Araştırma Makalesi
BibTex RIS Kaynak Göster

Ebû Nuvâs’ın Şarap (Hamriyyât) Şiirleri

Yıl 2020, Sayı: 18, 147 - 173, 31.12.2020

Esat Ayyıldız

Öz

Klasik Arap şiirinin ana ve ardıl tüm türlerinde uzmanlık kazanmış olan Ebû Nuvâs el-Ḥasen b. Hâni’ el-Ḥakemî, Abbâsî döneminin en meşhur şairlerinden biridir. Özellikle şarap (ḫamriyyât) ve hudut tanımayan sefahat şiirleriyle tanınmaktadır. Onun yeteneği, çağdaşları tarafından da takdir edilmektedir. Ebû Nuvâs, Abbâsî Hilafetinin ilk yıllarında gelişen modern (muḥdes̱) şiirin en önemli temsilcisidir ve çoğu şiirinde aynı modeli izlemektedir. O, ḫamriyyâtında şarabın görünümünü, gücünü ve içen kişilerin üzerinde bıraktığı etkisini betimlemekte, şarabı mücevherlerle ve ışık kaynaklarıyla mukayese etmektedir. Meyhaneye yaptığı gece yolculuğunu ve uyuyan meyhaneciyi uyandırmak için kapıda nasıl bağırdığını anlatmakta, şarap servisi yapan genç sakilerden veya cariyelerden bahsetmektedir. Keza içki arkadaşlarını eğlendiren erkek yahut kadın şarkıcılardan konu açmaktadır. Onun ḫamriyyâtı, seleflerininkiyle, özellikle de ʿAdî b. Zeyd, Vâlibe b. el-Ḥubâb, el-Velîd b. Yezîd ve Ebû’l-Hindî’ninkiyle yakından ilişkilidir. Bu nedenle, Ebû Nuvâs’ın tam manasıyla bir yenilikçi olduğunu söylememiz mümkün değildir. Mamafih o gerçek bir modernizm yanlısıdır. İslam öncesindeki şairlerin aksine, terk edilmiş obaların kalıntıları, artık Ebû Nuvâs için bir mana ifade etmemektedir. Onun şarap şiirleri, mükemmeliyet, saygınlık ve nicelik açısından seleflerininkini geride bırakmıştır. Çoğu eleştirmen onun ḫamriyyâtını, bu türün en yüksek seviyesi olarak görmektedir. Bu çalışmada, Ebû Nuvâs’ın ḫamriyyâtı ve onun şiirsel üslubu bilimsel bir metotla incelenmiştir. Bunun yanı sıra onun öne çıkan birkaç şiirinden örnekler sunulmuştur.

