkinci Basım, Dâru’l-Beşâiri’l-İslâmiyye, Beyrut 2002.
• Ebû Dâvûd, Süleyman b. el-Eş‘as es-Sicistânî, Sünenü Ebî Dâvûd, Beytü’l-Efkâri’d-Devliyye, ys. ts.
• Ebû Ubeyd, el-Kâsım b. Sellâm b. Miskîn el-Herevî, en-Nâsih ve’l-Mensûh, Mektebetü Rüşd, Riyat ts.
• Hâzin, Ebü’l-Hasen Alâüddîn Alî b. Muhammed b. İbrâhîm el-Bağdâdî, Lübâbü’t-Te’vîl fî Me‘ânî’t-Tenzîl, Birinci Basım, Dâru’l-Kütübi’l-‘İlmiyye, Beyrut 2004.
• İbn ‘Arabî, Ebû Bekr Muhammet b. Abdullah, Ahkâmü’l-Kur’ân, İkinci Basım, Dâru’l-Kütübi’l-İlmiyye, Beyrut 2002.
• İbn ‘Âşûr, Muhammed et-Tâhir b. Muhammed b. Muhammed et-Tâhir et-Tûnisî, Tefsîru’t-Tahrîr ve’t-Tenvîr, ed-Dâru’t-Tûnisiyye li’n-Neşr, Tunus 1984.
• İbn Cevzî, Ebü’l-Ferec Cemâlüddîn Abdurrahmân b. Alî b. Muhammed el-Bağdâdî, Nevâsihu’l-Kur’ân, Birinci Basım, Dârus-Sekâfeti’l-‘Arabiyye, Dimeşk 1990.
• İbn Cevzî, Ebü’l-Ferec Cemâluddîn Abdurrahmân b. Ali b. Muhammed, Zâdü’l-Mesîr fî ‘İlmi’t-Tefsîr, Üçüncü Basım, el-Mektebü’l-İslâmî, Beyrut 1984.
• İbn Ebî Hâtim, Abdurrahman b. Muhammed b. İdris er-Râzî, Tefsîru’l-Kur’âni’l-‘Azîm, Birinci Basım, Mektebetü Nezâr Mustafa el-Bâz, Mekke 1997.
• İbn Kesîr, ‘İmâdüddîn Ebi’l Fidâ İsmail ed-Dimeşkî, Tefsîru’l-Kur’âni’l-‘Azim, Birinci Basım, Mektebetü Evlâdi’ş-Şeyh lit-Türâs, Kahire 2000.
• İbn Manzûr, Lisânü’l-‘Arab, (Thk. Abdullah Ali el-Kebîr, vd.) Dâru’l-Ma‘ârif, Kahire ts.
• İbn Münzir. Ebû Bekr Muhammed b. İbrâhîm en-Nîsâbûrî, Kitâbü Tefsîri’l-Kur’ân, Birinci Basım, Dâru’l-Me‘âsir, Riyat 2002.
• İbn Teymiyye, Ebü’l-‘Abbâs Takiyyuddîn Ahmed b. Abdülhalîm, Minhâcü’s-Sünneti’n-Nebeviyye fî Nakzı Kelâmi’ş-Şî‘ati ve’l-Kaderiyye, (Thk. Muhammed Reşâd Sâlim), Birinci Basım, Dâru Neşr Müteaddide, ys. 1986.
• İsfehânî, Râgıp, Müfredât Elfâzi’l-Kur’ân, Dâru’l-Kalem, İkinci Basım, Dimeşk 2002.
• Kal‘acı, Muhammed Ravvâs, Mu‘cemü’l-Lügati’l-Fukahâ, İkinci Basım, Dâru’n-Neffâs, Beyrut 2006.
• Kâsımî, Muhammed Cemâlüddîn b. Muhammed Sa‘îd b. ed-Dımeşkî, Mehâsinü’t-Te’vîl, Birinci Basım, Dâru İhyâi’l-Kütübi’l-‘Arabiyye, ys. ts.
• Konevî, ‘İsâmuddîn İsmail b. Muhammed el-Hanefî, Hâşiyetü’l-Konevî, Birinci Basım, Dâru’l Kütübi’l-‘İlmiyye, Beyrut 2001.
• Kurtubî, Ebû Abdullâh Muhammed b. Ahmed el-Câmi‘u li Ahkâmi’l-Kur’ân, Birinci Basım, Müessetü’r-Risâle, Beyrut 2006.
• Mâturîdî, Ebû Mansûr Muhammed b. Muhammed es-Semerkandî, Te’vîlâtü’l-Kur’ân, Dâru’l-Mîzân, İstanbul 2005.
• Mûsevî, Mûsâ, eş-Şîa ve’t-Tashîh: es-Sıra‘ beyne’ş-Şîa ve’t-Teşeyyu‘, ys 1988.
• Muslihuddîn, Mustafa b. İbrahim er-Rûmî el-Hanefî, Hâşiyetü İbni’t-Temcîd, Birinci Basım (Hâşiyetü’l-Konevî ile beraber basılmıştır.), Dâru’l Kütübi’l-‘İlmiyye, Beyrut 2001.
• Müslim, Ebü’l-Hüseyin b. Haccâc el-Kuşeyrî en-Neysâbûrî, Sahîh-u Müslim, Birinci Basım, Dâru-l-Hadîs, Beyrut 1991.
