Filistinli Yazar Abdullah Bergûsî’nin Yoldaki Mühendis: Gölgelerin Prensi Adlı Eserinin Hapishane Edebiyatı Bağlamında Tahlili

Yıl 2024, Cilt: 25 Sayı: 25, 103 - 143, 30.06.2024

İsa Güceyüz Reyhan Önal

https://doi.org/10.51553/bozifder.1462027

Öz

“Hapishane edebiyatı” olarak bilinen edebü’s-sücûn, modern dönemde adını sıkça duyuran ve cezaevinde bulunan kişilerin deneyimlerini ele alan bir alan olarak öne çıkmaktadır. Bu tür, mahkûmların hükümlüyken veya cezaları tamamlandıktan sonra yazdığı eserleri ve bu eserlerin incelenmesini ifade etmektedir. Özellikle siyasi istikrarsızlık yaşayan bölgelerde hapishane edebiyatı gelişme göstermiş ve bu tür, uzun yıllar işgale maruz kalan Filistin’deki edebiyat çalışmalarında da belirgin bir rol oynamıştır. Filistin’de toprakları gasp edilen çok sayıda kişi, 1917’den bu yana devam eden işgale karşı direniş gösterdikleri için hapse atılmışlardır. Bu direnişçilerden biri de 67 kez müebbet ve 5 bin 200 sene hapis cezasına çarptırılan mühendis Abdullah Bergûsî’dir. Bergûsî, hapis öncesi yaşamı ağırlıkta olmak üzere hapis öncesi ve sonrası yaşamını Yoldaki Mühendis: Gölgelerin Prensi adlı otobiyografik eserde ele almıştır. Çalışmada, Bergûsî’nin Yoldaki Mühendis: Gölgelerin Prensi adlı eseri hapishane edebiyatı bağlamında incelenmiştir. İnceleme sürecinde, eserin detaylı bir özeti sunulmuş ve ardından sanatsal ve edebî tahlili yapılmıştır. Yapılan değerlendirmelerde, eserin sade ve anlaşılır bir üslupla kaleme alındığı ve yazılış amacının edebî kaygıdan ziyade direniş öyküsünü hapishane duvarlarının ötesine taşımak olduğu görülmüştür.

Anahtar Kelimeler

Arap Dili ve Belagati, Hapishane Edebiyatı, Filistin, Abdullah Bergûsî, Yoldaki

Analysis of Palestinian Writer Abdullah Barghouti’s Work Called The Engineer on the Road: Prince of Shadows in the Context of Prison Literature

Öz

Adab al-sujūn, known as “prison literature”, stands out as a field that has made a name for itself in the modern period and deals with the experiences of people in prison. This genre refers to the works written by prisoners while they were convicted or after their sentences were completed, and the examination of these works. Prison literature has developed especially in regions experiencing political instability, and this genre has also played a prominent role in literary studies in Palestine, which was subject to occupation for many years. Many people whose lands were usurped in Palestine have been imprisoned for resisting the occupation that has been going on since 1917. One of these resisters is engineer Abdullah Barghouti, who was sentenced to 67 life terms and 5200 years in prison. Barghouti discussed his pre-imprisonment life in detail, and his life before and after imprisonment, in his autobiographical work titled The Engineer on the Road: Prince of Shadows. In the study, Barghouti’s work The Engineer on the Road: Prince of Shadows was examined in the context of prison literature. During the review process, a detailed summary of the work was presented and then its artistic and literary analysis was made. In the evaluations, it was seen that the work was written in a simple and understandable style and that the purpose of writing was to carry the story of resistance beyond the prison walls rather than literary concern.In the study, Barghouti’s work The Engineer on the Road: Prince of Shadows was examined in the context of prison literature. During the review process, a detailed summary of the work was presented and then its artistic and literary analysis was made. In the evaluations, it was seen that the work was written in a simple and understandable style and that the purpose of writing was to carry the story of resistance beyond the prison walls rather than literary concern.

