Öz
During the twenty-three-year of formation and revalation phase of the Qur'an, when people were built with divine revelation, many words and concepts began to be used, some of these terms retained their meaning before Islam, while some of them underwent changes and new meanings gained. However, these concepts have been subjected to some shifts and contractions in their meanings while they were passed on to the present day. Ikhtilāf is a word that has been affected by this meaning shifts and contractions. Although the word has many meanings, it is interpreted and understood only with certain meanings in Turkish. The term ikhtilāf is a frequently used concept in the science of qirā’at, but it is observed that its meanings expressing opposition, contradiction and contradiction to this word come to the fore. This study focuses on the meanings of the concept of ikhtilāf in the science of qirā’at and other scientific disciplines and it is determines what meaning should be used in the science of qirā’at. In this context, it is emphasized of what meanings the concept of ikhtilāf in the Qur’an and scientific terminology of the qirā’at and how it should be interpreted.
Anahtar Kelimeler
Kaynakça
- Akalın, Şükrü Halûk vd. Türkçe Sözlük. Ankara: Türk Dil Kurumu, 11. Baskı, 2011.
- Altundağ, Mustafa. Kur'ân’ın Dil ve Yazım Özelliği (Mushafta Lahn Meselesi). Bakü: Nurlar Neşriyat-Poliqrafya Merkezi, 2004.
- Avcı, Aykut. “Fıkhi İhtilâfların Tarihsel Gelişimi”. Bozok Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 8/8 (Ağustos 2015), 119-132.
- A’zami, Muhammed Mustafa. Vahyedilişinden Derlenişine “Kur'ân Tarihi”. İstanbul: İz Yayıncılık, 2. Baskı, 2011.
- İbnu’l-Cezerî, el-Hâfız Ebî’l-Hayr Muhammed b. Muhammed ed-Dımeşkî. en-Neşr fi’l-kırââti’l-‘aşr. tsh. Ali Muhammed ed-Dabbâ’. Beyrut: Dârü’l-Kütübi’l-‘İlmiyye, 1380/1960.
- Cevherî, Ebû Nasr İsmail b. Hammâd. es-Sıhâh tâcü’l-luga ve sıhâhi’l-‘arabiyye. thk. Muhammed Tamir. Kâhire: Dâru’l-Hadîs, 1430/2009.
- Çalışkan, İsmail. Kur'ân’da Din Kavramı. İstanbul: Ankara Yayınları, 2000.
- Dânî, Ebû Amr Osman b. Saîd. Câmi’u’l-beyân fi'l-kırââti's-seb’ı’l-meşhûra. thk. Muhammed Sadûk el-Cezâirî. Beyrut: Dâru’l-Kütübi’l-‘İlmiyye, 1426/2005.
- _______, el-Ahrufu’s-seb’a li’l-Kur’ân, thk. Abdulmuheymin Tahhân. Mekke: Dâru’l-Münâre, 1418/1997.
- Ebû Ubeyd el-Kâsım b. Sellâm el-Herevî. Kitâbü fedâili’l-Kur’ân. thk. Mervan el-Atiyye, Muhsin Harabe, Vefâ Tekıyyiddîn. Beyrut: Dâru İbn Kesîr, Ts.
- Erul, Bünyamin. Sahabenin Sünnet Anlayışı. Ankara: Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları, 2014.
- Eşvah, Sabrî. İ’câzü’l-Kırââti’l-Kur’âniyye. Kâhire: Mektebetü Vehbe, 1998.
- Ezherî, Ebû Mansur Muhammed b. Ahmed. Tehzîbü’l-luga. thk. Abdu’s-Selâm Serhân. Kâhire: Mektebetu’l-Hancî, 1396/1976.
- İbn Faris, Ebû’l-Huseyn Ahmed b. Faris b. Zekeriyya. Mu’cemu mekâyisi’l-lügati. thk. Abdu’s-Selâm Muhammed Hârûn. Mısır: Dâru’l-Fikr, 1979.
- Fîrûzâbâdî, Mecdüddin Muhammed b. Yakûb. el-Kâmûsü’l-muhît. thk. Enes Muhammed, Zekeriyya Cabir Ahmed. Kâhire: Dâru’l-Hadîs, 1429/2008.
