A Comparison of the Nefs in Avicenna and the Ego in Modern Psychology Regarding to Their Relationship via the Phenomenon of Self

Yıl 2018, Cilt: 1 Sayı: 1, 54 - 78, 01.01.2018

Sümeyye Nur Külçe

Öz

Ibn Sina, also known as Avicenna, is
a multi-dimensional and universal thinker. He has broad influence on East and
West. He originates his thoughts from Hellenistic era and he inspires from the
thoughts to adapt them to Islamic thoughts. However, he reciprocates to the
Western culture by contributing their value system. One of the main theory of
Avicenna discusses the term “nefs”. The term is compared to the ego which is
another term in modern psychology literature. Ego is discussed by many
perspectives and there are a vast amount of theories about it. In the paper,
ego is discussed regardingly to psychodynamic approaches predominantly. The
term of ego and nefs are stands for the term of self in the paper. The paper
intends to demonstrate the universal truth of the human being by the aim of
revealing the interaction between the West rooted and East rooted knowledge.

 

Anahtar Kelimeler

Ego, Ibn Sina, Self, Nefs

İbn Sînâ’nın Nefs Kavramı ve Modern Psikolojideki Ego Kavramının Benlik Olgusu Bağlamında Karşılaştırılması

Öz

İbn
Sina, Batıdaki ismiyle Avicenna, düşünceleriyle kendi zamanının ve
coğrafyasının ötesine etki etmiş büyük bir doktor ve filozof olarak başta tıp
ve felsefe olmak üzere konusu insan olan birçok pozitif bilimde eserleriyle
ismen, düşünceleriyle de gıyaben varlığını sürdürmüş ve sürdürmekte olan bir
bilim insanıdır. Batıdan, özellikle Helenistik gelenekten etkilenmiş ve
düşüncelerini bu geleneğin öğretilerine temellendirmiş olsa da, beslendiği bu
kaynaktan aldığı düşünceleri derinleştirip geliştirerek batı dünyasını derinden
etkilemek, birçok düşünüre ve bilim insanına yön vermek suretiyle bir nevi
batıdan aldığı borcu tekrar batıya teslim etmiş gibidir. Bu çalışma, genelde
batının doğuya, doğunun da batıya olan etkisini; özelde ise doğulu bir bilim
insanı ile bazı batılı bilim insanlarının, insan varlığına bakış açısı arasında
etkileşim ve benzerlikleri incelemektedir. İbn Sina’nın en önemli teorilerinden
biri olan nefs teorisi ile merkezde psikodinamik yaklaşım olmak üzere batılı
birtakım psikolog ve psikiyatristlerin ego yaklaşımları karşılaştırılmış;
insana dair iki farklı değerlendirme olan nefs ve ego tanımları incelenmiştir.
Modern psikolojide ego kavramı hakkında birçok farklı yaklaşım olduğundan, bu
kavramın ağırlıklı olarak psikodinamik kuram perspektifinden incelenmesine özen
gösterilmiştir. Ayrıca konunun ego-nefs alâkası ve özellikle benzerliği
özelinde kalıp dağılmaması için, iki teorinin paralellik gösterdiği ya da
kesiştiği noktalar üzerinde durulmuştur. Çalışmanın amacı, iki farklı zamanın
ve iki farklı coğrafyanın aynı varlığa yaklaşımlarındaki alâkayı ve benzerliği
göstermek suretiyle çok boyutlu bir varlık olarak insan gerçeğinin tek bir
açıklaması olmayabileceğini ve bu sebeple insanı anlama/anlamlandırma
girişimlerinin tek bir perspektiften değil; birçok farklı perspektiften bakılıp
bütüncül bir yaklaşımla hareket edildiği takdirde daha sağlıklı ve daha berrak
sonuçlara ulaşabileceği imkân ve ihtimaline işaret etmektir.

