HUCURÂT SURESİ BAĞLAMINDA TAKVA

Yıl 2017, Cilt: 11 Sayı: 11, 91 - 119, 21.06.2017

Mehmet Çalışkan

Öz

Medine
döneminin dokuzuncu yılında indiği kabul edilen Hucurât suresi, iman ve ahlâk
bağlamında sosyal ilişkilerin anlatıldığı özel bir muhteviyata sahiptir.
Hicretle başlayan Medine dönemi, İslâm toplumunun ilk defa devlet olarak
sahneye çıkış dönemidir. Medine islam devlet, evrensel adalet ve ahlak ilkeleri
üzerine inşa edilmiştir. İlahi vahyin himayesinde oluşturulan bu devletin
temelinde, takva bulunmaktadır. Sûrede sosyolojik, psikolojik ve ahlaki yönden
yapılan karakter tahlilleri, bir toplumun gerek olaylar gerekse birbirine karşı
nasıl bir tavır içerisinde bulunmaları gerektiğine dair önemli ilkeler
içermektedir. Takva kavramının çalışmamıza başlık yapılmasının sebebi, surenin
ilk ayetinin sonunda bu lafza işaret etmiş olması ve suredeki diğer ayetlerin
de bu esas üzerine bina edilmesinden dolayıdır.