Anahtar Kelimeler

Arap Dili ve Edebiyatı Ebû Nuvâs Klasik Arap Şiiri Hamriyyât Şarap Şiirleri

Kaynakça

  • Abbâs, ʿAbdu’l-Ḥalîm. Ebû Nuvâs. Kâhire: Dâru’l-Meʿârif, 3. Basım, Tarihsiz.
  • Abdurrahman, ʿAfîf. Muʿcemu’ş-şuʿarâ’i’l-ʿAbbâsîyyîn. Beyrut: Dâru Ṣâdir, 2000.
  • el-ʿAḳḳâd, Abbâs Mahmûd. Ebû Nuvâs: el-Ḥasen b. Hâni’. Kâhire: Hindâvî, 2013.
  • Arazi, Albert. “Abū Nuwās fut-il šuʿūbite?”. Arabica 26/1 (1979), 1-61.
  • Ayyıldız, Esat. “el-Ahtal'ın Emevilere Methiyeleri”. Ankara Üniversitesi Dil ve Tarih-Coğrafya Fakültesi Dergisi 57/2 (2017), 936-960. https://doi.org/10.1501/Dtcfder_0000001545
  • Ayyıldız, Esat. “el-Hansâ’ Bint ‘Amr: Eski Arap Şiirinde Öncü Bir Mersiye Şairi Hanım”. Mütefekkir 7/13 (Haziran 2020), 201-224. https://doi.org/10.30523/mutefekkir.757993
  • Bencheikh, Jamel. “Poésies Bachiques d'Abū Nuwās: Thèmes et personnages”. Bulletin d'études orientales 18 (1963-1964), 7-84.
  • Daşkıran, Yaşar. Ebu Nuvas’ın Şiirlerinde Hiciv. Ankara: Ankara Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, 2004.
  • Demirayak, Kenan. Abbâsî Edebiyatı Tarihi. Erzurum: Şafak Yayın Dağıtım, 1998.
  • Dmitriev, Kirill. “Poetiçeskaya şkola al-Ḥīry i istoki arabskoy vinnoy poesii na primere qāfiyyi ʿAdī ibn Zayda al-ʿIbādī”. Symbol 58 (2010), 319-339.
  • Ebû Nuvâs. Dîvânu Ebî Nuvâs bi-rivâyeti’ṣ-Ṣûlî. thk. Behcet Abdu’l-Ġafûr el-Ḥadîs̱î. Abu Dabi: Hey’etu Ebû Ẓabî li’s̱-S̱eḳâfe ve’t-Turâs̱, 1431/2010.
  • Ebû Nuvâs. Dîvânu Ebî Nuvâs el-Ḥasan b. Hâni’ el-Ḥakemî. thk. Ewald Wagner. 5 Cilt. Stuttgart: Franz Steiner Wiesbaden GMBH, 1408/1988.
  • Ebû Nuvâs. Dîvânu Ebî Nuvâs. thk. İskender Âsâf. Mısır: Maṭbaʿatu’l-ʿUmûmiyye, 1898.
  • Ebû’l-Hindî. Dîvânu Ebî’l-Hindî. haz. Abdullah el-Cubûrî. Bağdat: Mektebetu Endelus, 1970.
  • Ferga, Hermann. “Aux origines de la poésie bachique arabe de ʿAdī b. Zayd à al-A'šā al-Kabīr”. Bulletin d'études orientales 56 (2004-2005), 107-126.
  • Furat, Ahmet Subhi. Arap Edebiyatı Târihi. İstanbul: Edebiyat Fakültesi Basımevi, 1996.
  • Van Gelder, G. J. H.. “Khamriyya”. Encyclopedia of Arabic Literature. ed. Julie Scott Meisami - Paul Starkey. 2/433-435. Londra-New York: Routledge, 1998.
  • Goldziher, Ignace. Klasik Arap Literatürü. çev. Rahmi Er - Azmi Yüksel. Ankara: Vadi Yayınları, 2012.
  • Huart, Clément. Arap ve İslam Edebiyatı. çev. Cemal Sezgin. Ankara: TİSA Matbaacılık Sanayii, Tarihsiz.
  • Ḫureybânî, Cafer. Ebû Nuvâs: el-Ḥasen b. Hâni’. Beyrut: Dâru’l-Kutubi’l-ʿİlmiyye, 1990.
  • İbn Ḫallikân, Ebû’l-ʿAbbâs Ahmed b. Muhammed b. İbrahim b. Ebî Bekr. Vefeyâtu’l-aʿyân ve enbâ’u ebnâ’i’z-zamân. thk. Yusuf Ali Ṭavîl – Meryem Kasım Ṭavîl. 6 Cilt. Beyrut: Dâru’l-Kutubi’l-ʿİlmiyye, 2012.
  • İbn Ḳuteybe. eş-Şiʿr ve’ş-şuʿarâʾ. thk. Ahmed Muhammed Şâkir. 2 Cilt. Kâhire: Dâru’l-Meʿârif, Tarihsiz.
  • ‘Îdân, Ali Kerim. Ḫamriyyâtu Ebî Nuvâs: Dirâse fî ḍav’i ‘ilmi’l-luġati’n-naṣṣî. Bağdat: el-Mustansiriye Üniversitesi, Edebiyat Fakültesi, Yüksek Lisans Tezi, 1437/2016.
