Gazzâli’nin Eyyühe’l-Veled İsimli Kitabının Önemi ve Kitapta Geçen Hadislerin Değerlendirmesi

Yıl 2019, Cilt: 15 Sayı: 15, 185 - 213, 30.06.2019

Orhan Yılmaz

Öz

İslâm kültür ve düşünce yapısının
oluşmasında önemli katkıları olan âlimlerden biri de Hüccetü’l-İslâm Ebû Hâmid
Muhammed b. Muhammed b. Muhammed b. Ahmed el-Gazzâlî et-Tûsî’dir (ö. 505/1111).
İlahiyat alanında yazdığı eserler, filozoflarla girdiği tartışmalar ve tasavvufî
anlayışın yayılmasına sağladığı katkılar ile temâyüz etmiş olan müellif,
Müslümanların gönlünde taht kurmuş ender âlimlerden biridir. Özellikle Tasavvuf
ve tarikât çevrelerinin ona olan sevgisi hikâye ve menkıbelerin uydurulmasına yol
açmıştır. Ona olan bu hayranlık kendisiyle birlikte, başta İhyâü ‘ulûmi’d-dîn
olmak üzere eserlerini de kutsallaştırmıştır. Gazzâlî’nin çok okunan
kitaplarından biri de Eyyühe’l-veled’dir. Türkçe’nin yanında başka
dillere de çevrilmiş olan küçük hacimli bu eser, Gazzâli’nin düşünce yapısını
ve hadîsleri nasıl değerlendirdiğini ortaya koyması bakımından önemli bir risâledir.
Gazzâlî’nin uzun yıllar okuttuğu bir öğrencisine son öğütlerini ihtivâ eden bu risâle
ayet, hadîs ve hikâyeler üzerinden mesajlar vermektedir. Biz bu çalışmamızda,
söz konusu kitapta geçen hadîslerin tahriç ve değerlendirmesini yaptıktan sonra,
verilmek istenen mesajların Kur’an, sünnet ve modern eğitim anlayışı ile
bağdaşıp bağdaşmadığı üzerinde durduk. 

Anahtar Kelimeler

Hadîs, Gazzâli, Eyyühe’l-veled, Eğitim

Kaynakça

• Aclûnî, Ebü’l-Fidâ İsmâîl b. Muhammed b. Abdilhâdî el-Cerrâhî el-Aclûnî. Keşfü’l-hafâ ve müzîlü’l-ilbâs. 2 cilt. Beyrut: Dâru’l-kütübi’l-‘ilmiyye, 1988.
• Ahmed b. Hanbel, Ebû Abdillâh Ahmed b. Muhammed b. Hanbel eş-Şeybânî el-Mervezî. el-Müsned. İstanbul: Çağrı Yayınları, 1982.
• Ahmed Naim. Sahîh-i Buhârî Muhtasarı Tecrîd-i Sarîh Tercemesi ve Şerhi. 5. Baskı. Ankara: DİB Yayınları, 1978.
• Akseki, Ahmet Hamdi. İslâm Dini. Ankara: Nur Yayınları, 1989.
• Altuntaş, Mehmet. “Dünyanın Değerine Dair Ayetler Üzerine Bir İnceleme”. Bozok Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 13/13 (2018): 103-128.
• Beyhakî, Ebû Bekr Ahmed b. Hüseyn b. Alî el-Beyhakî. Şu‘abü’l-îmân. Thk. Ebû’l Alî Abdülhamid. Bombai: Mektebetü’r-rüşd, 2003.
• Bilgin, Beyza- Selçuk, Mualla. Din Öğretimi. Ankara: Gün Yayınları, 1995.
• Buhârî, Ebû Abdillâh Muhammed b. İsmâîl b. İbrâhîm el-Cu‘fî el-Buhârî. el-Câmiu’s-sahîh. 6 cilt. Beyrut: Dâru İbn Kesir, 1987.
• Çağrıcı, Mustafa. “Gazzâlî”. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. 13: 489- 505. Ankara: TDV Yayınları, 1996.
• Dârekutnî, Alî b. Ömer ed- Dârekutnî. el-İlelü’l-vâride fi’l-ehâdîsi’n-nebeviyye. Riyâd: Dâru’t-taybe, 1985.
• Ebû Dâvûd, Süleyman b. Eşas es-Sicistânî. es-Sünen. İstanbul: Çağrı Yayınları, 1981.
• Eraydın, Selçuk. Tasavvuf ve Tarikatlar. İstanbul: MÜİFV Yayınları, 1994.
• Gazzâlî, Ebû Hâmid Muhammed b. Muhammed b. Muhammed b. Ahmed el-Gazzâlî. el-Münkız mine’d-dalâl. Trc. Hilmi Güngör. İstanbul: MEB Yayınları, 1990.
• Gazzâlî, Ebû Hâmid Muhammed b. Muhammed b. Muhammed b. Ahmed el-Gazzâlî el-Münkız mine’dalâl. Trc. Ahmed Suphi Furat. İstanbul: Şâmil Yayınları, 1972.
• Gazzâlî, Ebû Hâmid Muhammed b. Muhammed b. Muhammed b. Ahmed el-Gazzâlî Oğlum’a. İstanbul: Huzur Yayınevi, 1991.
• Gazzâlî, Ebû Hâmid Muhammed b. Muhammed b. Muhammed b. Ahmed el-Gazzâlî Eyyühe’l-veled. Thk. Ali Muhiiddin Ali el-Karadâğî. Beyrut: Dâru’l-beşâiri’l-İslâmiyye, 1985.
• Gazzâlî, Ebû Hâmid Muhammed b. Muhammed b. Muhammed b. Ahmed el-Gazzâlî Ey Oğul. Trc. Ahmed Serdaroğlu. İstanbul: Erhan Yayınları, 1990.
• Gazzâlî, Ebû Hâmid Muhammed b. Muhammed b. Muhammed b. Ahmed el-Gazzâlî. İhyâü ‘ulûmi’d-dîn. Trc. Ahmet Serdaroğlu. İstanbul: Bedir Yayınları, 1975.
• Görmez, Mehmet. Gazzâlî’de Sünnet, Hadîs ve Yorum. Ankara: Otto Yayınları, 2014.
• Gümüşhânevî, Ahmed Ziyâeddin. Râmûzü’l-ehâdîs. İstanbul: Pamuk Yayıncılık, ts.
• Heytemî, Ahmed b. Muhammed b. Ali b. Hacer. el-Fethü’l-mübîn bi şerhi’l-erbaîn. Cidde: Dâru’l-minhâc, 2008.
• Irâkî, Ebü’l-Fazl Zeynüddîn Abdürrahîm b. el-Hüseyn b. Abdirrahmân el-Irâkî. Tahrîcu ehâdîsi İhyâü ‘ulûmi’d-dîn. 7 cilt. Riyâd: Dâru’l-‘asime, 1987.
• Isfehânî, Ebû Nuaym Ahmed b. Abdillâh b. İshâk. Hilyetü’l-evliyâ ve tabakâtü’l-asfiyâ. Beyrut: b.y. 1967.
• İbn Receb, Ebü’l-Ferec Zeynüddîn Abdurrahmân b. Ahmed b. Abdirrahmân Receb el-Bağdâdî ed-Dımaşkî. Câmi’u’l-‘ulûm ve’l-hikem. Beyrut: Dâru’l-ma’rife, 1408.