Evliliğin Şer`î Maksatları

Yıl 2022, Cilt: 21 Sayı: 21, 201 - 225, 30.06.2022

Sezai Bekdemir

https://doi.org/10.51553/bozifder.1063542

Öz

Din, “İnsanları dünya ve ahirette hayra sevk eden ilahi bir kanundur” şeklinde tanımlanmaktadır. Bu ilahi kanunların/şerîatların vazedilmesinin asıl gayesi, insanların dünyevî ve uhrevî maslahatlarını sağlamaktır. Dinin vazettiği şer`î hükümler, bu maslahatların korunmasına ve ilahi gayenin gerçekleşmesine yöneliktir. Bu maslahatlar, kulların din ve dünya işlerini yoluna koyan ve mutlu olmalarını sağlayan; kulları dünya ve ahirette hüsrandan kurtaran maksatlardır. Salt bir akitten ibaret olmayan evliliğin de makâsıdü’ş-şerîa açısından birçok maslahatı vardır. Bu maslahatların biyolojik, psikolojik, sosyolojik, dünyevî ve uhrevî olmak üzere birçok yönü mevcuttur. Bu maslahatlardan bazıları; eşlerin sükûnetini temin etmesi, noksan yaratılan insanın tamamlanması, iffetin korunması, fiziksel ihtiyacın karşılanması/cinsel birlikteliğin temin edilmesi ve onun ile neslin devamının sağlamasıdır. Bunların içinde belki de en önemlisi, eşlerin sükûnetinin/huzurunun temin edilmesidir. Bu çalışmada sükûnetin evliliğin maksat ve maslahatının gerçekleşmesi noktasındaki anlam ve önemi üzerinde durulacaktır. Şâri`in “Kendisiyle huzur bulmanız için eşlerinizi yarattı” (er-Rûm 30/21) hitabıyla evliliği “huzur bulma” illeti üzerine bina etmesi bunun bir göstergesidir. Evliliğin, bu ilahi gayeler gözetilerek tesis edilmesi, bireysel ve toplumsal huzurun sağlanmasına katkı sağlayacaktır.

Anahtar Kelimeler

İslam Hukuku, Aile Hukuku, Makâsıd, Evlilik, Sükûnet

Sharʽī Purposes of Marriage

Öz

Religion is defined as “the divine law guiding people to goodness in this world and the next”. The main purpose of revealing these divine laws/sharīʽa is to provide the peoples’ interests both in this world and in the hereafter. The religious regulations imposed by religion are for the protection of these interests and the realization of the divine purpose. Therefore essential interests are those that put the religious and worldly affairs of the servants in order and make them happy, and save the servants from frustration in this world and the next. These are the protection of mind, life (soul), religion, generation, and property. Essential interests can only be preserved by establishing them on solid foundations and by eliminating the things that would damage them. Marriage which is not just a contract has many benefits in terms of maqāṣid-i sharīʽa. These interests have many aspects e.g. biological, psychological, sociological, worldly, and otherworldly. Some of these benefits are that it ensures the tranquility of spouses, completes the deficient human being, preserves the purity the chastity, covers a physical need/sexual union, and ensures the continuation of the generation. It can be argued that the most important among these is ensuring the tranquility/peace of the spouses. In this study, the meaning and importance of tranquility in the realization of the purpose and benefit of marriage will be examined. It is an indication of this that the Shārīʽ established marriage for the reason of “finding peace” with the address “He created your wives so that you can find peace with them” (Al-Rûm, 30/21). Establishing marriage with these divine purposes in mind will contribute to the provision of individual and social peace.