  • el-İṣfehânî, Ebû’l-Ferec Alî. Kitâbu’l-Eġânî. thk. İhsân Abbâs - İbrahim es-Se‘âfîn. 25 Cilt. Beyrut: Dâr Ṣâdır, 1429/2008.
  • Karaarslan, Nasuhi Ünal. “Ebû Nüvâs”. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. 10/205-207. İstanbul: TDV Yayınları, 1994.
  • Kennedy, Philip F.. Abu Nuwas: A Genius of Poetry. Oxford: Oneworld, 2012.
  • Kennedy, Philip F.. The Wine Song in Classical Arabic Poetry: Abū Nuwās and the Literary Tradition. Oxford: Clarendon Press, 1997.
  • Merzoug, Omar. “Abû Nuwâs, le poète et l’homosexuel”. Tumultes 45 (2013), 35-48.
  • Paoli, Bruno. “Deux études sur la poésie bachique arabe: 1. Les précurseurs d'al-Hîra”. halshs-00366836 (2008), 1-49.
  • er-Râfiʿî, Mustafa Sadık. Târîḫu âdâbi’l-ʿArab. haz. Abdullah el-Munşâvî – Mehdi el-Beḥḳîrî. 2 Cilt. Mansûre: Mektebetu’l-Îmân, Tarihsiz.
  • Ritter, H.. “Ebû Nuvâs”. İslâm Ansiklopedisi. 4/41-43. İstanbul: Milli Eğitim Basım Evi, 1948.
  • Rowell, Alex. Vintage Humour: The Islamic Wine Poetry of Abu Nuwas. Londra: Hurst & Company, 2017.
  • Schoeler, G.. “Abû Nuwâs”. Encyclopedia of Arabic Literature. ed. Julie Scott Meisami - Paul Starkey. 1/41-43. Londra-New York: Routledge, 1998.
  • Schoeler, G.. “Bashshâr b. Burd, Abû’l-ʿAtâhiyah and Abû Nuwâs”. ʿAbbasid Belles-Lettres. ed. Julia Ashtiany vd. 275-299. Cambridge: Cambridge University Press, 2008.
  • Schoeler, Gregor. “Iblīs in the Poems of Abū Nuwās”. Zeitschrift der Deutschen Morgenländischen Gesellschaft 151/1 (2001), 43-62.
  • es-Seyyid, Fuat Sâlih. Muʿcemu’l-elḳâb ve’l-esmâ’i’l-musteʿâra fî’t-târîḫi’l-ʿArabî ve’l-İslâmî. Beyrut: Dâru’l-ʿİlm li’l-Melâyîn, 1990.
  • Sezgin, Fuat. Geschichte des arabischen Schrifttums. 17 Cilt. Leiden: E. J. Brill, 1967-2015.
  • Shaikh, Khalil. Der Teufel in der modernen arabischen Literatur: Die Rezeption eines europäischen Motivs in der arabischen Belletristik, Dramatik und Poesie des 19. und 20. Jahrhunderts. Berlin: Klaus Schwarz Verlag, 1986.
  • Suzan, Yahya. “Ebû Nuvâs ve Zühdiyyeleri”. Sosyal Bilimler Araştırma Dergisi 10/20 (2012), 63-90.
  • Toprak, M. Faruk. “Arap Şiirinde Adı Geçen Şarap Adları ve Bazı Hamriyyat Terimleri”. EKEV Akademi Dergisi 2/3 (2000), 169-194.
  • Tuzcu, Kemal. Arap Şiirinde Muvaşşah. Ankara: Tiydem Yayıncılık, 2011.
  • Wagner, Ewald. “Abû Nuwâs”. The Encyclopaedia of Islam. 1/143-144. Leiden: E. J. Brill, 1986.
  • Walther, Wiebke. Kleine Geschichte der arabischen Literatur: von der vorislamischen Zeit bis zur Gegenwart. Münih: Verlag C. H. Beck, 2004.
  • Yanık, Nevzat H.. Arap Şiirinde Tasvir. Erzurum: Fenomen Yayınları, 2010.
  • Yeşildağ, Abdussamed. “Arap Şiirinde Şarap”. Kırıkkale Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi 7/1 (Ocak 2017), 281-316.
  • ez-Ziriklî, Hayreddîn. el-A‘lâm. 8 Cilt. Beyrut: Dâru’l-‘İlm li’l-Melâyîn, 15. Basım, 2002.

