Araştırma Makalesi
BibTex RIS Kaynak Göster

Yıl 2020, Sayı: 18, 175 - 203, 31.12.2020

Halil Öztürk

Öz

Ibn al-Humam has an important placeamong the Hanafi-Maturidi scholars of the Kalam in müteahhirîn period. Within Islamic disciplines, he has cometo foree specially in fiqh and theology of the Kalam. In his work Al-MusayereFi'l-Akaidi'l-munciye Fi'l-ahire, which he wrote in the field of Kalam, he established the faith principles of Islam in accordance with the kalam id methodology which had been used during müteahhirîn period. Ibn al-Humam has addressed the views of sects such as Mu'tezile and Ash'ariyya in his handling and explanation of the issues, besides he has alsomentioned his ownviews and preferencesclearly. Moreover he has mentioned the conflictswithin the Hanafi-Maturidi school it self. Insetting the sedisputes out, he wrote that ‘The ulama of Samarkand and Bukhara of the Hanafis have disputes in thisregard’ and revealed what issues they thought differently with their evidence. While he refers to Maturidi as the imam of Samarkand, he hasn’treferred to a specific name as the imam of Bukhara but sometimes given names for the Bukhara. He stated that the theological conflict between the Hanafi scholars of Samarkand and Bukhara was on subjects such as whether ‘tekvîn’ is eternal or not and whetherprayers of disbelievers will be accepted and whether the deed of human being is good or bad initself and it can be know nusingmind and on the position of a person who couldn’t get the message and on the creation of faith.