Anahtar Kelimeler

Islamic Law, Family Law, Marriage, Quietude, Maqāsid

Kaynakça

• Apaydın, H. Yunus. “İslam Hukukunda Aile”. Günümüzde Aile. 135-150. İstanbul: Ensar Neşriyat, 2007.
• Aynî, Bedrüddîn Mahmûd b. Ahmed. el-Binâye fî şerhi’l-hidâye. 13 Cilt. Dâru’l-Kütübi’l-`Ilmiyye, Beyrut 2000.
• Beşer, Faruk. “Şehvet”. TDV İslâm Ansiklopedisi. 38/476-477. İstanbul: Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları, 2010.
• Buhârî, Ebû Abdillâh Muhammed b. İsmâîl el-Cu‘fî. el-Câmiʿu’s-sahîh. 9 Cilt. S. Arabistan: Dâru Tûgu’n-Necât, 2001.
• Bursevî, İsmâil Hakkı. Rûhu’l-beyân. Beyrut: Dâru’l-Fikir, ts.
• Cürcânî, Alî b. Muhammed es-Seyyid eş-Şerîf. et-Ta‘rîfât. Beyrut: Dâru Kütübi’l-`Ilmiyye, 1983.
• Cüveynî, Ebû Muhammed Rüknü’l-İslâm Abdullah b. Yûsuf b. Abdillâh. el-Cem’u ve’l-Fark. 3 Cilt. Beyrut: Dâru’l-Cîl, 2004.
• Çeker, Orhan. “Halvet”. TDV İslâm Ansiklopedisi. 15/384-386. İstanbul: Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları, 1997.
• Ebû Dâvûd, Süleymân b. el-Eş‘as el-Ezdî. es-Sünen. 4 Cilt. Beyrut: el-Mektebetü’l-Asriyye, ts.
• Ebû Hanîfe, Nu‘mân b. Sâbit b. Zûtâ b. Mâh. Müsnedü Ebî Hanîfe. Mısır: el-Âdâb, ts.
• Erdem, Suat. “İslam Hukukunda Aile ve Ailenin Devamlılığına Yönelik Evlilik Öncesi Tedbirler”. Ankara II. Uluslararası Bilimsel Araştırmalar Kongresi Tam Metin Kitabı. ed. Derya Ateş – Elvan Cafarov. 656-667. Ankara: İksad Yayınevi, 2020.
• Erdem, Suat. “İslam Hukukunda Ailenin Devamlılığı”. Bozok Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 20 (Aralık 2021), 59-87.
• Gazzâlî, Hüccetü’l-İslâm Ebû Hâmid Muhammed b. Muhammed et-Tûsî. İhyâü ‘ulûmi’d-dîn. 4 Cilt. Beyrut: Dâru’l-Ma`rife, ts.
• Gürdeniz, İ. Hakkı. Makâsıdu’ş-Şeria Açısından İslam’da Evlilik. Kahramanmaraş Sütçü İmam Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Temel İslam Bilimleri Ana Bilim Dalı (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi), 2018.
• Hâdimî, Nûruddîn b. Muhtâr. `Ilmu’l-makâsıdı’ş-şer`iyye. Riyâd: Mektebetü’l-Ubeykân, 2001.
• Herevî, Hâce Abdullâh b. Muhammed el-Ensârî. Menâzilü’s-sâirîn. Beyrut: Dâru’l-Kütübi’l-`Ilmiyye, ts.
• Heytemî, Şihâbüddîn Ahmed b. Muhammed es-Sa‘dî. el-İfsâh an ehâdîsi’n-nikâh. Ammân: Dâru Ammâr, 1985.
• İbn Ebî Şeybe, Abdullâh b. Muhammed el-Kûfî. el-Musannef. 7 Cilt. Riyâd: Mektebetü’r-Rüşd, 1988.
• İbn Hanbel, Ahmed b. Muhammed eş-Şeybânî. el-Müsned. Beyrut: Müessesetü’r-Risâle, 2001.
• İbn Kayyim el-Cevziyye, Şemsüddîn Muhammed b. Ebî Bekr el-Hanbelî. İ‘lâmü’l-muvakkıîn. 7 Cilt. S. Arabistan: Dâru İbni’l-Cevziyye, 2002.