Yıl 2020, Sayı: 18, 147 - 173, 31.12.2020

Esat Ayyıldız

Öz

Abū Nuwās al-Ḥasan b. Hāni’ al-Ḥakamī, who became a master of all the major and minor genres of classical Arabic poetry, was one of the most renowned poets of the Abbasid period. He is especially known for his bacchic poetry (khamriyyāt), and his poems about unbridled debauchery. His talent was recognized by his contemporaries. Abū Nuwās was the foremost representative of the modern (muḥdath) poetry that developed during the first years of Abbasid Caliphate. Most of his poems follow the same pattern. In his khamriyyāt, Abū Nuwās describes the appearance of the wine, its strength, and its effect on the drinkers. He compares the wine with jewelry and light sources. He tells of his night trip to the tavern and how he shouted at the door to wake the sleeping tavern-keeper up. He also makes mention of the young cupbearer or handmaiden who serves the wine, and the male or female singer who entertains the pot-companions. His khamriyyāt is closely connected to that of his predecessors, especially ʿAdī b. Zayd, Wāliba b. al-Ḥubāb, al-Walīd b. Yazīd, and Abū al-Hindī; therefore, we can’t claim that Abū Nuwās was in the strict sense an innovator. But he is definitely a modernist. The remains of a campsite have no clear meaning for Abū Nuwās, as they do for pre-Islamic poets. His bacchic poetry exceeds his predecessors by far in terms of excellence, reputation, and quantity. Most critics consider his khamriyyāt to be the highest level of this genre. In this study, the khamriyyāt of Abū Nuwās and his poetical style are examined with a scientific method. In addition to this, a number of examples of his outstanding poems are given.

Anahtar Kelimeler

Arabic Language and Literature Abū Nuwās Classical Arabic Poetry Khamriyyāt Bacchic Poetry