- Güneş, Arif. Kur’ân-ı Kerîm’in Okunmasında Harf-Kırâat-Yazı Kavramı ve İlişkileri. Ankara: Ankara Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Doktora Tezi, 1992.
- İsfehâni, Râğıb. el-Mufredât fî garîbi’l-Kur’ân. trc. Mustafa Yıldız. İstanbul: Çıra Yayınları, 2017.
- Keskin, Hasan. Kur’ân’da Fitne Kavramı. İstanbul: Rağbet Yayınları, 2003.
- Kevserî, M. Zahid. “Yedi Harf Nedir?”. çev. Yunus Ekin. Sakarya Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 4/6 (Aralık 2002), 105-112.
- Koçyiğit, Talat. Hadîs Usûlü. Ankara: Ankara Üniversitesi Basımevi, 1993.
- İbn Kuteybe, Ebû Muhammed Abdullah b. Müslim, Te'vîlu müşkili’l-Kur’ân, şrh ve nşr. es-Seyyid Ahmed Sakar. Kâhire: Dâru’t-Türâs, 1973.
- İbn Manzûr, Muhammed b. Mükerrem. Lisânü’l-‘Arab. Kâhire: Dârü’l-Me’ârif, 1414.
- Muflihu’l-Kudât, Muhammed Ahmed vd. Mukaddimât fî ‘ilmi’l-kırâat. Ammân: Dâru Ammâr, 2001.
- Nahvî, Ebû Ali el-Hasan b. Abdi’l-Gaffâr el-Fârisî. el-Huccetu fî ‘ileli’l-kırââti’s-seb’ı. thk. Adil Ahmed, Ali Muhammmed Muavvid. Beyrût: Dâru’l-Kütübi’l-‘İlmiyye, 1971.
- Ömer, Ahmed Muhtâr. Mu’cemu’l-lügati’l-‘Arabiyyeti’l-mu’âsıra. Kâhire: Âlemu’l-Kütüb, 2008.
- Özen, Şükrü. “İhtilâf”. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. 17/527-538. Ankara: TDV Yayınları, 2000.
- ________. “Hilâf”. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. 21/565-568. İstanbul: TDV Yayınları, 1998.
- Pak, Zekeriya. Tiyek, Fatih. “Kur’ân’da İhtilâf Kavramı ve Türkçeye Çeviri Sorunu”. Cumhuriyet Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 22/2 (Aralık 2018), 1273-1295.
- Subhi es-Sâlih. Hadis İlimleri ve Hadis Istılahları. trc. M. Yaşar Kandemir. Ankara: Gaye Matbaacılık, 1981.
- Suyûtî, Celaleddîn Abdurrahman. el-İtkân fî ‘ulûmi’l-Kur’ân. thk. Muhammed Ömer b. Salim. Riyâd: Dâru’l-Hicret, 1996.
- Şâfi‘î, Ebû Abdullah Muhammed b. İdris b. Abbas. İhtilâfü’l-hadîs. thk. Muhammed Ahmed Abdülazîz. Beyrut: Dârü’l-Kütübi’l-‘İlmiyye, 1986.
- Tetik, Necati. Kırâat İlminin Ta’limi. İstanbul: İşaret Yayınları, 1990.
- Türk Dili ve Edebiyatı. Erişim 29 Mayıs 2020. https:// www.turkedebiyati.org/lehce-sive-agiz-dil-Nedir.html.
- Zerkeşî, Bedruddîn Muhammed b. Abdullah. el-Burhân fî ‘ulûmi’l-Kur’ân. thk. Muhammed Ebû’l-Fadl İbrâhîm. Kâhire: Dâru’t-Turâs, 1957.
- Zeydan, Abdulkerim. Fıkıh Usûlü. trc. Ruhi Özcan. İstanbul: Emek Matbaacılık, 1982.