• İbn Kayyim el-Cevziyye, Şemsüddîn Muhammed b. Ebî Bekr el-Hanbelî. Medâricü’s-sâlikîn. 2 Cilt. Beyrut: Dâru’l-Kütübi’l-‘Arabî, 1996.
• İbn Mâce, Muhammed b. Yezîd el-Kazvînî. es-Sünen. 5 Cilt Beyrut: Dâru’r-Risâleti’l-‘Âlemiyye, 2009.
• İbn Manzûr, Muhammed b. Mükerrem el-Ensârî er-Rüveyfiî. Lisânü’l-ʿArab. Beyrut: Dâru Sâdır, 1993.
• İbn Melek, Muhammed b. İzzüddin Abdullatif. Şerhu mesâbîhi’s-sünne li’l-Beğâvî. 6 Cilt. Kuveyt: İdâretü’s-Sekâfeti’l-İslâmiyye, 2012.
• İsfahânî, Hüseyn b. Muhammed er-Râgıb. el-Müfredât fî ğarîbi’l-Ḳurʾân. Beyrut: Dâru’l-Kalem, 1991.
• İsfahânî, Hüseyn b. Muhammed er-Râgıb. ez-Zerîa ilâ mekârimi’ş-şerîa. Kâhire: Dâru’s-Selâm, 2007.
• Kâsânî, `Alâüddîn Ebû Bekr b. Mes‘ûd. Bedâʾiʿu’s-sanâʾiʿ fî tertîbi’ş-şerâʾiʿ. 7 Cilt. Beyrut: Dâru’l-Kütübi’l-`Ilmiyye, 1986.
• Kayrevânî, Yahya b. Selam. et-Tesârîf. Tunus: eş-Şirketü’t-Tûnusiyye, 1979.
• Köse, Saffet. Genetiğiyle Oynanmış Kavramlar ve Aile Medeniyetinin Sonu. Konya: Mehir Vakfı Yayınları, 2014.
• Kurtubî, Muhammed b. Ahmed. el-Câmi‘ li-ahkâmi’l-Kur’ân. 6 Cilt. Kâhire: Dâru’l-Hadîs, 2010.
• Mâverdî, Alî b. Muhammed el-Basrî. Edebü’d-dünyâ ve’d-dîn. Mısır: Dâru Mektebeti’l-Hayât, 1986.
• Mâverdî, Alî b. Muhammed el-Basrî. en-Nüket ve’l-‘uyûn. 6 Cilt. Beyrut: Dâru’l-Kütübi’l-`Ilmiyye, ts.
• Mevsılî, Ebü’l-Fazl Mecdüddîn Abdullah b. Mahmûd b. Mevdûd. el-İḫtiyâr li-taʿlîli’l-Muḫtâr. 5 Cilt. Beyrut: Dâru’l-Kütübi’l-`Ilmiyye, 1937.
• Molla el-Fenârî, Şemseddin Muhammed b. Hamza. Fusûlü’l-Bedâʾiʿ. 2 Cilt. Beyrut: Dâru’l-Kütübi’l-`Ilmiyye, 2006.
• Müslim, Müslim b. el-Haccâc el-Kuşeyrî. el-Câmiu’s-sahîh. 5 Cilt. Beyrut: Dâru İhyâi’t-Türâsi’l-‘Arabî, ts.
• Nesâî, Ahmed b. Şuayb b. Ali. es-Sünen. 8 Cilt. Halep: Mektebetü’l-Matbaâti’l-İslâmiyye, 1986.
• Râzî, Fahrüddîn Muhammed b. Ömer et-Taberistânî. Mefâtîhu’l-ğayb. Beyrut: Dâru İhyâi’t-Türâsî, 1999.
• Serahsî, Ebû Bekr Şemsü’l-Eimme Muhammed b. Ebî Sehl Ahmed. el-Mebsût. 30 Cilt. Beyrut: Dâru’l-Ma`rife, 1993.
• Şâtıbî, Ebû İshâk İbrâhîm b. Mûsâ. el-Muvâfakât. 7 Cilt. Kâhire: Dâru İbn Affân, 1997.
• Şirbînî, Şemsüddîn Muhammed b. Ahmed el-Hatîb. Muğni’l-muhtâc ilâ maʿrifeti meʿânî elfâẓi’l-Minhâc. 6 Cilt. Beyrut: Dâru’l-Kütübi’l-`Ilmiyye, 1994.
• Taberânî, Süleymân b. Ahmed. el-Muʿcemü’l-evsaṭ. 10 Cilt. Kâhire: Dâru’l-Harameyn, ts.
• Tehânevî, Eşref Ali. Tehânevî, Zafer Ahmet el-Osmânî. İ’lâü’s-sünen. 22 Cilt. Pakistan: İdâretü’l-Kur’ân ve ‘Ulûmi’l-İslâmiyye, ts.
• Tirmizî, Muhammed b. Îsâ. es-Sünen. 5 Cilt. Mısır: Şirketü Mektebe ve Matbaa Mustafâ el-Bâbî el-Halebî, 1975.
• Zeylaî, Ebû Muhammed Fahruddîn Osmân b. Alî. Tebyînü’l-hakâʾik. 2 Cilt. Kâhire: el-Matbaatü’l-Kübrâ, 1895.