Kaynakça

  • Abbâs, ʿAbdu’l-Ḥalîm. Ebû Nuvâs. Kâhire: Dâru’l-Meʿârif, 3. Basım, Tarihsiz.
  • Abdurrahman, ʿAfîf. Muʿcemu’ş-şuʿarâ’i’l-ʿAbbâsîyyîn. Beyrut: Dâru Ṣâdir, 2000.
  • el-ʿAḳḳâd, Abbâs Mahmûd. Ebû Nuvâs: el-Ḥasen b. Hâni’. Kâhire: Hindâvî, 2013.
  • Arazi, Albert. “Abū Nuwās fut-il šuʿūbite?”. Arabica 26/1 (1979), 1-61.
  • Ayyıldız, Esat. “el-Ahtal'ın Emevilere Methiyeleri”. Ankara Üniversitesi Dil ve Tarih-Coğrafya Fakültesi Dergisi 57/2 (2017), 936-960. https://doi.org/10.1501/Dtcfder_0000001545
  • Ayyıldız, Esat. “el-Hansâ’ Bint ‘Amr: Eski Arap Şiirinde Öncü Bir Mersiye Şairi Hanım”. Mütefekkir 7/13 (Haziran 2020), 201-224. https://doi.org/10.30523/mutefekkir.757993
  • Bencheikh, Jamel. “Poésies Bachiques d'Abū Nuwās: Thèmes et personnages”. Bulletin d'études orientales 18 (1963-1964), 7-84.
  • Daşkıran, Yaşar. Ebu Nuvas’ın Şiirlerinde Hiciv. Ankara: Ankara Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, 2004.
  • Demirayak, Kenan. Abbâsî Edebiyatı Tarihi. Erzurum: Şafak Yayın Dağıtım, 1998.
  • Dmitriev, Kirill. “Poetiçeskaya şkola al-Ḥīry i istoki arabskoy vinnoy poesii na primere qāfiyyi ʿAdī ibn Zayda al-ʿIbādī”. Symbol 58 (2010), 319-339.
  • Ebû Nuvâs. Dîvânu Ebî Nuvâs bi-rivâyeti’ṣ-Ṣûlî. thk. Behcet Abdu’l-Ġafûr el-Ḥadîs̱î. Abu Dabi: Hey’etu Ebû Ẓabî li’s̱-S̱eḳâfe ve’t-Turâs̱, 1431/2010.
  • Ebû Nuvâs. Dîvânu Ebî Nuvâs el-Ḥasan b. Hâni’ el-Ḥakemî. thk. Ewald Wagner. 5 Cilt. Stuttgart: Franz Steiner Wiesbaden GMBH, 1408/1988.
  • Ebû Nuvâs. Dîvânu Ebî Nuvâs. thk. İskender Âsâf. Mısır: Maṭbaʿatu’l-ʿUmûmiyye, 1898.
  • Ebû’l-Hindî. Dîvânu Ebî’l-Hindî. haz. Abdullah el-Cubûrî. Bağdat: Mektebetu Endelus, 1970.
  • Ferga, Hermann. “Aux origines de la poésie bachique arabe de ʿAdī b. Zayd à al-A'šā al-Kabīr”. Bulletin d'études orientales 56 (2004-2005), 107-126.
  • Furat, Ahmet Subhi. Arap Edebiyatı Târihi. İstanbul: Edebiyat Fakültesi Basımevi, 1996.
  • Van Gelder, G. J. H.. “Khamriyya”. Encyclopedia of Arabic Literature. ed. Julie Scott Meisami - Paul Starkey. 2/433-435. Londra-New York: Routledge, 1998.
  • Goldziher, Ignace. Klasik Arap Literatürü. çev. Rahmi Er - Azmi Yüksel. Ankara: Vadi Yayınları, 2012.
  • Huart, Clément. Arap ve İslam Edebiyatı. çev. Cemal Sezgin. Ankara: TİSA Matbaacılık Sanayii, Tarihsiz.
  • Ḫureybânî, Cafer. Ebû Nuvâs: el-Ḥasen b. Hâni’. Beyrut: Dâru’l-Kutubi’l-ʿİlmiyye, 1990.
  • İbn Ḫallikân, Ebû’l-ʿAbbâs Ahmed b. Muhammed b. İbrahim b. Ebî Bekr. Vefeyâtu’l-aʿyân ve enbâ’u ebnâ’i’z-zamân. thk. Yusuf Ali Ṭavîl – Meryem Kasım Ṭavîl. 6 Cilt. Beyrut: Dâru’l-Kutubi’l-ʿİlmiyye, 2012.
  • İbn Ḳuteybe. eş-Şiʿr ve’ş-şuʿarâʾ. thk. Ahmed Muhammed Şâkir. 2 Cilt. Kâhire: Dâru’l-Meʿârif, Tarihsiz.
  • ‘Îdân, Ali Kerim. Ḫamriyyâtu Ebî Nuvâs: Dirâse fî ḍav’i ‘ilmi’l-luġati’n-naṣṣî. Bağdat: el-Mustansiriye Üniversitesi, Edebiyat Fakültesi, Yüksek Lisans Tezi, 1437/2016.
  • el-İṣfehânî, Ebû’l-Ferec Alî. Kitâbu’l-Eġânî. thk. İhsân Abbâs - İbrahim es-Se‘âfîn. 25 Cilt. Beyrut: Dâr Ṣâdır, 1429/2008.
  • Karaarslan, Nasuhi Ünal. “Ebû Nüvâs”. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. 10/205-207. İstanbul: TDV Yayınları, 1994.