Öz
Kur'ân-ı Kerîm’in yirmi üç yıllık teşekkül evresinde, ilahî vahiyle insanlar inşa edilirken, birçok kelime ve kavram kullanılmaya başlanmış, bu kavramlardan bir kısmı İslam’dan önceki manalarını korumuş bir kısmı ise hem yeni anlamlar kazanmış hem de bazı anlam kaymaları ve daralmalarına maruz kalmıştır. Bu anlam kayma ve daralmalarından etkilenmiş kelimelerden biri de ihtilâf kavramıdır. Kelimenin birçok manaya ihtimali olduğu halde, Türkçede sadece belli anlamlarıyla yorumlanmakta ve anlaşılmaktadır. Kırâat ilminde ihtilâf terimi ise, çok sık kullanılan bir kavram olmakla birlikte bu lafza, “karşı çıkmak, zıt ve tezat” manasını ifade eden anlamlarının yüklendiği gözlemlenmektedir. Bu çalışmada ihtilâf kavramının, kırâat ilmindeki ve diğer ilmî disiplinlerdeki kullanılan manaları üzerinde durulmakta ve kırâat ilminde ise hangi anlamda kullanılması gerektiği tespit edilmektedir. Bu bağlamda ihtilâf kavramının Kur’ân ve kırâat ilmi terminolojisinde hangi manaları ihtiva ettiği ve nasıl anlamlandırılması gerektiği üzerinde durulmaktadır.
Kaynakça
- Akalın, Şükrü Halûk vd. Türkçe Sözlük. Ankara: Türk Dil Kurumu, 11. Baskı, 2011.
- Altundağ, Mustafa. Kur'ân’ın Dil ve Yazım Özelliği (Mushafta Lahn Meselesi). Bakü: Nurlar Neşriyat-Poliqrafya Merkezi, 2004.
- Avcı, Aykut. “Fıkhi İhtilâfların Tarihsel Gelişimi”. Bozok Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 8/8 (Ağustos 2015), 119-132.
- A’zami, Muhammed Mustafa. Vahyedilişinden Derlenişine “Kur'ân Tarihi”. İstanbul: İz Yayıncılık, 2. Baskı, 2011.
- İbnu’l-Cezerî, el-Hâfız Ebî’l-Hayr Muhammed b. Muhammed ed-Dımeşkî. en-Neşr fi’l-kırââti’l-‘aşr. tsh. Ali Muhammed ed-Dabbâ’. Beyrut: Dârü’l-Kütübi’l-‘İlmiyye, 1380/1960.
- Cevherî, Ebû Nasr İsmail b. Hammâd. es-Sıhâh tâcü’l-luga ve sıhâhi’l-‘arabiyye. thk. Muhammed Tamir. Kâhire: Dâru’l-Hadîs, 1430/2009.
- Çalışkan, İsmail. Kur'ân’da Din Kavramı. İstanbul: Ankara Yayınları, 2000.
- Dânî, Ebû Amr Osman b. Saîd. Câmi’u’l-beyân fi'l-kırââti's-seb’ı’l-meşhûra. thk. Muhammed Sadûk el-Cezâirî. Beyrut: Dâru’l-Kütübi’l-‘İlmiyye, 1426/2005.
- _______, el-Ahrufu’s-seb’a li’l-Kur’ân, thk. Abdulmuheymin Tahhân. Mekke: Dâru’l-Münâre, 1418/1997.
- Ebû Ubeyd el-Kâsım b. Sellâm el-Herevî. Kitâbü fedâili’l-Kur’ân. thk. Mervan el-Atiyye, Muhsin Harabe, Vefâ Tekıyyiddîn. Beyrut: Dâru İbn Kesîr, Ts.
- Erul, Bünyamin. Sahabenin Sünnet Anlayışı. Ankara: Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları, 2014.
- Eşvah, Sabrî. İ’câzü’l-Kırââti’l-Kur’âniyye. Kâhire: Mektebetü Vehbe, 1998.
- Ezherî, Ebû Mansur Muhammed b. Ahmed. Tehzîbü’l-luga. thk. Abdu’s-Selâm Serhân. Kâhire: Mektebetu’l-Hancî, 1396/1976.
- İbn Faris, Ebû’l-Huseyn Ahmed b. Faris b. Zekeriyya. Mu’cemu mekâyisi’l-lügati. thk. Abdu’s-Selâm Muhammed Hârûn. Mısır: Dâru’l-Fikr, 1979.
- Fîrûzâbâdî, Mecdüddin Muhammed b. Yakûb. el-Kâmûsü’l-muhît. thk. Enes Muhammed, Zekeriyya Cabir Ahmed. Kâhire: Dâru’l-Hadîs, 1429/2008.