Anahtar Kelimeler

Kalam Hanefis Ibn Al-Humam Samarkand Bukhara

Kaynakça

  • Altıntaş, Ramazan. ‘‘Fetret’’. Kelam El Kitabı. ed. Şaban Ali Düzgün. Ankara: Grafiker Yayınları, 2012.
  • Ateşyürek, Ahmet. Ebû Mansûr el-Mâturîdî’nin Fikrî Arka Planı. Çorum: Hitit Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Doktora Tezi, 2019.
  • Bağdâdî, Abdülkâhir.Usûlü’d-dîn. thk. Ahmed Şemsüddîn. Beyrut: Dâru’l-Kütübi’l-İlmiyye, 2002.
  • Bedir, Murteza, Buhara Hukuk Okulu. İstanbul: İSAM Yayınları, 3. Baskı, 2019.
  • Beğâvî, Ebû Muhammed. Meâlimü’t-tenzîl fî tefsîri’l-Kur’an. thk. Abdurrezzak el-Mehdi. 5 cilt. Beyrut: Dâru İhyâi’t-Turâsi’l-Arabi, 1410/1989.
  • Beyâzîzâde, Ahmed Efendi. el-Usûlü’l-münîfeli’l-imâm Ebî Hanîfe. thk. İlyas Çelebi. İstanbul: İFAV Yayınları, 4. Baskı, 2014.
  • Beyâzîzâde, Ahmed Efendi. İmam-ı Azam Ebû Hanîfe’nin İtikâdî Görüşleri. çev. İlyas Çelebi. İstanbul: İFAV Yayınları, 4. Baskı, 2014.
  • Bulut, Halil İbrahim. İslam Mezhepleri Tarihi. Ankara: TDV Yayınları, 2016.
  • Cürcânî, Seyyid Şerif. Kitâbu’t-Ta’rîfât. Beyrut: Mektebetü Lübnân, 1985.
  • Çelebi, İlyas. ‘‘Hüsün ve Kubuh’’. Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi. 19/59-63. Ankara: TDV Yayınları, 1999.
  • Düzgün, Şaban Ali. ‘‘Semerkant İlim Havzası ve Mâtürîdî’’. Mâtürîdî’nin Düşünce Dünyası. ed. Şaban Ali Düzgün. Ankara: Kültür ve Turizm Bakanlığı Yayınları, 2011.
  • Ebû Hanîfe, Numan b. Sâbit. el-Vasiyye (İmam-ı Azamın Beş Eseri içinde çev. Mustafa Öz). İstanbul: İFAV Yayınları, 2. Baskı, 1992.
  • Ebû Hanîfe, Numan b. Sâbit. el-Fıkhu’l-ekber (İmam-ı Azamın Beş Eseri içinde çev. Mustafa Öz). İstanbul: İFAV Yayınları, 2. Baskı, 1992.
  • Ebû Hanîfe, Numan b. Sâbit. el-Fıkhu’l-ebsat (İmam-ı Azamın Beş Eseri içinde çev. Mustafa Öz). İstanbul: İFAV Yayınları, 2. Baskı,1992.
  • Eş’arî, Ebü’l-Hasan. Makâlâtü’l-islâmiyyîn ve’htilâfi’l-musallîn. haz. Helmut Ritter. Beyrut: Dâru Neşr, 4. Baskı, 2005.
  • Eş’arî, Ebü’l-Hasan. el-Luma’ fi’r-red alâ ehli’z-zeyğ ve’l-bida’. thk. Muhammed Emin ed-Dannâvî. Beyrut: Dâru’l-Kütübi’l-İlmiyye, 2. Baskı, 2012.
  • Fatiş, Emrullah. ‘‘İbnü’l-Hümâm’a Göre Yaratılmışlık ve Ebediyet Bağlamında Cennet ve Cehennem’’. Hikmet Yurdu 8/16 (2015/2), 83-102.
  • Gazzâlî, Ebû Hâmid. İhyâu Ulûmi’d-Din. çev. Ahmet Davutoğlu. 4 cilt. İstanbul: Bedir Yayınevi, 2002.
  • Harputî, Abdüllatif. Kelâm İlmine Giriş. yay. haz. Fikret Karaman. İstanbul: Çelik Yayınevi, 2016.
  • Işık, Kemal. Maturîdî’nin Kelam Sisteminde İmân Allah ve Peygamberlik Anlayışı. Ankara: Fütüvvet Yayınları, 1980.
  • Izutsu, Toshihiko. İslâm Düşüncesinde İmân Kavramı. çev. Selahattin Ayaz. İstanbul: Pınar Yayınları, 3. Baskı, 2018.
  • İbn Kesir, Ebu’l-Fida İsmail. Tefsîru’l-Kur’âni’l-azîm. thk. Sami b. Muhammed Selame. 8 cilt. Beyrut: Dâru’t-Tabîa, 3. Baskı, 1999.