  • Kennedy, Philip F.. Abu Nuwas: A Genius of Poetry. Oxford: Oneworld, 2012.
  • Kennedy, Philip F.. The Wine Song in Classical Arabic Poetry: Abū Nuwās and the Literary Tradition. Oxford: Clarendon Press, 1997.
  • Merzoug, Omar. “Abû Nuwâs, le poète et l’homosexuel”. Tumultes 45 (2013), 35-48.
  • Paoli, Bruno. “Deux études sur la poésie bachique arabe: 1. Les précurseurs d'al-Hîra”. halshs-00366836 (2008), 1-49.
  • er-Râfiʿî, Mustafa Sadık. Târîḫu âdâbi’l-ʿArab. haz. Abdullah el-Munşâvî – Mehdi el-Beḥḳîrî. 2 Cilt. Mansûre: Mektebetu’l-Îmân, Tarihsiz.
  • Ritter, H.. “Ebû Nuvâs”. İslâm Ansiklopedisi. 4/41-43. İstanbul: Milli Eğitim Basım Evi, 1948.
  • Rowell, Alex. Vintage Humour: The Islamic Wine Poetry of Abu Nuwas. Londra: Hurst & Company, 2017.
  • Schoeler, G.. “Abû Nuwâs”. Encyclopedia of Arabic Literature. ed. Julie Scott Meisami - Paul Starkey. 1/41-43. Londra-New York: Routledge, 1998.
  • Schoeler, G.. “Bashshâr b. Burd, Abû’l-ʿAtâhiyah and Abû Nuwâs”. ʿAbbasid Belles-Lettres. ed. Julia Ashtiany vd. 275-299. Cambridge: Cambridge University Press, 2008.
  • Schoeler, Gregor. “Iblīs in the Poems of Abū Nuwās”. Zeitschrift der Deutschen Morgenländischen Gesellschaft 151/1 (2001), 43-62.
  • es-Seyyid, Fuat Sâlih. Muʿcemu’l-elḳâb ve’l-esmâ’i’l-musteʿâra fî’t-târîḫi’l-ʿArabî ve’l-İslâmî. Beyrut: Dâru’l-ʿİlm li’l-Melâyîn, 1990.
  • Sezgin, Fuat. Geschichte des arabischen Schrifttums. 17 Cilt. Leiden: E. J. Brill, 1967-2015.
  • Shaikh, Khalil. Der Teufel in der modernen arabischen Literatur: Die Rezeption eines europäischen Motivs in der arabischen Belletristik, Dramatik und Poesie des 19. und 20. Jahrhunderts. Berlin: Klaus Schwarz Verlag, 1986.
  • Suzan, Yahya. “Ebû Nuvâs ve Zühdiyyeleri”. Sosyal Bilimler Araştırma Dergisi 10/20 (2012), 63-90.
  • Toprak, M. Faruk. “Arap Şiirinde Adı Geçen Şarap Adları ve Bazı Hamriyyat Terimleri”. EKEV Akademi Dergisi 2/3 (2000), 169-194.
  • Tuzcu, Kemal. Arap Şiirinde Muvaşşah. Ankara: Tiydem Yayıncılık, 2011.
  • Wagner, Ewald. “Abû Nuwâs”. The Encyclopaedia of Islam. 1/143-144. Leiden: E. J. Brill, 1986.
  • Walther, Wiebke. Kleine Geschichte der arabischen Literatur: von der vorislamischen Zeit bis zur Gegenwart. Münih: Verlag C. H. Beck, 2004.
  • Yanık, Nevzat H.. Arap Şiirinde Tasvir. Erzurum: Fenomen Yayınları, 2010.
  • Yeşildağ, Abdussamed. “Arap Şiirinde Şarap”. Kırıkkale Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi 7/1 (Ocak 2017), 281-316.
  • ez-Ziriklî, Hayreddîn. el-A‘lâm. 8 Cilt. Beyrut: Dâru’l-‘İlm li’l-Melâyîn, 15. Basım, 2002.
Toplam 46 adet kaynakça vardır.

Ayrıntılar

Birincil Dil Türkçe
Bölüm Makaleler
Yazarlar

Esat Ayyıldız 0000-0001-8067-7780

Yayımlanma Tarihi 31 Aralık 2020
Gönderilme Tarihi 27 Eylül 2020
Kabul Tarihi 8 Aralık 2020
Yayımlandığı Sayı Yıl 2020 Sayı: 18

Kaynak Göster

ISNAD Ayyıldız, Esat. “Ebû Nuvâs’ın Şarap (Hamriyyât) Şiirleri”. Bozok Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 18/18 (Aralık 2020), 147-173.
 Kapak Resmi İndir

download

   Bozok Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi (BOZİFDER) Creative Commons Atıf-Gayriticari-Türetilemez 4.0 Uluslararası Lisansı (CC BY NC ND) ile lisanslanmıştır.