Anahtar Kelimeler

Arabic Language and Rhetoric, Prison Literature, Palestine, Abdullah Barghouti, The Engineer on the Road

Kaynakça

• Arslan, Adnan. “Modern Arap Edebiyatı’nda Cezaevi Romanı”. Uludağ Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 25/2 (2016), 31-57.
• Asım, Muhammad Shakib. “Klasik Arap Şiirinde Habsiyye/Hapishane Şiirleri”. Universal Journal of Theology 6/1 (Haziran 2021), 155-181.
• Aslan, Betül. Çağdaş Arap Düzyazı Literatüründe Hapishane Edebiyatı. İstanbul: İstanbul Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, 2023.
• Ayalı, Şaziye. Hapishane Romanları (1950-1980). Balıkesir: Balıkesir Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, 2012.
• Aydın, Selma. Cezaevi Edebiyatı Bağlamında Eymen el-‘Utûm’un “Yâ Sâhibeyi’s-sicn” Adlı Romanının Yapı ve İçerik Bakımından İncelenmesi. Bursa: Uludağ Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, 2022.
• Bergûsî, Abdullah Gâlib. Büsûletü’l-mükâveme. İrbid: Dârü’l-Berğûsî li’n-Neşri ve’t-Tevzî‘, 2013.
• Bergûsî, Abdullah Gâlib. el-Mâcide. Beyrut: Golden Vision Sarl, 2012.
• Bergûsî, Abdullah Gâlib. el-Makdisî ve şeyâtînü’l-heykeli’l-mez‘ûm. Amman: Müessesetü’l-Fürsân li’n-Neşri ve’t-Tevzî‘, 2015.
• Bergûsî, Abdullah Gâlib. el-Miksala ve cevâsîsü’ş-şâbâki’s-sühyûniyye. Beyrut: Golden Vision Sarl, 2013.
• Bergûsî, Abdullah Gâlib. el-Mîzân cihâdü’d-da‘ve ve da‘vetü’l-mücâhidîn. İrbid: Dârü’l-Berğûsî li’n-Neşri ve’t-Tevzî‘, 2013.
• Bergûsî, Abdullah Gâlib. el-Mühendise Melak er-Rahme. Amman: Müessesetü’l-Fürsân li’n-Neşri ve’t-Tevzî‘, 2017.
• Bergûsî, Abdullah Gâlib. Filistin. çev. İbrahim Ağah. İstanbul: Ekin Yayınları, 2020.
• Bergûsî, Abdullah Gâlib. Filistin el-‘âşıka ve’l-ma‘şuk. Amman: Müessesetü’l-Fürsân l li’n-Neşri ve’t-Tevzî‘, 2015.
• Bergûsî, Abdullah Gâlib. Ma‘tûh fî dâirati’l-‘ukala’. Amman: Müessesetü’l-Fürsân li’n-Neşri ve’t-Tevzî‘, 2017.
• Bergûsî, Abdullah Gâlib. Mecmû‘a aklâmi’l-bündükıyye-1: el-Hamasâvî. Amman: Müessesetü’l-Fürsân li’n-Neşri ve’t-Tevzî‘, 2015.
• Bergûsî, Abdullah Gâlib. Mecmû‘a aklâmi’l-bündükıyye-2: el-Kassâmî. İrbid: Dârü’l-Berğûsî l li’n-Neşri ve’t-Tevzî‘, 2015.
• Bergûsî, Abdullah Gâlib. Mühendis ‘ale’t-tarîk: Emîru’z-zıll. Amman: Müessesetü’l-Fürsân li’n-Neşri ve’t-Tevzî‘, 2015.
• Bergûsî, Abdullah Gâlib. Mühendis ‘ale’t-tarîk: eş-Şehîdü’l-hayy. Amman: Müessesetü’l-Fürsân li’n-Neşri ve’t-Tevzî‘, 2016.
• Bergûsî, Abdullah Gâlib. Özgürlüğün Fecri. çev. Reyhan Önal. İstanbul: Ekin Yayınları, 2018.
• Bergûsî, Abdullah Gâlib. Yoldaki Mühendis. çev. Ekin Yayınları. İstanbul: Ekin Yayınları, 7. Basım, 2017.
• Bergûsî, Abdullah Gâlib. Yoldaki Mühendis II: Yaşayan Şehit. çev. Ekin Yayınları. İstanbul: Ekin Yayınları, 2018.