  • İbn Manzûr, Lisânü’l-arab. haz. Emin M. Abdülvehhab-Muhammed el-Ubeydî. 18 cilt. Beyrut: Dâru İhyâi’t-Turâsi’l-Arabî, 3. Baskı, 1999.
  • İbnü’l-Hümâm, Kemâleddîn. Kitâbü’l-Müsâyere (Şerhu’l-müsâmere ile birlikte). İstanbul: Çağrı Yayınları, 1979.
  • İbnü’l-Hümâm, Kemâleddîn. el-Müsâyere fî ilmi’l-kelâm. tas. Muhammed Muhyiddin Abdülhamid. Mısır: Mektebetü’l-Mahmudiye, ts.
  • İbnü’l-Hümâm, Kemâleddîn. Kitabu’l-Müsayere. çev. Harun Işık. Kayseri: Kimlik Yayınları, 2017.
  • İbnü’l-Şerif, Kemâl. Kitâbü’l-Müsâmere (Kitâbü’l-Müsâyere ile birlikte). İstanbul: Çağrı Yayınları, 1979.
  • İmâm-ı Rabbânî, Ahmed Faruk Serhendî. Mektûbât-ı Rabbânî. çev. Abdülkadir Ayçiçek. 2 cilt. İstanbul: Çile Yayınları, 1977.
  • İsferâyînî, Ebü’l-Muzaffer. et-Tebsîr fi’d-dîn. thk. Kemal Yusuf el-Hût. Beyrut: Alemü’l-Kütüb, 1983.
  • Kâdî Abdülcebbâr, Ahmed. Şerhu’l-Usuli’l-Hamse: Mu’tezile’nin Beş İlkesi. çev. İlyas Çelebi. 2 cilt. Ankara: Türkiye Yazma Eserler Kurumu Başkanlığı, 2000.
  • Kârî, Ali. Şerhu’l-fıkhi’l-ekber. haz. Abdülkerim Tettan. İstanbul: Dersaadet Kitapevi, ts.
  • Karlığa, H. Bekir. ‘‘Gazzâlî (Eserleri)’’. Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi. 13/ 518-530. Ankara: TDV Yayınları, 1996.
  • Kutlu, Sönmez. ‘‘Bilinen ve Bilinmeyen Yönleriyle İmam Mâtürîdî’’. İmam Maturîdî ve Maturidilik. haz. Sönmez Kutlu. 25-66. Ankara: Otto Yayınları, 6. Baskı, 2016.
  • Kutluboğa, Kâsım b. Hâşiyetü’l-müsâyere (Kitâbü’l-Müsâyere ile birlikte). İstanbul: Çağrı Yayınları, 1979.
  • Lâmişî, Ebü’s-Senâ Mahmûd b. Zeyd. et-Temhîd li kavâidi’t-tevhîd. thk. Ahmed Ferid el-Mezîdî. Beyrut: Dâru’l-Kütübi’l-İlmiyye, 2007.
  • Mağnisavi, Ebü’l-Münteha. Fıkh-ı Ekber Şerhi. çev. Y. Vehbi Yavuz. İstanbul: Bayrak Yayınları, 1992.
  • Mâtürîdî, Ebû Mansûr. Kitâbü’t-Tevhîd. thk. Bekir Topaloğlu-Muhammed Aruçi. İstanbul: Mektebetü’l-İrşâd, 2007.
  • Mâtürîdî, Ebû Mansûr. Kitâbü’t-Tevhîd Açıklamalı Tercüme. trc. Bekir Topaloğlu. İstanbul: İSAM Yayınları, 8. Baskı, 2016.
  • Mâtürîdî, Ebû Mansûr. Tevîlâtü ehli’s-sünne. thk. Fatıma Yusuf el-Haymî. 5 cilt. Beyrut: Müessesetü’r-Risâle, 2004.
  • Nesefî, Ebü’l-Berekât. İslam İnancının Ana Umdeleri (‘el-Umde Tercümesi’). çev. Temel Yeşilyurt. Malatya: Kubbbealtı Yayıncılık, 2000.
  • Nesefî, Ebü’l-Mu’în. et-Temhîd li kavâidi’t-tevhîd. thk. Ahmed Ferid el-Mezîdî. Beyrut: Dâru’l-Kütübi’l-İlmiyye, 2007.
  • Nesefî, Ebü’l-Mu’în. Bahru’l-kelâm. thk. Seyyid Yusuf Ahmed. Beyrut: Dâru’l-Kütübi’l-İlmiyye, 2005.
  • Nesefî, Ebü’l-Mu’în. Tebsıratü’l-edille fî usûli’d-dîn. thk. Hüseyin Atay-Şaban Ali Düzgün. 2 cilt. Ankara: DİB Yayınları, 2003.
  • Özen, Şükrü. ‘‘Mâtürîdî’’. Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi. 28/146-151. Ankara: TDV Yayınları, 2003.