Anahtar Kelimeler

Benlik, Ego, İbn Sina, Kendilik, Nefs

Kaynakça

• Kaynakça Alexander, F., Glueck, B. T. ve Lewin, B. D. (1935). The psychoanalysis of the total personality: The application of Freud's theory of the ego to the neuroses. New York; Washington: Nervous and mental disease Pub. Co.
• Arslan, G. (2003). Türkçe kuran-ı kerim meallerinde hedef dilin önemi. İlahiyat Fakültesi Dergisi, 8, 27-44.
• Nursi, B. S. (1980) Mesnevî-i Nuriye. İstanbul: Sözler Neşriyat.
• Brown, A. L. (1978). Knowing when, where, and how to remember: A problem of metacognition. Arlington: Eric Reports.
• Cashdan, S. (1988). Object relations therapy: Using the relationship. New York: WW Norton & Co.
• Cengiz, Y. (2014). Nefs çözümlemesi açısından Fahreddin Razi’nin İbn Sina ile ilişkisi. Uluslararası İmam Eş‘arî ve Eş‘arîlik Sempozyumu Bildirileri, c:2, İstanbul.
• Ceraghi, A. (2009) İbn sina psikolojisi ve çağdaş psikolojinin ortak noktaları. Uluslararası İbn Sina Sempozyumu = International Ibn Sina Symposium, 22-24 Mayıs 2008, cilt:2, s.3-49. İstanbul.
• Cevizci, A. (2011). Felsefe tarihi. İstanbul: Say Yayınları.
• Cevizci, A. (2016) Ortaçağ felsedesi, (4.baskı). İstanbul: Say Yayınları.
• Durusoy, A. (2012). İbn Sîna felsefesinde insan ve alemdeki yeri. İstanbul: M.Ü. İlahiyat Fakültesi Vakfı Yayınları.
• Fatoorchi, P. (2011). İnsanî benlik-bilinci üzerine İbn Sînâ’nın görüşleri. Uluslararası İbn Sina Sempozyumu, İstanbul.
• Freud, A. (2011). Ben ve savunma mekanizmaları, (H.Doğan, S.M.Tura ve Y.Erim, çev.) İstanbul: Metis Yayıncılık.
• Federn, P. (1926). Some variations in ego-feeling. The International Journal of Psycho-Analysis, 7, 434-444.
• Watson, J. B. (1913). Psychology as the behaviorist views it. Psychological Review, 20(2), 158-177.
• Güven, M. (2015). Format of word phrases formed with its pronouns and self pronouns in turkish. Uşak University Journal of Social Sciences, 8, 341-357.
• Hartmann, H. (1950). Comments on the psychoanalytic theory of the ego. The Psychoanalytic Study of The Child, 5(1), 74-96.
• Hilgard, E. R. (1979). Divided consciousness in hypnosis: The implications of the hidden observer. In Fromm, E., & In Shor, R. E. (45-79). Hypnosis: Developments in research and new perspectives. New York: Aldine.
• Sina, İ. (2005). İşaretler ve tenbihler, (A.Durusoy, M.Macit ve E.Demirli, çev.). İstanbul: Litera Yayıncılık.
• İmamoğlu, A. V. (1995). Ruh beden ilişkisi. Atatürk Üniversitesi İlâhiyât Tetkikleri Dergisi, 12, 345-356.
• Kavuran, T. ve Dede, B. (2013). Platon ve Aristoteles' in sanat etiği, estetik kavramı ve yansımaları. Sanat Dergisi, 23, 47-64.
• Kernberg, O. F. (1994). Internal world and external reality: Object relations theory applied. Northvale, N.J: J. Aronson.
• Kul, A. (2011). İbn Sina’da ruh-beden ilişkisi ve ruhun ölümsüzlüğü problemi. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi, Uludağ Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Kotku, M. Z. (2010). Nefsin terbiyesi. İstanbul: Server İletişim.
• Mahler, M. S. (1958). Autism and symbiosis, two extreme disturbances of identity. The International Journal of Psycho-analysis, 39, 77-83.
• Mahler, M. S. (2003). İnsan yavrusunun psikolojik doğumu, (F.Pine, A.Bergman ve A.N.Babaoğlu, çev.). İstanbul: Metis Yayınları.
• Maslow, A. H. ve Lewis, K. J. (1987). Maslow's hierarchy of needs. Salenger Incorporated.
• Hüseyin, N. S. (1985) İslâm kozmoloji öğretilerine giriş, (N.Şişman, çev.). İstanbul: İnsan Yayınları.
• Özakkaş, T. (2009a). John Watkins-ego durumları psikoterapisi 7.bpt ders notları. İstanbul: Psikoterapi Enstitüsü Eğitim Yayınları.
• Özakkaş, T. (2009b). Ego psikolojisi yaklaşımları 7.bpt ders notları. İstanbul: Psikoterapi Enstitüsü Eğitim Yayınları.
• Özakkaş, T., (2010). Ayrışma-bireyleşme evreleri paylaşılmış paranoya. İstanbul: Psikoterapi Enstitüsü Eğitim Yayınları.
• Peker, H. (2008). Fârâbî ve İbn Sina’nın felsefelerinde vahyin kavramsal muhtevası, Uludağ Üniversitesi İlâhiyat Fakültesi Dergisi, 17(1), 157-176.
• Peker, H. (2000). İbn Sina'nin epistemolojisi. Bursa: Arasta.
• Skinner, B. F. (1963). Behaviorism at fifty. Science, 140(3570), 951-958.
• Schultz, D., Schultz, S. ve Aslay, Y. (2007). Modern psikoloji tarihi. İstanbul: Kaknüs Yayınları.
• Topdemir, H. G. (2015). İbn sina ve bilim. İstanbul: Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları.
• Vural, M. (2003) İslam felsefesi sözlüğü. Ankara: Elis Yayınları.
• Watkins, J. G. (1976). Ego states and the problem of responsibility: A psychological analysis of the Patty Hearst case. J. Psychiatry & L., 4, 471-489.
• Watkins, J. G. ve Watkins, H. H. (2015). (Z.M.Uygun, H.Sayı, çev.) Ego durumları teori ve terapi. İstanbul: Litera Yayıncılık.