• Can, Muhammet Berat. “Hapishane Romanı ‘Şarku’l-Mütevassıt’ Üzerine Tematik Bir İnceleme”. International Journal of Social, Humanities and Administrative Sciences. 8/51(2022), 617-627.
• Can, Sara Şeyma. Modern Arap Edebiyatında Cezaevi Romanı ve Abdurrahman Munîf'in Şarku'l-Mutavassıt Adlı Eseri. Kırıkkale: Kırıkkale Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, 2022.
• Çetin, Nihad M. “Arap”. TDV İslam Ansiklopedisi. İstanbul: TDV Yayınları, 1991.
• Çetişli, İsmail. Metin Tahlillerine Giriş 2: Hikâye-Roman-Tiyatro. Ankara: Akçağ Yayınları, 2004.
• Demirel, Şener. “Letâif-i nâme Adlı Eserin Roman Tekniği Açısından İncelenmesi/The Analysis of Letaif-i name in Terms of the Novel Technique”. Turkish Studies 6/3 (Yaz 2011), 101-117.
• Ebû ‘Îd, Mâzin Ali Yusuf. Delâlâtü cedeliyyeti’l-mekân ve’z-zât ve tecelliyâtühâ fî binyeti rivâyâti’l-esrâ’l Filistîniyyîn. Gazze: The Islamic University of Gaza, Yüksek Lisans, 2020.
• Fudaylât, Eymen. “Ba‘de 20 ‘Âmen mine’l-Firâk”. el-Cezîra. 16 Eylül 2022. Erişim 28 Mart 2024. https://www.aljazeera.net/amp/politics/2022/9/16/بعد-20-عاما-من-الفراق-عائلة-الأسير
• Hamdûne, Ra’fet Halîl. el-Cevânibü’l-ibdâ‘iyye fî târîhi’l-hareketi’l-vataniyyeti’l-Filistîniyyeti’l-esîra fî’l-fetrati mâ beyne 1975 ilâ 2015. Filistin: Vizâratü’l-İ‘lâm, 2018.
• ‘İmârî, Hatîce. “Edebü’s-Sücûn ve Temessülâtüh fi’s-Sîre’z-Zatiyye ve’l-Ğayriyye”. Mecelletü’l-Luğa 1 (Haziran 2023). https://allugah.com/?p=1020
• Kumsan, Mona. Vatandaşlık Kavramı ve İsrail Hukuku Kapsamında Filistinlilerin Hukuki Statüsü. Ankara: Ankara Üniversitesi, Yüksek Lisans Tezi, 2019.
• Mağnâvî, Abdüsselâm. “Edebü’s-Sücûn: Hikâyâtü men ‘Âşû Kahra’s-Sicni ve Merârati’t-Ta‘zîb”. Efkâr 402 (Ekim 2022). http://www.afkar.jo/View_ArticleAr.aspx?Issue=3047&type=2&ID=9938
• Mohamed Ali, Abdolgader. Çağdaş Suriye Nesrinde Siyasî Hapishane Edebiyatı Üzerine Eleştirel bir Bakış. Konya: Selçuk Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, 2014.
• Narlı, Mehmet. “Otobiyografi ve Roman/Otobiyografik Roman”. Turkish Studies 4/1-I (2009), 901-909.
• Özdemir, Murat. “Olay Çizgisi Odaklı Hikâye Okuma Yöntemi, Yıldız Tozu Örneği”. Sakarya Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi 19 (2010), 138-155.
• Özyer, Nuran. “Edebi Tür olarak Otobiyografi ve İki Örnek”. Hacettepe Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Dergisi 10/1 (Temmuz 1993), 73-85.
• Utkucan, Emre. The Dynamics in Israel-Palestinian Conflict: From the First to the Second Intifada. İstanbul: İstanbul Bilgi Üniversitesi, Sosyal Bilimler Üniversitesi, Yüksek Lisans Tezi, 2010.
• Üner, Aslı. “Kavramsal Açıdan Nesnellik”. Mavi Atlas GŞÜ Edebiyat Fakültesi Dergisi 2 (Bahar 2014), 54-61.
• Ünlü, Aslıhan. Biyografi ve Biyografik Dram. Ankara: NotaBene Yayınları, 2015.
• Yazıcı, Nermin. “Türk Edebiyatında Otobiyografi”. Türkbilig 11 (2006), 189-217.