  • Pezdevî, Ebu’l-Yusr Muhammed. Usûlü’d-dîn. thk. Hans Peterlens. Kahire: el-Mektebetü’l-Ezheriyye, 2003.
  • Pezdevî, Ebu’l-Yusr Muhammed. Ehl-i Sünnet Akâidi. çev. Şerafettin Gölcük. İstanbul: Kayıhan Yayınları, 5. Baskı, 2015.
  • Râzî, Fahreddin Ömer. Kelâm’a Giriş [el-Muhassal]. çev. Hüseyin Atay. Ankara: AÜİF Yayınları, 1978.
  • Râzî, Fahreddin Ömer. Mefâtîhu’l-gayb. 32 cilt. Beyrut: Dâru İhyâi’t-Turasi’l-Arabi, 3. Baskı, 1999.
  • Râzî, Fahreddin Ömer. Me’âlimu Usûli’d-Dîn-Kelâm İlminin Esasları-. çev. Muhammet Altaytaş. İstanbul: Türkiye Yazma Eserler Kurumu Başkanlığı Yayınları, 2019.
  • Sâbûnî, Nûreddîn. el-Kifâyefi’l-hidâye. thk. Muhammed Aruçi. İstanbul: Merkezü’l-Buhûsü’l-İslamiyye, 2014.
  • Sâbûnî, Nûreddîn. el-Bidâye fî usûli’d-dîn. thk. Bekir Topaloğlu. Ankara: DİB Yayınları, 5. Baskı, 1995.
  • Semerkandî, Hâkim. es-Sevâdü’l-a’zam. İstanbul: Yasin Kitabevi, 2013.
  • Semerkandî, Şemsüddin. İslam İnanç Esasları. çev. İsmail Yürük-İsmail Şık. Ankara: Araştırma Yayınları, 2011.
  • Subkî, Tâcuddîd. es-Seyfü’l-meşhûr fî şerhi akîdeti Ebî Mansûr. thk. Mustafa Saim Yeprem. Ankara: TDV Yayınları, 2011.
  • Şehristânî, Abdülkerîm. el-Milel ve’n-nihal. thk. M. Seyyid Kîlânî. 3 cilt. Beyrut: Dâru’l-Ma’rife, 2. Baskı, 1975.
  • Şehristânî, Abdülkerîm. Nihâyetü’l-ikdâm fî ilmi’l-kelâm. thk. Ahmed Ferid el-Mezidi. Beyrut: Dâru’l-Kütübi’l-İlmiyye, 2004.
  • Şükri, Muvafffak Ahmed. Ehlü’l-fetre ve men fî hukmihim. haz. Abbas Mahcub-M. Abdullah el-Hatib. Beyrut: Dâru İbn Kesir, 1988.
  • Taftazani, Ebü’l-Vefa. Ana Konularıyla Kelam. çev. Şerafettin Gölcük. Konya: Kitap Dünyası, 2. Baskı, 2000.
  • Taftazânî, Sadeddîn Ömer. Kelâm İlmi ve İslâm Akâidi-Şerhu’l-Akâid-. haz. Süleyman Uludağ. İstanbul: Dergâh Yayınları, 9. Baskı, 2017.
  • Tahâvî, Ebû Cafer. Akîdetü’t-Tahâviyye. Beyrut: Dâru İbn Hazm, 1995.
  • Tehânevî, Muhammed Ali. Mevsûatü keşşâf-ı ıstılâhâti’l-fünûn ve’l-ulûm. thk. Ali Dahruc. 2 cilt. Beyrut: Mektebetü Lübnân, 1996.
  • Yazıcıoğlu, Mustafa Sait. Maturidi ve Nesefi’ye Göre İnsan Hürriyeti. Ankara: MEB Yayınları, 1997.
  • Yazıcıoğlu, Mustafa Sait. ‘‘Mâtürîdî Kelam Ekolünün İki Büyük Siması: Ebû Mansûr Mâtürîdî ve Ebü’l-Muîn en-Nesefî’’. İmam Maturîdî ve Maturidilik. haz. Sönmez Kutlu. 167-185. Ankara: Otto Yayınları, 6. Baskı, 2016.
  • Yurdagür, Metin. ‘‘Fetret’’. Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi. 12/475-480. Ankara: TDV Yayınları, 1995.
  • Yücedoğru, Tevfik. ‘‘Ehl-i Sünnet Kelamcılarında Tekvin Tartışması’’. Uludağ Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 2/2 (1987/2), 253-261.
  • Zemahşerî, Ebü’l-Kâsım Mahmûd b. Amr. el-Keşşâf an hakâiki gavâmidi’t-tenzîl ve uyûnu’l-ekâvil fî vucûhi’t-te’vîl. 4 cilt. Beyrut: Dâru’l-Kütübi’l-İlmiyye, 3. Baskı, 1407/1986.