- Güneş, Arif. Kur’ân-ı Kerîm’in Okunmasında Harf-Kırâat-Yazı Kavramı ve İlişkileri. Ankara: Ankara Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Doktora Tezi, 1992.
- İsfehâni, Râğıb. el-Mufredât fî garîbi’l-Kur’ân. trc. Mustafa Yıldız. İstanbul: Çıra Yayınları, 2017.
- Keskin, Hasan. Kur’ân’da Fitne Kavramı. İstanbul: Rağbet Yayınları, 2003.
- Kevserî, M. Zahid. “Yedi Harf Nedir?”. çev. Yunus Ekin. Sakarya Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 4/6 (Aralık 2002), 105-112.
- Koçyiğit, Talat. Hadîs Usûlü. Ankara: Ankara Üniversitesi Basımevi, 1993.
- İbn Kuteybe, Ebû Muhammed Abdullah b. Müslim, Te'vîlu müşkili’l-Kur’ân, şrh ve nşr. es-Seyyid Ahmed Sakar. Kâhire: Dâru’t-Türâs, 1973.
- İbn Manzûr, Muhammed b. Mükerrem. Lisânü’l-‘Arab. Kâhire: Dârü’l-Me’ârif, 1414.
- Muflihu’l-Kudât, Muhammed Ahmed vd. Mukaddimât fî ‘ilmi’l-kırâat. Ammân: Dâru Ammâr, 2001.
- Nahvî, Ebû Ali el-Hasan b. Abdi’l-Gaffâr el-Fârisî. el-Huccetu fî ‘ileli’l-kırââti’s-seb’ı. thk. Adil Ahmed, Ali Muhammmed Muavvid. Beyrût: Dâru’l-Kütübi’l-‘İlmiyye, 1971.
- Ömer, Ahmed Muhtâr. Mu’cemu’l-lügati’l-‘Arabiyyeti’l-mu’âsıra. Kâhire: Âlemu’l-Kütüb, 2008.
- Özen, Şükrü. “İhtilâf”. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. 17/527-538. Ankara: TDV Yayınları, 2000.
- ________. “Hilâf”. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. 21/565-568. İstanbul: TDV Yayınları, 1998.
- Pak, Zekeriya. Tiyek, Fatih. “Kur’ân’da İhtilâf Kavramı ve Türkçeye Çeviri Sorunu”. Cumhuriyet Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 22/2 (Aralık 2018), 1273-1295.
- Subhi es-Sâlih. Hadis İlimleri ve Hadis Istılahları. trc. M. Yaşar Kandemir. Ankara: Gaye Matbaacılık, 1981.
- Suyûtî, Celaleddîn Abdurrahman. el-İtkân fî ‘ulûmi’l-Kur’ân. thk. Muhammed Ömer b. Salim. Riyâd: Dâru’l-Hicret, 1996.
- Şâfi‘î, Ebû Abdullah Muhammed b. İdris b. Abbas. İhtilâfü’l-hadîs. thk. Muhammed Ahmed Abdülazîz. Beyrut: Dârü’l-Kütübi’l-‘İlmiyye, 1986.
- Tetik, Necati. Kırâat İlminin Ta’limi. İstanbul: İşaret Yayınları, 1990.
- Türk Dili ve Edebiyatı. Erişim 29 Mayıs 2020. https:// www.turkedebiyati.org/lehce-sive-agiz-dil-Nedir.html.
- Zerkeşî, Bedruddîn Muhammed b. Abdullah. el-Burhân fî ‘ulûmi’l-Kur’ân. thk. Muhammed Ebû’l-Fadl İbrâhîm. Kâhire: Dâru’t-Turâs, 1957.
- Zeydan, Abdulkerim. Fıkıh Usûlü. trc. Ruhi Özcan. İstanbul: Emek Matbaacılık, 1982.
Ayrıntılar
| Birincil Dil | Türkçe |
|---|---|
| Konular | Din Araştırmaları |
| Bölüm | Makaleler |
| Yazarlar | |
| Yayımlanma Tarihi | 31 Aralık 2020 |
| Gönderilme Tarihi | 10 Eylül 2020 |
| Kabul Tarihi | 16 Kasım 2020 |
| Yayımlandığı Sayı | Yıl 2020 Sayı: 18 |