Anahtar Kelimeler

Hucurât, takva, ahlak, iman, vahiy

Kaynakça

• Abdulbâkî, M. Fuad, el-Mü’cem’ül-Müfehres li Elfâzı’l-Kur’ani’l-Kerim, Çağrı Yayınları İstanbul, ts.
• Aclûnî, Ebu’l-Fidâ İsmail b. Muhammed, el-Keşfu’l Hafâ, Beyrut, 2001.
• Akseki, Ahmet Hamdi, İslam Dini, Başbakanlık Basımevi, Ankar 1975.
• Altuntaş, Mehmet, “Kur’an’da Peygamberlere Gönderilen Suhuflar/Kitaplar’ Üzerine Bir Değerlendirme”, Turkish Studies, Volume 11/12, Summer, Ankara, 2016, DOI Number: http://dx.doi.org/10.7827/TurkishStudies.9913, s. 1-24.
• Âlûsî, Ebü’l-Fadl Şihâbüddin Mahmud, Ruhu’l-Meânî, Dâru İhyâi’t-Türâsi’l-Arabiyyi, Beyrut, 1994.
• Beğavî, Ebû Muhammed el-Hüseyn b. Mes’ud, Meâlimu’t Tenzîl, Dâru Tayyibe, Riyad, 1990.
• Behiy, Muhammed, İnanç ve Amelde Kurânî Kavramlar, çev. Ali Turgut, Dördüncü Baskı, Yöneliş yay., İstanbul, 1998.
• Buhârî, Ebû Abdillah Muhammed b. İsmail, el-Câmiu’s-Sahîh, İstanbul, 1992.
• Bursevî, İsmail Hakkı, Rûhu’l-Beyân, İstanbul, 1926.
• Cebeci, Lutfullah, Kur’an’a Göre Takva, Seha Neşriyat, İstanbul, 1991.
• Cevherî, İsmâil b. Hammâd, es-Sıhâh Tâcu’l-Lüga ve Sıhâhu’l-Arabiyye, thk. Şihâbü’d-Dîn Ebû Amr, Dâru’l-İlm, Beyrut, 1998.
• Çağrıcı, Mustafa, “Gıybet”, DİA, İstanbul, 1996.
• Çakır, Mehmet, Kur’an-ı Kerîm ve Türkçesi, Özkan Matbaacılık, Ankara, 2002.
• Çalışkan, Mehmet, “Hucurât Suresinin Ahlâkî Prensipler Açısından Tahlili”, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, SBE. Adana, 2012.
• Dârimî, Ebû Muhammed Abdillah b. Abdirrahman, es-Sünen, İstanbul, 1992.
• Derveze, İzzet, Tefsiru’l-Hadis, Tunus, 2008.
• Dervîş, Muhyiddin, İ’râbul-Kur’ani’l-Kerim, Dâru İbn Kesîr, Beyrut, 1994.
• Duman, M. Zeki, Kur’ân-ı Kerîm’de Adâb-ı Muaşeret, İpek Yayınları, İstanbul, 2003. Beş Surenin Tefsiri, Fecr Yayınları, İstanbul, 1999.
• Ebu Davud, Süleymân b. Eş’as es-Sicistânî, es-Sünen, İstanbul, 1992.
• Endelûsî, Muhamed Yusuf Ebu Hayyân, Bahru’l-Mühît, nşr. Âdil Ahmed Abdul-Mevcûd, Ali Muhammed Me’rîz, Beyrut, 1993.
• Eren, Cüneyt, “Hucurat Suresinde Ahlâki İlkeler”, Bozok Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, cilt: 3; sayı: 3; yıl: 2, Ocak-Haziran, 2013, ss. 1-20.
• Fahreddin er-Râzî, Ebû Abdillah Muhammed b. Ömer, Mefâtîhu’l-Gayb, Dâru’l Fikr, Beyrut, 1991.
• Fayda, Mustafa, “Bedevî”, DİA, İstanbul, 1992.
• Fazlurrahman, Ana Konularıyla Kur’an, Çev. Alparslan Açık genç, Ankara Okulu Yayınları Ankara, 1996.
• Gazali, Muhammed, İhyâu Ulûmiddin, Dâru İhyâi’l-Kütübi’l-Arabiyye, Kahire. ts.
• Fîruzâbâdî, el-Kamusu’l-Muhid, İhyâu’l-İslâmî, Beyru 1987.
• Hâzin, Alâuddin Ali b. Muhammed, Lübâbu’t Te’vîl fî Meâni’t Tenzîl, Dâru’l-Kütübi’l-İlmiyye, Beyrut, 2004.
• Hicazî, Muhammed Mahmud, Tefsîr el-Vadîh, çev. Mehmet Keskin, İlim Yayınları, İstanbul, trs.
• Işıcık, Yusuf, Kur’an Meâli, İkinci Baskı, Konya İlahiyat Derneği Yayınları, Konya, 2010.
• İbn Âşûr, Muhammed et-Tâhir, et-Tahrir ve t-Tenvîr, ed-Dâru’t-Tunîsiyye, Tunus, ts.
• İbnü’l-Cevzî, Ebü’l-Ferec Cemâlüddin Abdurrahman, Zâdü’l-Mesîr fî İlmi’t-Tefsîr, el-Mektebetü’l-İslâmî, Beyrut, 1984.