İbnü'l-Hümâm'a Göre Semerkant ve BUhara Hanefî Kelâm Âlimleri Arasındaki İhtilaflar

Yıl 2020, Sayı: 18, 175 - 203, 31.12.2020

Halil Öztürk

Öz

İbnü’l-Hümâm Hanefî-Mâtürîdî kelâm düşüncesinin müteahhirîn dönemi âlimleri içerisinde önemli bir yere sahiptir. İslâmî disiplinler içerisinde özellikle fıkıh ve kelâm ilminde ön plana çıkmıştır. Kelâm alanında yazdığı el-Müsâyerefi’l-akâidi’l-münciyefi’l-âhire adlı eserinde İslâm’ın inanç esaslarını müteahhirîn döneminde kullanılan kelâmî metodolojiye uygun bir şekilde oluşturmuştur. İbnü’l-Hümâm, meseleleri ele alışı ve izahında Mu‘tezile, Eş‘arîyye gibi mezheplerin görüşlerini de ele almış, kendi görüşlerini/tercihlerini de açıkça zikretmiştir. Ayrıca Hanefî-Mâtürîdî kelâmî çizginin kendi içerisindeki ihtilaflara da değinmiştir. İhtilafları ortaya koyarken ‘‘Hanefîlerin Semerkant ve Buhara ulemasının bu konuda ihtilafları vardır’’ diyerek onların hangi konularda farklı düşündüklerini delilleriyle ortaya koymuştur. Semerkantlıların imamı olarak Mâtürîdî’yi belirtirken, Buharlılar için böyle bir kayıtta bulunmamakla birlikte bazen isim de vermiştir. Semerkant ve Buharalı Hanefî âlimler arasındaki kelâmî ihtilafların tekvîn sıfatının ezelî olup olmadığı, kâfirin duasının kabul edilip-edilmeyeceği, fiillerin zatında güzel ve çirkin olup olmadığı ve bunun akılla bilinebilirliği, kendisine davet ulaşmayan kimsenin dinî konumu ve imanın yaratılmışlığı konularında olduğunu belirtmiştir.