• Nehhâs, Ebû Cafer, Kitâbü’n-Nâsih ve’l-Mensûh fi’l-Kur’âni’l-Kerîm, Mektebetü ‘Alâmiyye, ys. 1938.
• Nehhâs, Ebû Cafer, Me‘âni’l-Kur’âni’l-Kerîm, Birinci Basım, Merkezü İhyâi’t-Türâsi’l-İslâmî, Mekke 1988.
• Nesefî, Ebü’l-Berekât Hâfızüddîn Abdullāh b. Ahmed b. Mahmûd, Medârikü’t-Tenzîl ve Hakâikü’t-Te’vîl, Birinci Basım, Dâru’l Kütübi’l-‘İlmiyye, Beyrut 1995.
• Önder, Muharrem. “Şaz Kıraatlar ve İslam Hukuku Açısından Değeri”, İslam Hukuku Araştırmaları Dergisi, sy. 13, ys. 2009.
• Öztürk, Mustafa, “Sünni ve Şii Kaynaklarda Mut‘a Nikâhı Tartışması”, İslâmiyât, ys. 2005.
• Râzî, Muhammed Fahreddîn, Tefsîru’l-Kebîr, Birinci Basım, Dâru’l-Fikr, ys. ts.
• Sâbûnî, Muhammed Ali Safvetü’t-Tefâsîr, Dâru’l-Fikr, Beyrut 2001.
• Sa‘lebî, Ebû İshâk Ahmed b. Muhammed b. İbrâhîm, el-Keşfü ve’l Beyân fî Tefsîri’l-Kur’ân, (Thk. eş-Şeyh Seyyid Kesrevî Hasan), Birinci Bâsım, Dâru’l-Kütübi’l-‘İlmiyye, Beyrut ts.
• Suyûtî, Celâleddîn, ed-Dürru’l-Mensûr fi’t-Tefsîr bi’l-Me’sûr, Birinci Basım, Merkezü Hicr lil Bühûs ve’d-Dirâsâti’l-‘Arabiyye ve’l-İslâmiyye, Kahire 2003.
• Suyûtî, Ebü’l-Fazl Celâlüddîn Abdurrahmân b. Ebî Bekr b. Muhammed el-Hudayrî eş-Şâfiî, el-İtkân fî ‘Ulûmi’l-Kur’ân, (Thk. Muhammed Ebü’l-Fazl İbrahim), Vizâretü’ş-Şuûni’l-İslâmiyye, ys. ts.
• Şevkânî, Ebû Abdillâh Muhammed b. Alî b. Muhammed es-San‘ânî el-Yemenî, Fethu’l-Kadîr el-Câmi‘u beyne’l-Fenniyyi’r-Rivâye ve’d-Dirâye min İlmi’t-Tefsîr, Dördüncü Basım, Dâru’l-M‘arife, Beyrut 2007.
• Şeyh Müfîd, Muhammed b. Muhammed en-Nu‘mân, Hulâsatü’l-Îcâz, Mektebetü’l-‘Akâid, ys. ts.
• Şeyhzâde, Muhammed b. Muslihiddîn Mustafa Koçevî Muhyiddîn, Hâşiyetü Şeyhzâde alâ Tefsîri’l-Kâdı el-Beyzâvî, Hakikat Kitabevi, İstanbul 1995.
• Taberî, Ebû Cafer Muhammed b. Cerîr, Câmi‘u’l-Beyân an Te’vîl-i Âyi’l-Kur’ân, Birinci Basım, Kahire 2001.
• Temel, Nihat. “Şaz Kıraatlar Ve Yorum Farklılıklarına Etkisi”, Kur’ân ve Tefsir Araştırmaları-III Tartışmalı İlmi Toplantı (14-15 Ekim 2000), İstanbul 2002.
• Tirmîzî, Ebû ‘Îsa Muhammed b. ‘Îsâ b. Sevre, Sünenü’t-Tirmîzî, Beytü’l-Efkâri’d-Devliyye, ys. ts.
• Ustaosmanoğlu, Mahmut, Rûhu’l-Furkân Tefsiri, Sîrâç Kitapevi, İstanbul 2006.
• Ünal, Yavuz, “Hadis Verilerine Göre Mut‘a Nikâhı” On Dokuz Mayıs Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, sy., 7, ys. 1993.
• Yazır, Elmalılı M. Hamdi, Hak Dini Kur’ân Dili, Azim Dağıtım, İstanbul ts.
• Zebîdî, Ebü’l-Feyz Muhammed el-Murtazâ b. Muhammed b. Muhammed b. Abdirrezzâk, Tâcü’l-‘Arûs, et-Turâsü’l-‘Arabî, Kuveyt 1985.
• Zeccâc, Ebû İshâk İbrâhîm b. es-Serî b. Sehl el-Bağdâdî, Me‘âni’l-Kur’ân ve ‘İrâbüh, Birinci Basım, ‘Âlemü’l-Kütüb, Beyrut 1988.
• Zemahşerî, Cârullâh Ebü’l Kâsım Muhammed b. Ömer, el-Keşşâf, Mektebetü’l-‘Ubeykân, Birinci Basım, Riyat 1998.