• İbn Ebî Hâtim, Adurrahman Muhammed b. İdris er-Râzî, Tefsiru’l-Kur’ani’l-Azîm, Mektebetü Nezzâr, Riyâd, 2003.
• İbn Hanbel, Ebû Abdillâh Ahmed b. Muhammed, eş-Şeybânî, el-Müsned, İstanbul, 1992.
• İbn Kesîr, Ebu’l-Fidâ İsmail, Tefsiru’l-Kur’ani’l-Azîm, Dâru’l-Ma’rife, Beyrut, 1969.
• Karaman, Hayreddin vd., Kur’an Yolu, Diyanet İşleri Başkanlığı Yayınları, Ankara, 2007.
• İbn Manzûr, Ebu’l-Fadl Cemâlüddin Muhammed b. Mükerrem b. Ali, Lisânü’l-Arab, Dâru’l-Meârif, Kahire, 1979.
• İbn Mâce, Ebû Abdillah Muhammed b. Yezîd, es-Sünen, İstanbul, 1992.
• el-İmâdî, Ebussuûd Muhammed b. Muhammed İrşâdu’l-Akli’s-Selîm ilâ Mezâye’l-Kur’ani’l-Kerîm, Mektebetü’l-Riyâd, Riyâd, ts.
• İzutsu, Toshihiko, Kur’an’da Allah ve İnsan, çev. Süleyman Ateş, Yeni Ufuklar Neşriyat, İstanbul, ts.
• Keskioğlu, Osman, Kur’an Yolunda, Kılıç Kitabevi Yayınları, Ankara, ts.
• Kurtubî, Ebû Abdillah Muhammed b. Ahmed, el-Cami’li-Ahkâmi’l-Kur’ân, thk. Abdullah b. Abdilmuhsin eTürkî, Müessetü’r-Risâle, Beyrut, 1988.
• Kutub, Seyyid, Kur’an’da Edebî Tasvir, çev. Süleyman Ateş, Hilal Yayınları, İstanbul, 1969.
• Kutub, Seyyid, Fî Zılâli’l-Kur’an, trc. Emin Saraç, İ. Hakkı Şengüler, Bekir Karlığa, Hikmet Yayınları, İstanbul, 1970.
• Nedvî, Seyyid Süleyman, Asrı Saadet (Peygamberimizin Tebligat ve Tâlimâtı), çev. Ali Genceli, Çelikcilt Matbaası, İstanbul, 1970.
• Nesefî, Ebu’l-Berekât Abdullah b. Ahmed b. Mahmud, Medâriku’t-Tenzîl ve Hakâiku’t-Te’vîl, nşr. Mervan Muhammed eş-Şi’âr, Beyrut, 1996.
• Nevevî, Muhyiddin, Riyazu’s-Salihîn, Beşinci Baskı, DİB Yayınları, İstanbul, 1991.
• Mukâtil b. Süleyman, el-Vucûh ve’n-Nazâir, nşr. Ali Özek, İslami İlimler Araştırma Vakfı Yayınları, İstanbul, 1995.
• Müslim, Ebu’l-Hüseyn Müslim b. Haccâc, el-Câmi’u’s-Sahîh, İstanbul, 1992.
• Özel, Ahmet “Cihat”, DİA, İstanbul, 1993.
• Öztürk, Mustafa, Kur’an-ı Kerim Meali, Düşün Yayıncılık, İstanbul, 2011. Kur’an, Tefsir ve Usûl Üzerine Problemler, Tespitler, Teklifler, Ankara Okulu Yayınları, Ankara, 2011.
• Râğıb el-Isfahânî, Ebu’l-Kâsım el-Hüseyn b. Muhammed, el-Müfredât fî Garîbi’l-Kur’ân, nşr. Muhammed Seyyid Kîlânî, Dâru’l-Ma’rife, Beyrut, ts.
• Sa’lebî, Ebû İshak Ahmed, el-Keşfü ve’l-Beyân, nşr. Ebû Muhammed b. Âşûr, Dâru İhyâi’t-Türasi’l-Arabiyyi, Beyrut, 2002.
• Sinanoğlu, Mustafa, “İman”, DİA, İstanbul, 2001.
• Taberî, Ebû Ca’fer Muhammed b. Cerîr, Câmiu’l-Beyân an Te’vîli Ayi’l-Kur’ân, nşr. Sıdkı Cemîl Utâridî, el-Buhûs ve’d-Dirâyeti’l-Arabiyye, Beyrut, 1995.
• Tirmizî, Ebû İsa Muhammed b. İsa, es-Sünen, İstanbul 1992.
• Ulutürk, Veli, Kur’an’da Temsilî Anlatım, İnsan Yayınları, İstanbul, 1995.
• Vâhidî, Ebü’l-Hasen Ali b. Ahmed, Esbabü Nüzûli’l-Kur’ân, Dâru’l-Kütübi’l-İlm, Beyrut, 1991.
• Yazır, Elmalılı Muhammed Hamdi, Hak Dini Kur’an Dili, Eser Kitabevi, İstanbul, 1971.
• Yıldırım, Celal, İlmin Işığında Kur’an Tefsiri, Anadolu Yayınları, İzmir, ts.
• ez-Zeccâc, Ebû İshâk İbrahim es-Serî, Meâni’l-Kur’ân ve İ’râbuh, thk. Abdülcelil Abdu Şelbî, Birinci Baskı, Âlemu’l-Kütüb, Beyrut, 1988.
• Zemahşerî, Ebu’l-Kâsım Mahmud b. Ömer, el-Keşşâf an Hakâiki’t-Tenzîl ve Uyûni’l Ekâvîl fî Vucûhi’t-Te’vîl, Mektebetü’l-Abîkân, Beyrut, 2003.