Anahtar Kelimeler

Kelâm Hanefîlik İbnü'l-Hümâm Semerkant Buhara

Kaynakça

  • Altıntaş, Ramazan. ‘‘Fetret’’. Kelam El Kitabı. ed. Şaban Ali Düzgün. Ankara: Grafiker Yayınları, 2012.
  • Ateşyürek, Ahmet. Ebû Mansûr el-Mâturîdî’nin Fikrî Arka Planı. Çorum: Hitit Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Doktora Tezi, 2019.
  • Bağdâdî, Abdülkâhir.Usûlü’d-dîn. thk. Ahmed Şemsüddîn. Beyrut: Dâru’l-Kütübi’l-İlmiyye, 2002.
  • Bedir, Murteza, Buhara Hukuk Okulu. İstanbul: İSAM Yayınları, 3. Baskı, 2019.
  • Beğâvî, Ebû Muhammed. Meâlimü’t-tenzîl fî tefsîri’l-Kur’an. thk. Abdurrezzak el-Mehdi. 5 cilt. Beyrut: Dâru İhyâi’t-Turâsi’l-Arabi, 1410/1989.
  • Beyâzîzâde, Ahmed Efendi. el-Usûlü’l-münîfeli’l-imâm Ebî Hanîfe. thk. İlyas Çelebi. İstanbul: İFAV Yayınları, 4. Baskı, 2014.
  • Beyâzîzâde, Ahmed Efendi. İmam-ı Azam Ebû Hanîfe’nin İtikâdî Görüşleri. çev. İlyas Çelebi. İstanbul: İFAV Yayınları, 4. Baskı, 2014.
  • Bulut, Halil İbrahim. İslam Mezhepleri Tarihi. Ankara: TDV Yayınları, 2016.
  • Cürcânî, Seyyid Şerif. Kitâbu’t-Ta’rîfât. Beyrut: Mektebetü Lübnân, 1985.
  • Çelebi, İlyas. ‘‘Hüsün ve Kubuh’’. Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi. 19/59-63. Ankara: TDV Yayınları, 1999.
  • Düzgün, Şaban Ali. ‘‘Semerkant İlim Havzası ve Mâtürîdî’’. Mâtürîdî’nin Düşünce Dünyası. ed. Şaban Ali Düzgün. Ankara: Kültür ve Turizm Bakanlığı Yayınları, 2011.
  • Ebû Hanîfe, Numan b. Sâbit. el-Vasiyye (İmam-ı Azamın Beş Eseri içinde çev. Mustafa Öz). İstanbul: İFAV Yayınları, 2. Baskı, 1992.
  • Ebû Hanîfe, Numan b. Sâbit. el-Fıkhu’l-ekber (İmam-ı Azamın Beş Eseri içinde çev. Mustafa Öz). İstanbul: İFAV Yayınları, 2. Baskı, 1992.
  • Ebû Hanîfe, Numan b. Sâbit. el-Fıkhu’l-ebsat (İmam-ı Azamın Beş Eseri içinde çev. Mustafa Öz). İstanbul: İFAV Yayınları, 2. Baskı,1992.
  • Eş’arî, Ebü’l-Hasan. Makâlâtü’l-islâmiyyîn ve’htilâfi’l-musallîn. haz. Helmut Ritter. Beyrut: Dâru Neşr, 4. Baskı, 2005.
  • Eş’arî, Ebü’l-Hasan. el-Luma’ fi’r-red alâ ehli’z-zeyğ ve’l-bida’. thk. Muhammed Emin ed-Dannâvî. Beyrut: Dâru’l-Kütübi’l-İlmiyye, 2. Baskı, 2012.
  • Fatiş, Emrullah. ‘‘İbnü’l-Hümâm’a Göre Yaratılmışlık ve Ebediyet Bağlamında Cennet ve Cehennem’’. Hikmet Yurdu 8/16 (2015/2), 83-102.
  • Gazzâlî, Ebû Hâmid. İhyâu Ulûmi’d-Din. çev. Ahmet Davutoğlu. 4 cilt. İstanbul: Bedir Yayınevi, 2002.
  • Harputî, Abdüllatif. Kelâm İlmine Giriş. yay. haz. Fikret Karaman. İstanbul: Çelik Yayınevi, 2016.
  • Işık, Kemal. Maturîdî’nin Kelam Sisteminde İmân Allah ve Peygamberlik Anlayışı. Ankara: Fütüvvet Yayınları, 1980.
  • Izutsu, Toshihiko. İslâm Düşüncesinde İmân Kavramı. çev. Selahattin Ayaz. İstanbul: Pınar Yayınları, 3. Baskı, 2018.
  • İbn Kesir, Ebu’l-Fida İsmail. Tefsîru’l-Kur’âni’l-azîm. thk. Sami b. Muhammed Selame. 8 cilt. Beyrut: Dâru’t-Tabîa, 3. Baskı, 1999.
  • İbn Manzûr, Lisânü’l-arab. haz. Emin M. Abdülvehhab-Muhammed el-Ubeydî. 18 cilt. Beyrut: Dâru İhyâi’t-Turâsi’l-Arabî, 3. Baskı, 1999.
  • İbnü’l-Hümâm, Kemâleddîn. Kitâbü’l-Müsâyere (Şerhu’l-müsâmere ile birlikte). İstanbul: Çağrı Yayınları, 1979.
  • İbnü’l-Hümâm, Kemâleddîn. el-Müsâyere fî ilmi’l-kelâm. tas. Muhammed Muhyiddin Abdülhamid. Mısır: Mektebetü’l-Mahmudiye, ts.
  • İbnü’l-Hümâm, Kemâleddîn. Kitabu’l-Müsayere. çev. Harun Işık. Kayseri: Kimlik Yayınları, 2017.
  • İbnü’l-Şerif, Kemâl. Kitâbü’l-Müsâmere (Kitâbü’l-Müsâyere ile birlikte). İstanbul: Çağrı Yayınları, 1979.
  • İmâm-ı Rabbânî, Ahmed Faruk Serhendî. Mektûbât-ı Rabbânî. çev. Abdülkadir Ayçiçek. 2 cilt. İstanbul: Çile Yayınları, 1977.
  • İsferâyînî, Ebü’l-Muzaffer. et-Tebsîr fi’d-dîn. thk. Kemal Yusuf el-Hût. Beyrut: Alemü’l-Kütüb, 1983.
  • Kâdî Abdülcebbâr, Ahmed. Şerhu’l-Usuli’l-Hamse: Mu’tezile’nin Beş İlkesi. çev. İlyas Çelebi. 2 cilt. Ankara: Türkiye Yazma Eserler Kurumu Başkanlığı, 2000.
  • Kârî, Ali. Şerhu’l-fıkhi’l-ekber. haz. Abdülkerim Tettan. İstanbul: Dersaadet Kitapevi, ts.
  • Karlığa, H. Bekir. ‘‘Gazzâlî (Eserleri)’’. Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi. 13/ 518-530. Ankara: TDV Yayınları, 1996.
  • Kutlu, Sönmez. ‘‘Bilinen ve Bilinmeyen Yönleriyle İmam Mâtürîdî’’. İmam Maturîdî ve Maturidilik. haz. Sönmez Kutlu. 25-66. Ankara: Otto Yayınları, 6. Baskı, 2016.
  • Kutluboğa, Kâsım b. Hâşiyetü’l-müsâyere (Kitâbü’l-Müsâyere ile birlikte). İstanbul: Çağrı Yayınları, 1979.
  • Lâmişî, Ebü’s-Senâ Mahmûd b. Zeyd. et-Temhîd li kavâidi’t-tevhîd. thk. Ahmed Ferid el-Mezîdî. Beyrut: Dâru’l-Kütübi’l-İlmiyye, 2007.
  • Mağnisavi, Ebü’l-Münteha. Fıkh-ı Ekber Şerhi. çev. Y. Vehbi Yavuz. İstanbul: Bayrak Yayınları, 1992.
  • Mâtürîdî, Ebû Mansûr. Kitâbü’t-Tevhîd. thk. Bekir Topaloğlu-Muhammed Aruçi. İstanbul: Mektebetü’l-İrşâd, 2007.
  • Mâtürîdî, Ebû Mansûr. Kitâbü’t-Tevhîd Açıklamalı Tercüme. trc. Bekir Topaloğlu. İstanbul: İSAM Yayınları, 8. Baskı, 2016.
  • Mâtürîdî, Ebû Mansûr. Tevîlâtü ehli’s-sünne. thk. Fatıma Yusuf el-Haymî. 5 cilt. Beyrut: Müessesetü’r-Risâle, 2004.
  • Nesefî, Ebü’l-Berekât. İslam İnancının Ana Umdeleri (‘el-Umde Tercümesi’). çev. Temel Yeşilyurt. Malatya: Kubbbealtı Yayıncılık, 2000.
  • Nesefî, Ebü’l-Mu’în. et-Temhîd li kavâidi’t-tevhîd. thk. Ahmed Ferid el-Mezîdî. Beyrut: Dâru’l-Kütübi’l-İlmiyye, 2007.
  • Nesefî, Ebü’l-Mu’în. Bahru’l-kelâm. thk. Seyyid Yusuf Ahmed. Beyrut: Dâru’l-Kütübi’l-İlmiyye, 2005.
  • Nesefî, Ebü’l-Mu’în. Tebsıratü’l-edille fî usûli’d-dîn. thk. Hüseyin Atay-Şaban Ali Düzgün. 2 cilt. Ankara: DİB Yayınları, 2003.
  • Özen, Şükrü. ‘‘Mâtürîdî’’. Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi. 28/146-151. Ankara: TDV Yayınları, 2003.
  • Pezdevî, Ebu’l-Yusr Muhammed. Usûlü’d-dîn. thk. Hans Peterlens. Kahire: el-Mektebetü’l-Ezheriyye, 2003.
  • Pezdevî, Ebu’l-Yusr Muhammed. Ehl-i Sünnet Akâidi. çev. Şerafettin Gölcük. İstanbul: Kayıhan Yayınları, 5. Baskı, 2015.
  • Râzî, Fahreddin Ömer. Kelâm’a Giriş [el-Muhassal]. çev. Hüseyin Atay. Ankara: AÜİF Yayınları, 1978.
  • Râzî, Fahreddin Ömer. Mefâtîhu’l-gayb. 32 cilt. Beyrut: Dâru İhyâi’t-Turasi’l-Arabi, 3. Baskı, 1999.
  • Râzî, Fahreddin Ömer. Me’âlimu Usûli’d-Dîn-Kelâm İlminin Esasları-. çev. Muhammet Altaytaş. İstanbul: Türkiye Yazma Eserler Kurumu Başkanlığı Yayınları, 2019.
  • Sâbûnî, Nûreddîn. el-Kifâyefi’l-hidâye. thk. Muhammed Aruçi. İstanbul: Merkezü’l-Buhûsü’l-İslamiyye, 2014.
  • Sâbûnî, Nûreddîn. el-Bidâye fî usûli’d-dîn. thk. Bekir Topaloğlu. Ankara: DİB Yayınları, 5. Baskı, 1995.
  • Semerkandî, Hâkim. es-Sevâdü’l-a’zam. İstanbul: Yasin Kitabevi, 2013.
  • Semerkandî, Şemsüddin. İslam İnanç Esasları. çev. İsmail Yürük-İsmail Şık. Ankara: Araştırma Yayınları, 2011.
  • Subkî, Tâcuddîd. es-Seyfü’l-meşhûr fî şerhi akîdeti Ebî Mansûr. thk. Mustafa Saim Yeprem. Ankara: TDV Yayınları, 2011.
  • Şehristânî, Abdülkerîm. el-Milel ve’n-nihal. thk. M. Seyyid Kîlânî. 3 cilt. Beyrut: Dâru’l-Ma’rife, 2. Baskı, 1975.
  • Şehristânî, Abdülkerîm. Nihâyetü’l-ikdâm fî ilmi’l-kelâm. thk. Ahmed Ferid el-Mezidi. Beyrut: Dâru’l-Kütübi’l-İlmiyye, 2004.
  • Şükri, Muvafffak Ahmed. Ehlü’l-fetre ve men fî hukmihim. haz. Abbas Mahcub-M. Abdullah el-Hatib. Beyrut: Dâru İbn Kesir, 1988.
  • Taftazani, Ebü’l-Vefa. Ana Konularıyla Kelam. çev. Şerafettin Gölcük. Konya: Kitap Dünyası, 2. Baskı, 2000.
  • Taftazânî, Sadeddîn Ömer. Kelâm İlmi ve İslâm Akâidi-Şerhu’l-Akâid-. haz. Süleyman Uludağ. İstanbul: Dergâh Yayınları, 9. Baskı, 2017.
  • Tahâvî, Ebû Cafer. Akîdetü’t-Tahâviyye. Beyrut: Dâru İbn Hazm, 1995.
  • Tehânevî, Muhammed Ali. Mevsûatü keşşâf-ı ıstılâhâti’l-fünûn ve’l-ulûm. thk. Ali Dahruc. 2 cilt. Beyrut: Mektebetü Lübnân, 1996.
  • Yazıcıoğlu, Mustafa Sait. Maturidi ve Nesefi’ye Göre İnsan Hürriyeti. Ankara: MEB Yayınları, 1997.
  • Yazıcıoğlu, Mustafa Sait. ‘‘Mâtürîdî Kelam Ekolünün İki Büyük Siması: Ebû Mansûr Mâtürîdî ve Ebü’l-Muîn en-Nesefî’’. İmam Maturîdî ve Maturidilik. haz. Sönmez Kutlu. 167-185. Ankara: Otto Yayınları, 6. Baskı, 2016.
  • Yurdagür, Metin. ‘‘Fetret’’. Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi. 12/475-480. Ankara: TDV Yayınları, 1995.
  • Yücedoğru, Tevfik. ‘‘Ehl-i Sünnet Kelamcılarında Tekvin Tartışması’’. Uludağ Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 2/2 (1987/2), 253-261.
  • Zemahşerî, Ebü’l-Kâsım Mahmûd b. Amr. el-Keşşâf an hakâiki gavâmidi’t-tenzîl ve uyûnu’l-ekâvil fî vucûhi’t-te’vîl. 4 cilt. Beyrut: Dâru’l-Kütübi’l-İlmiyye, 3. Baskı, 1407/1986.
Toplam 66 adet kaynakça vardır.

Ayrıntılar

Birincil Dil Türkçe
Konular Din Araştırmaları
Bölüm Makaleler
Yazarlar

Halil Öztürk 0000-0001-8356-6357

Yayımlanma Tarihi 31 Aralık 2020
Gönderilme Tarihi 21 Eylül 2020
Kabul Tarihi 28 Ekim 2020
Yayımlandığı Sayı Yıl 2020 Sayı: 18

Kaynak Göster

ISNAD Öztürk, Halil. “İbnü’l-Hümâm’a Göre Semerkant Ve BUhara Hanefî Kelâm Âlimleri Arasındaki İhtilaflar”. Bozok Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 18/18 (Aralık 2020), 175-203.
 Kapak Resmi İndir

download

   Bozok Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi (BOZİFDER) Creative Commons Atıf-Gayriticari-Türetilemez 4.0 Uluslararası Lisansı (CC BY NC ND) ile lisanslanmıştır.